Таълими методикаси book · December 022 citations reads 2,437 author
Geografiya ta’limi metodikasi fanining
Yüklə 56 Kb. Pdf görüntüsü
|
|
1.3. Geografiya ta’limi metodikasi fanining
boshqa fanlar bilan aloqasi Geografiya ta’limi metodikasi geografiya fanlari bilan uzviy bog‘liqdir. Geografiya fanlari geografiya metodikasi uchun asos bo‘lib xizmat qiladi. Geografiya fanlari bilan aloqadorlik, maktab geografiyasi mazmunini shakllantirishda katta ahamiyatga ega. Maktab geografiyasi mazmuni uzluksiz takomillashib boradi. Shu tufayli ham keyingi yillarda maktab geografiya kurslariga tabiiy, hududiy ishlab chiqarish komplekslari, bozor iqtisodiyoti kabi tushunchalarning kiritilishi, tabiiy sharoit va resurslardan oqilona foydalanish zaruriyatini tug‘diradi. O‘quvchilarning THK va bozor iqtisodiyotiga oid tushunchalar haqida puxta bilimga ega bo‘lishi ular ongida geografik muhit va iqtisodiy elementlarni singdirish imkoniyatlarini ham vujudga keltiradi. Geografiya o‘qitish metodikasi kartagrafiya, geologiya, ekologiya va boshqa fanlar bilan mustahkam aloqaga ega. Hozirgi kunda eng muhim muammolardan biri geografiya darslarida jamiyat bilan tabiat, inson bilan tabiat o‘rtasidagi murakkab aloqadorlikni o‘rganish hisoblanadi. Ushbu jarayon geografiya va unga yaqin bo‘lgan fanlarni maktabda o‘qitish metodlari, vositalarini tanlashda ham o‘z ta’sirini ko‘rsatmasdan qolmaydi. Buni geografiya ta’limi metodikasiga kartagrafik, statistik, kuzatish, taqqoslash, geografik axborot tizimi (GIS) metodlarining kiritilishi va ishlatilishidan bilsa bo‘ladi. Chunonchi maktab geografiyasi kursini kartasiz, ko‘rgazmali qurollarsiz, zamonaviy texnika vositalarisiz hamda geografik axborot tizimisiz tasavvur qilib bo‘lmaydi. O‘qitish metodikasi geografiya fanining ba’zi bir ilmiy tekshirish metodlaridan foydalanar ekan, o‘quvchilarning bilimlarini samarali o‘zlashtirishlarini va ularni geografiya 20 fanining ba’zi tadqiqot metodlari bilan tanishtirishni ko‘zda tutadi. Geografiya ta’limi metodikasi, bevosita pedagogika fani tarmoqlariga kiruvchi didaktika, psixologiya fanlari bilan chambarchas bog‘liq. Geografiya metodikasi didaktikaning asosiy qoida va prinsiplarini geografiya o‘qitish jarayoniga tadbiq etishni, uning mazmuniga xos bo‘lgan xususiyatlarini ham e’tiborga olishni taqozo etadi. Didaktika geografiya o‘qitish jarayonining tarkibiy qismlari o‘rtasidagi munosabatlarni oydinlashtiradi va shu asosda o‘qitishning maqsadi, mazmuni, metodlari hamda o‘qitish jarayonini tashkil etishga doir talablarni belgilab beradi. Demak, didaktika barcha fanlar uchun ta’limning umumiy qonuniyatlari va nazariyalarini yaratsa, metodika esa, o‘z navbatida, didaktikaning fanlarni o‘qitish haqidagi umumiy nazariyasini ma’lum bir o‘quv fani sifatida, ya’ni, geografiya o‘qitish jarayoniga tadbiq etish bilan uni yanada takomillashtiradi va to‘ldiradi. Demak, didaktika va geografiya o‘qitish metodikasi fanlari bir-birini to‘ldiradi va boyitib boradi. Metodika to‘plagan materiallar didaktikaga nazariy tahlil uchun manba bo‘lishi mumkin. Masalan: o‘quvchilarning geografik bilim, ko‘nikma va malakalarini baholash, geografik tasavvur, tushuncha, g‘oyalar tizimini shakllantirish va boshqalar didaktika tomonidan atroflicha o‘rganilishi metodika uchun muvaffaqiyat garovi bo‘lishi mumkin. Geografiya fanini o‘qitishda o‘quvchilarning yoshi, bilimi, fikrlash qobiliyati va umuman ruhiy faoliyatini e’tiborga olmasdan turib, ularning o‘quv faoliyatini samarali tashkil etib bo‘lmaydi. Shu tufayli geografiya metodikasi psixologiya fani bilan chambarchas bog‘liqdir. Psixologiya fanining hozirgi bosqichdagi taraqqiyoti maktablarda fanlarni o‘qitish jarayonini ilmiy asosda har tomonlama chuqur tadqiq etishni hamda o‘qitishni yanada takomillashtirish uchun zarur bo‘lgan imkoniyatlarni yaratib beradi. Demak, geografiya o‘qitish metodikasi ham o‘z navbatida geografiya o‘qitish jarayonini tashkil etishda psixologiya fani qo‘lga kiritgan yutuqlardan foydalanadi. Psixologiya o‘quvchilardagi ruhiy faoliyatning umumiy qonuniyatlarini o‘rgansa, metodika esa o‘quvchilarning geografik obyekt va hodisalarni o‘zlashtirishlari bilan bog‘liq bo‘lgan jihatlarni tadqiq qiladi. Metodika bilan psixologiyaning eng muhim bog‘liqlik tomoni shundaki, unda geografiya o‘qitishning mazmuni va metodlari bilan o‘quvchining ruhiy faoliyati orqali erishiladigan natijalar o‘rtasidagi qonuniyatli bog‘lanishlar tadqiq qilinadi. Turli geografik obyektlarning kartadagi joylanishini fazoviy tasavvurlarsiz egallab bo‘lmaydi. Bunda, albatta, psixologiya fani bilimlariga tayaniladi. Demak, geografiya ta’limi metodikasini o‘qitishda samarali natijalarga erishish uchun o‘quvchilarning geografiyaga oid materiallarni puxta o‘zlashtirishlari orqali o‘quvchilarning ruhiy faoliyati o‘rtasidagi qonuniyatli bog‘lanishlar mavjudligini ham nazarda tutadi. O‘quvchilarga ta’lim-tarbiya berishda psixologiya fani yutuqlariga tayaniladi va psixologik diagnostika metodlaridan ham foydalanish 21 yo‘llarini ko‘rsatib beradi. Shunday qilib, geografiya o‘qitish metodikasi pedagogika fanining mustaqil tarmog‘i sifatida o‘zining mustaqil tekshirish predmetiga ega. U boshqa fanlarga tayangan holda mazmunan boyib, takomillashib boradi Yüklə 56 Kb. Dostları ilə paylaş:
|