Azərbaycanda Peşə Təhsili və Təliminin (ptt) inkişafına Avropa İttifaqının dəstəyi

Elektrik k
ə
miyy
ə
ti 
Ö
l
çü
 
ç
eviricil
ə
ri 
Qeyri-elektrik 
k
ə
miyy
ə
ti 
? 
? 
? 
? 
? 
? 

---

14 
1.3.3. Qiymətləndirmə 
Öyrənmə prosesinə bağlı olan qiymətləndirmə meyarı:
“Elektrik ölçü cihazlarının təyinatını izah edir 

Elektrik ölçmə cihazları nəyə deyilir? 

Analoq cihazları nəyə deyilir? 

İnteqrallayıcı cihazlar hansı cihazlardır? 

İnformasiya – ölçmə sistemləri nədir?
1.4.1. Elektrik-ölçmə növləri və metodlarını müəyyən edir 

Ölçmə növləri
 
Ölçmə nəticələrinin alınma üsullarına görə ölçmələri aşağıdakı növlərə bölmək 
olar: 
-
Birbaşa ölçmələr. 
-
Dolayı ölçmələr. 
-
Birgə ölçmələr. 
Birbaşa ölçmələr. Birbaşa ölçmələrdə nəticə bilavasitə təcrübədən alınır, məsələn, gərginliyin 
voltmetrlə, cərəyanın ampermetrlə ölçülməsi və s. Birbaşa ölçmədə ölçülən kəmiyyətin axtarılan 
qiyməti (y), təcrübədən alınan nəticəyə 
(x)-ə bərabər olur. Yəni y = x olur.
Dolayı ölçmələr. Bu ölçmə zamanı nəticə hesablama yolu ilə alınan kəmiyyətlə birbaşa 
ölçmədən alınan kəmiyyət arasındakı məlum asılılıqdan alınır. Məsələn, müqavimətin gərginlik və 
cərəyana görə... 
y = F(x
1
 x
2
...x
n
) 
x
1
x
2
...x
n 
ölçülən kəmiyyətlərin qiymətləridir. 
Birgə ölçmələr. Belə ölçmə zamanı nəticə dolayı və birbaşa ölçmələrin nəticələrindən alınır. 
Birgə ölçmə müxtəlif kəmiyyətlərin eyni vaxtda ölçülməsini həyata keçirmə və onlar arasındakı 
asılılığı müəyyənləşdirmək üçün istifadə olunur. Misal üçün termorezistorun müqavimətini müxtəlif 
temperaturlarda ölçməklə onun müqavimətinin temperaturdan asılı olaraq müxtəlif qiymətlər almasını 
təyin etmiş olarıq. 

Ölçmə metodları
Elektrik-ölçü cihazlarının istifadə üsullarından asılı olaraq ektrikölçmə metodları iki yerə 
bölünür. Bilavasitə qiymətləndirmə metodu və müqayisə metodu. 
Bilavasitə qiymətləndirmə metodu 
Bu metod vasitəsilə aparılan ölçünün nəticəsi birbaşa, heç bir əlavə əməliyyat aparılmadan 
alınır. Məsələn, gərginliyin voltmetrlə ölçülməsi. Bu metod çox sadədir və ölçünün nəticəsini tez bir 
zamanda əldə etmək mümkündür. 
Cihaz ya daimi, ya da ölçmə aparan zaman dövrəyə qoşula bilər. Bu halda ölçmənin dəqiqliyi o 
qədər də böyük alınmır (0,1%). Həmin göstərici elektrik ölçmə cihazının maksimal dəqiqliyidir. Burada 
bilavasitə qiymətləndirməni təmin edən, lakin işləmə prinsipi daha mürəkkəb olan - kompensasiya və 
açılış metodlarına əsaslanan rəqəmli cihazlara baxılmır. 
