R. D. Dusmuratov, A. S. Boltayev moliyaviy tahlil

7.2-jadval 
“Sharq” fermer xo‘jaligi asosiy vositalarining tarkibi, tuzilishi va dinamik 
o‘zgarishlarining tahlili 
Asosiy vositalarning 
tarkibi 
O‘tgan yili 
Hisobot yili 
O‘zgarishi (+, -) 
Summa, 
ming 
so‘m 
Salmog‘i, 
% 
Summa, 
ming 
so‘m 
Salmog‘i, 
% 
Mutlaq, 
ming 
so‘mda 
Salmoq-
dagi, % 
1. Yer 
- 
- 
- 
- 
- 
- 
2. Bino 
27485 
31,2 
27485 
27 
- 
-4,2 
3. Inshoot 
4388 
5 
4388 
4,3 
- 
-0,7 
4. Uzatish moslama-
lari 
- 
- 
- 
- 
- 
- 
5. Mashina va jihozlar
12388 
14 
16058 
15,7 
3670 
1,7 
6. 
Mebel 
va 
ofis 
jihozlari 
2800 
3,2 
3138 
3,1 
338 
-0,1 
7. Kompyuter jihozlari 
va hisob-lash texnikasi
2462 
2,8 
4064 
4 
1602 
1,2 
8. Transport vosita-lari 
28120 
31,9 
38270 
37,5 
10150 
5,6 
9. 
Ishlab 
chiqarish 
inventarlari 
- 
- 
- 
- 
- 
- 
10. 
Xo‘jalik inven-
tarlari 
- 
- 
- 
- 
- 
- 
11. 
Ishchi 
va 
mahsuldor hayvonlar 
10511 
11,9 
8588 
8,4 
-1923 
-3,5 
12. Ko‘p yillik ekinlar 
- 
- 
- 
- 
- 
- 
13. Asbob uskunalar
- 
- 
- 
- 
- 
- 
14. 
Boshqa 
asosiy 
vositalar 
- 
- 
- 
- 
- 
- 
Jami 
88154 
100 
101991 
100 
+13837 
- 
7.2-jadval ma’lumotlaridan “Sharq” fermer xo‘jaligida o‘rganilayotgan 
davrda o‘tgan yilga nisbatan jami asosiy vositalar hajmi 13837 ming so‘mga 
ko‘payganligini ko‘rishimiz mumkin. Fermer xo‘jaligida mavjud asosiy 
vositalarning asosiy salmog‘ini bino, mashina va jihozlar, transport vositalari 
hamda ishchi va mahsuldor hayvonlar tashkil etgan. Ushbu asosiy vositalar jami 

---

171 
vositalarning 85-90 % ini tashkil qilmoqda. Joriy yilda xo‘jalikdagi asosiy 
vositalardan mashina va jihozlarning qiymati 3670 ming so‘mga, mebel va ofis 
jihozlari qiymati 338 ming so‘mga, kompyuter jihozlari va hisoblash texnikasi 
qiymati 1602 ming so‘mga hamda transport vositalarining qiymati 10150 ming 
so‘mga ko‘paygan bo‘lsa, ishchi va mahsuldor hayvonlar qiymati 1923 ming 
so‘mga kamaygan. 
Joriy yilda mashina va jihozlar va transport vositalarining o‘sganligi 
xo‘jalikning ishlab chiqarish imkoniyatlarini kengaytiradi. Chunki, mashina va 
jihozlar hamda transport vositalari to‘g‘ridan-to‘g‘ri ishlab chiqarishda 
qatnashadigan vositalar qatoriga kiradi. 
Tahlil natijalariga asoslangan holda shuni aytish mumkin-ki, “Sharq” fermer 
xo‘jaligida asosiy vositalarning dinamik o‘sishi kuzatilgan bo‘lib, bu fermer 
xo‘jaligida asosiy vositalarning bosqichma-bosqich yangilanayotganligidan dalolat 
beradi. 
 
7.3. Asosiy vositalarni ifodalovchi ko‘rsatkichlar tizimi va ularni aniqlash 
yo‘llari 
Xo‘jalik yurituvchi subyektlarda asosiy vositalar holatini va ulardan 
foydalanish samaradorligini tahlil qilib o‘rganishda, asosiy vositalarni ifodalovchi 
ko‘rsatkichlar tizimidan foydalanish maqsadga muvofiq hisoblanadi. Bugungi 
kunda iqtisodchi olimlar tomonidan asosiy vositalarni ifodalovchi ko‘rsatkichlar 
tizimi uch guruhga bo‘lib o‘rganilmoqda (7.1-rasm).