G. N. Najmiddinova O’. U. Qurbonova

1
 Гершунский Б.С., Березовский В.М. Методологические проблемы стандартизации в 
образовании//Педагогика. 1993.#1.С.28
2
 World Class Standards for American Education. Wash, D.C. 1992 P.2.

---

140 
foydalanishdi va ularning o‘zaro o‘quv reja va dasturlarini ishlab chiqish, tanqid 
qilishga keng yo‘l (ayniqsa sanoat doiralarida) ochildi. 
Ta‘lim predmetlari yuqori va to‘liqsiz o‘rta maktablar uchun 80-yillarning 
oxirida ingliz tili (adabiyoti), matematika, din va jismoniy tarbiyadan ta‘lim 
standartlari yaratildi. 
Shuningdek, Angliyada birinchi marta majburiy maktab uchun o‘quv rejasi 
tuzish haqidagi takliflar ta‘lim Bosh nazoratchisining ‖11-16 yoshlar uchun o‘quv 
reja‖ (1977yil) tuzishidan boshlangan. 
Ta‘limni isloh qilish to‘g‘risidagi qonunda (1988yil) belgilanishicha ta‘lim 
masalalari bo‘yicha davlatning mas‘ul shaxsi ta‘lim mazmuniga davlat talabini va 
barcha uchun majburiy bo‘lgan ingliz maktablari uchun o‘quv predmetlarini 
belgilashi ko‘rsatib o‘tilgan.
1
Qonun maktabda o‘rganish uchun o‘n bitta majburiy bo‘lgan predmetlarni 
belgiladi: 3 ta predmet «Yadro» hisoblanadi, ya‘ni matematika, ingliz tili, tabiiy 
fanlar, shuningdek, din, tarix, geografiya, texnologiya, musiqa, san‘at, jismoniy 
tarbiya va chet tili (o‘rta maktabda) ham mavjud edi.
Angliya Ta‘lim va Fan Departamenti tomonidan ‖Ta‘limni isloh qilish 
to‘g‘risida‖gi qonun qabul qilingach, asosiy predmetlar uchun komissiya tuzildi. 
Komissiya tarkibida predmetchilar, o‘qituvchilar, shuningdek, qo‘shimcha guruh 
mutaxassislari faoliyat yuritdi.
90-yillarning boshida umummilliy ta‘lim standarti va o‘quv rejasi zarurligi 
ma‘lum bo‘ldi.
To‘liqsiz o‘rta maktablarning yuqori sinflari uchun majburiy predmetlarni 
o‘qitishga o‘quv vaqtining 85% i ajratilgan.
1
Keyinchalik o‘qituvchi pedagoglarning tanqidi va talablari asosida majburiy 
predmetlar uchun ajratilgan vaqt 70-75% ga qisqartirilgan. 
Angliyalik pedagog DJ.Uayt, Angiyada islohot o‘tkazishda ―qatnashchi 
davlat maktablariga asosiy va iqtisodiy maqsadga erishish vositasi sifatida 
qaragan‖.
2
Shuningdek, inson va fuqarolarning qiziqishlarini inobatga olish lozimligini 
ta‘kidlaydi. Amerikalik pedagog DJ.Gudled yozishicha:-―Ta‘lim rejasini oshirish, 
maktabning javobgarligini kuchaytiradi... maktabda testning yuqori ko‘rsatkichlari
orqada ―qoluvchilar‖ uchun dastur bo‘lib, ularning kamayishiga erishish 
mumkin‖ligini ta‘kidlagan. 
Yaponiyada esa, zamonaviy ta‘lim islohoti 1984 yilda premer - ministr 
Nakasone asos solgan Maktabni isloh qilishning davlat qo‘mitasi tomonidan 
amalga oshirilgan. 1985 yilda qo‘mita dokladi matbuotda e‘lon qilingan, unda 
ta‘limni isloh qilishga kirishilganligi bildirilgan. 
80-yillarda Yaponiyada o‘quv soatlari soni va o‘quv rejalari sonini 
(maktablarda) qisqartirishga qaror qilindi, ya‘ni ta‘lim standati qisqartirildi (bu 
haqda 2-jadvalda ko‘rsatilgan).