R. D. Dusmuratov, A. S. Boltayev moliyaviy tahlil
-rasm. Asosiy vositalarni ifodalovchi ko‘rsatkichlar tizimi
Yüklə 5,36 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- 7.3-jadval Asosiy vositalar holatini ifodalovchi ko‘rsatkichlar va ularni aniqlash tartibi
|
7.1-rasm. Asosiy vositalarni ifodalovchi ko‘rsatkichlar tizimi
Asosiy vositalarni ifodalovchi ko‘rsatkichlar tizimining birinchi guruhiga, ya’ni asosiy vositalar holatini ifodalovchi ko‘rsatkichlar guruhiga asosiy Asosiy vositalarni ifodalovchi ko‘rsatkichlar tizimi Asosiy vositalar holatini ifodalovchi ko‘rsatkichlar Asosiy vositalar bilan ta’minlanish darajasini ifodalovchi ko‘rsatkichlar Asosiy vositalar samaradorligini ifodalovchi ko‘rsatkichlar 172 vositalarning umumiy mablag‘lardagi hissasi, asosiy vositalarning eskirish koeffitsiyenti, asosiy vositalarning yaroqlilik koeffitsiyenti, asosiy vositalarni yangilanish koeffitsiyenti va asosiy vositalarni chiqib ketish koeffitsiyenti kabi ko‘rsatkichlar kiradi. Mazkur ko‘rsatkichlar va ularni aniqlash tartibi quyidagi jadvalda keltirilgan (7.3-jadval). 7.3-jadval Asosiy vositalar holatini ifodalovchi ko‘rsatkichlar va ularni aniqlash tartibi № Ko‘rsatkichlar Aniqlash tartibi Izoh 1 Asosiy vositalarning umumiy mablag‘lardagi hissasi (Ka) Ka = AV / B Bu yerda: AV – asosiy vositalarning o‘rtacha yillik qiymati, B – balans aktivi jami Bu asosiy vositalar qiymati umumiy mablag‘larning qancha qismini tashkil etishini ko‘rsatadi 2 Asosiy vositalarning eskirish koeffitsiyenti (Ke) Ke = AVe / AVb Bu yerda: AVe – asosiy vositalarning eskirish qiymati, AVb – asosiy vositalarning boshlan-g‘ich qiymati Bu asosiy vositalar boshlang‘ich qiymatining qancha qismi eskirib, xarajatlarga o‘tkazilganligini bildiradi 3 Asosiy vositalarning yaroqlilik koeffitsiyenti (Kyak) Kyak = AVq / AVb Bu yerda: AVq – asosiy vositalarning qoldiq qiymati, AVb – asosiy vositalarning boshlang‘ich qiymati Bu ko‘rsatkich asosiy vositalar boshlang‘ich qiymatining qancha qismi xarajatlarga o‘tkazilgan-ligini, ya’ni qoldiq qiymatini ifodalaydi 4 Asosiy vositalarning yangilanish koeffitsiyenti (Kya) Kya = AVya / AVb yo Bu yerda: AVya – yangidan qabul qilingan asosiy vositalar qiymati, AVb yo – asosiy vosita-larning yil oxiridagi boshlang‘ich qiymati Bu ko‘rsatkich hisobot davrida yangidan qabul qilingan asosiy vositalarning yil oxiridagi umumiy asosiy vositalar qiymatidagi hissasini ifodalaydi 5 Asosiy vositalarning chiqib ketish koeffitsiyenti (Kch) Kch = AVch / AVb yb Bu yerda: AVch – hisobot davrida chiqib ketgan asosiy vositalar qiymati, AVb yb – asosiy vositalarning yil boshidagi boshlang‘ich qiymati Bu asosiy vositalarning hisobot davrida qancha qismi hisobdan chiqarilganligini ifodalaydi. Mazkur ko‘rsatkichlar barcha asosiy vositalar hamda ularning alohida turlari va guruhlari bo‘yicha tahlil qilib o‘rganiladi va o‘zgarish sabablari ko‘rib chiqilib, tegishli xulosalar shakllantiriladi. Asosiy vositalar holatini ifodalovchi ko‘rsatkichlar tahlil qilib o‘rganilar ekan, birinchi navbatda ularning texnik holatini ifodalovchi ko‘rsatkichlarni o‘rgangan holda baho berib borish lozim. Chunki, asosiy vositalar tarkibida yil davomida o‘zgarishlar ro‘y beradi. Ya’ni yangi asosiy vositalarni qabul qilinishi tufayli asosiy vositalar turi va qiymati ortib boradi hamda eskirgan asosiy 173 vositalarni hisobdan chiqarish tufayli asosiy vositalar kamayishi mumkin. Bu esa, asosiy vositalar texnik holatini tahlil etishimizni taqozo etadi. Asosiy vositalar texnik holatini ifodalovchi ko‘rsatkichlar quyidagi ko‘rsatkichlar hisoblanadi: - asosiy vositalarning eskirish koeffitsiyenti; - asosiy vositalarning yaroqlilik koeffitsiyenti. Bu ko‘rsatkichlarni aniqlash tartibi yuqoridagi 7.3-jadvalda keltirilgan. Mazkur ko‘rsatkichlarni “Sharq” fermer xo‘jaligi ma’lumotlari asosida tahlil qilib o‘rganganimizda quyidagi ma’lumotlarga ega bo‘lindi (7.4-jadval). Yüklə 5,36 Mb. Dostları ilə paylaş:
|