A. K. Xusanov

Burun – tomoq bo’kalari – Oestridae 
tirik tug‘uvchi hashorat. Urg‘ochi 
bukalar lichinkalarini hayvonlarning burun bo‘shlig‘i atrofiga sepib ketadi. 
Lichinkalar burun bo‘shlig‘iga o‘tib rivojlanadi, undan esa peshona bo‘shlig‘iga 
o‘tadi. G‘umbakka aylanish uchun erga tushadi. Mayda shoxli hayvonlarga qo‘y 
bukasi–oestrus ovis katta zarar keltiradi. Bukaning kattaligi 10–12 mm, tanasi 
sarg‘ish kulrang tusda bo‘ladi. 
 

---

139 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
31-rasm.
Qo’y burun bo’shlig’i bo’kasi - (Oestrus ovis) ning taraqqiyoti. 
Erga tushgan g‘umbakdan 3–4 hafta ichida imagosi chiqadi. Imago 25 kun 
yashaydi, uning jinsiy yo‘llaridagi tuxumdan 12-20 kun ichida lichinkalar paydo 
bo‘ladi. Voyaga etgan buka lichinkalarini qo‘ygandan keyin halok bo‘ladi. Bukalar 
qo‘ylarda nafas olishini qiyinlashtiradi, burun bo‘shlig‘idan qon aralash yiring 
keladi, burun bo‘shlig‘ida joylashib olgan so‘nggi bosqichdagi lichinkalar 
qo‘ylarda soxta aylanma (tentak) kasalligini paydo qiladi. 
 
Talabalar bilimini baholash uchun test topshiriqlari. 
 
1. Hasharotlarning tuxum hujayrasi qaerda urug’lanadi?
a) o’zini o’zi urug’lantiradi
b) urug’lanmasdan rivojlanadi 
s) anal teshigida
d) urg’ochi organizmning tuxum yo’lida 
2. To’la o’zgarish bilan rivojlanuvchi hasharotlarni belgilang.
a) asalari, suvarak, qovoqari
b) kapalak, chigirtka, chirildoq 
c) burga, qo’ng’iz, chumoli
d) qandala, buzoqboshi, ninachi 
3. Chigirtka, temirchak, chirildoqlarning og’iz apparati qanday tipda tuzilgan? 
a) sanchib-so’ruvchi
b) so’ruvchi 
c) yalovchi
d) kemiruvchi