Jismoniy tarbiyaning rivojlanish tarixi va bugungi kundagi

ǀ
ISSUE 6 
ǀ
2021 
ISSN: 2181-1601
Uzbekistan
 
www.scientificprogress.uz
 
Page 1747
kuchliroq shakllanadigan darajaga yetdi. 
Bu davrdagi va sharoitdagi jismoniy tarbiyani tashkil etishning ilmiy- pedagogik 
asoslarini ishlab chiqishda A.D.Novikov, L.P.Matveev, V.A.Ashmarin, Ch.T.Ivankov, 
N.I.PonomarEv, 
V.V.Popechenko, 
B.M.Shiyan, 
A.Abdullaev, 
A.Akramov, 
F.Nasriddinov, F.Kerimov, F.Xo`jaev, va boshqa olimlar faol ishtirok 
etdilar. 
Maktab va maktabdan keyin o`quvchilarini harakatga o`rgatish va jismoniy 
sifatlarning rivojlantirish prinsiplari 
Maktab yoshi harakatga o`rgatish uchun eng qulay yoshdir. Huddi mana shu 
yillarda bolalar yuqori egiluvchanlikga, kuchli va tez nerv qo`zg`alishiga ega va shunga 
ko`ra harakatlarning shartli reflekslarini yengil hosil bo`lishi bilan ajralib turadilar. 14-
15 yoshda harakat analizatorlarining rivojlanganligi me’yoriga yetadi. Maktabni 
tugallash davriga kelib o`quvchilar xilma-xil darajadagi harakat malakalariga ega 
bo`ladigan. Bu o`z navbatida jismoniy mashqlarni, mehnat faoliyatida va ijtimoiy 
hayotda turmushda, o`zlarining sog`ligini mustahkamlashda, jismoniy tayyorgarlikni 
oshirishda qo`llay oladilar. Harakat o`rgatish shug`ullanuvchini jismoniy rivojlanganligi 
va jismoniy tayyorgarligi hamda jismoniy sifatlarini darajasiga qarab amalga oshiriladi. 
Katta, o`rta, kichik yoshdagi o`quvchilarni harakatga o`rgatishda umumiy metodik 
prinsiplarni qo`llashga alohida e’tibor beriladi. 
Onglilik va faollilik 
prinsipiga muvofiq yildan yilga bolalar o`rgatilgan harakat 
faoliyati haqida bilimlarga ega bo`la borishlari, bajarilgan harakat nimaga faqat aynan 
shunday bajarilishi kerakligi, boshqacha bajarilsa qanday xatolar sodir bo`lishi 
mumkinligi haqida fikr yurita oladigan bo`lishlari lozim. Bu bilan ularning 
fikrlash doirasi kengayadi. Kichik yoshdagi jismlarni ko`rish orqali fikrlaydiganlarda 
hayotiy misollar bilan, jismoniy mashqning ahamiyati uni kundalik turmushda 
qo`llanilishi shug`ullanuvchini sog`ligi uchun ahamiyati va 
boshqalar haqida hayotiy misollar keltirilsa bas. 
Bu jarayon o`rganilgan materiallarni ko`p marotaba qaytarish orqaligina amalga 
oshirilishi, shundagina yuqori natijalar uchun ko`p ter va og`ir mashaqqatlar tortish 
kerakligi ularning ongiga singdiriladi. Bu yoshdagilar psixikasiga e’tibor borish muhim 
ahamiyatga ega. Ular o`rganilayotgan harakat faoliyatini tezdagina egallab olishga 
urinadilar. Bu bilan ular xatolarga yo`l qo`yadilar. Shuning uchun harakat texnikasi 
ustida ishlash og`ir ekanligini alohida tushuntirish muhim ahamiyatga ega. Ularni 
harakatlarni o`zlashtirishda bir-biridan xatolar topishga majbur qilish, xatolarni ko`ra 
bilish, tahlilga o`rgatish va bo`lajak xatolarni oldini olishga zamin yaratadi. Qolaversa 
o`qitilgan mavzularni qaytarishda ularni guruhchalarga rahbarlik qilishga o`rgatishni 
hayotiy ahamiyati katta. Mustaqil fikrlashga e’tibor berish muhim ahamiyatga ega. 
Sport taktikasi haqida tushunchalar, mustaqil shug`ullanishlari uchun maslahatlar 
borish maqsadga muvofiq bo`ladi. 

---

SCIENTIFIC PROGRESS
VOLUME 2