Microsoft Word ramazon va taqvo ziyouz com doc

«Bas, kim (hayoti-dunyodalik paytida) zarra misolichalik yaxshilik qilsa 
(Qiyomat kunida) o’shani ko’rur. Kim zarra misolichalik yomonlik qilsa uni ham 
ko’rur»
, – oyati karimasiga ko’ra, ahvolimiz og’ir bo’lishi ham mumkin... 
Bir inson haj qilsa, uning gunohlari shunday o’chirilib, toza bo’larkanki, qayta turib 
«Ajabo, Alloh meni afv etdimi, deb taraddudga tushsa, ilk gunoh yozila boshlaydi», – 
deyiladi hadisi shariflarda. Ya’ni inson ikkilanmasligi kerak. Alhamdulilloh, gunohlardan 
forig’ bo’ldim, deydi. Ammo buning sharti nima? Hajni halol pulga ado etmog’i lozim. 
Masala aylanib-o’rgilib, yana avliyoulloh buyuklarimiz aytib o’tgan nuqtalarga kelib 

---

Ramazon va taqvo. Mahmud As’ad Jo’shon 
www.ziyouz.com
kutubxonasi 
61
to’xtamoqda: halol luqma yeb, haromdan yiroqlashish. Ya’ni og’izga harom luqma 
kirmasligi kerak. 
Abu Bakr Siddiq raziyallohu anhuning bu xususda juda ham talabchan bo’lganligini 
yaxshi bilasiz. Kimdir ularga bir tovoq hadya keltiribdi. Ma’qul ko’rib, bir luqma yebdilar 
va «Qaerdan keldi bu?» – deb so’rabdilar. Hadyaning harom joydan kelganini bilgach, 
barmoqlarini tomog’iga tiqib, qusib tashlabdilar. Keyin shunday debdilar: «Harom bilan 
oziqlangan vujudni shubhasiz, jahannam otashi kuydirmay iloji yo’q!» 
Shu bois ham avliyoulloh bobokalonlarimiz, murshidi komillarimiz aytadilarki: 
«Musulmon eng avvalo halol luqma yeyishga diqqat etishi lozim! Birovlarning haqqini, 
haromni yemasligi kerak. Harom va halolni yaxshi farqlashi zarur!» Bu biz uchun juda 
jiddiy bir ko’rsatmadir. 
Hazrati Umar raziyallohu anhu xalifalik chog’larida taftish etish maqsadida qamchini 
qo’lga olib, bozorga kirar ekanlar. Bozordagilardan harom va haloldan, shar’iy 
muomaladan so’rar ekanlar. Qanday muomala harom, qandayi halol, nima qilsa, foyiz 
bo’ladi, nimani bajarsa, harom bo’ladi, deb ularni qattiq imtihon qilar, tegishli chora-
tadbirni qo’llar ekanlar. 
Hayotdagi hamma ishlarimiz halol luqmaga bog’liq. Bu yerda maqsadimiz ramazonni 
tushuntirish bo’lsa-da, o’rni kelganda, katta harflar bilan:
«Hamma narsa halol luqmaga bog’liq bo’lganidan daromadimiz halol bo’lishi va harom 
luqma iste’mol qilmaslikka juda diqqatli bo’lishimiz shart. Farzandlarimizga harom luqma 
yedirmaslikka harakat qilishimiz zarur. Halol rizq talab qilish yo’llarini yaxshi va to’g’ri 
o’rganib, o’zlashtirishimiz lozim»,
– deb yozib, tagiga chizib qo’yishni taklif qilardim. 
Bizning fakultetlarimizda turli mutaxassisliklarni – shifokorlik, muhandislik, ziroatchilik, 
huquqshunoslik sohalarini yaxshi o’rgatishadi. Juda ham yaxshi, Alloh bu maslak 
sohiblarining sonlarini ko’paytirsin. Ammo, eng avvalo, o’z mutaxassisliklari bo’yicha 
nima halolu nima harom ekanligini o’rgatishini xohlardim. Chunki harom luqma yedimi, 
uning ibodati ham qabul bo’lmaydi, shubhasiz, jahannamga kiradi. Juda ham ayanchli 
holatga tushib qoladi. Shuning uchun halol luqmaga ahamiyat berishingizni yana bir 
karra eslatyapman. 
Ikki ramazon, ikki haj, ikki jum’a, ikki namoz orasidagi gunohlarga kafforat bo’ladi, 
dedik. Faqat bir shart bilan: (Majtunibatul kabairi). Gunohi kabira – katta gunohlardan 
qochgan holdagina katta gunohlar bu – odam o’ldirish, o’g’irlik, zino va boshqalar. Mana 
shunday gunohlardan o’zini saqlab, hushyor yurgan kishining chapdan, o’ngdan 
bilmasdan aralashib qolgan gunohlari o’chiriladi. Lekin katta gunohlardan saqlangan 
taqdirdagina. 
Barchamiz mo’’min va mo’’mina bo’lganimiz uchun ham gunohi kabiralardan saqlanamiz. 
Ya’ni, o’g’irlik qilmaymiz, alhamdulilloh. Odam o’ldirmaymiz, alhamdulilloh. Alloh bunday 
gunohlarga ro’para qilmasin. Biroq hozirgi davrda mo’’min uchun eng tahlikali gunoh bu 
– zino. Afsuski, zamona ko’plab kishilarni zinoga bulg’ab tashlamoqda. Davr shartlari har 
kishini ozmi-ko’pmi zinoga bog’lamoqda. 

---

Ramazon va taqvo. Mahmud As’ad Jo’shon