A. A. Ibragimov, V. U. Xo’jayev, O. M. Nazarov bioorganik kimyo

 
Penitsillinlarning biosintezi. 
COOH
COOH
COOH
H
N
COOH
H
N
COOH
N
S
L-

-aminoadipin kislota
L-sistein
L-valin
OOC
H
H
3
N
+
O
O
NH
CH
3
CH
3
SH
H
OOC
H
H
3
N
+
O
O
CH
3
CH
3
H
H
OOC
H
H
3
N
+
H
H
2
N
SH
H
H
2
N
CH
3
CH
3
+
+
6-aminopenitsillan
kislotasi
penitsilloin
kislotasi
CH
3
N
S
H
H
COOH
CH
3
H
2
N
O
CH
3
N
S
H
H
COOH
CH
3
R(O)CHN
O
CH
3
HN
S
H
H
COOH
O
H
H
COOH
O
H
H
COOH
HOOC
OH
penitsillin G, R=PhCH
2
penitsillin V, R=PhOCH
2
CH
3
R(O)CHN
Taxminan 50-100 nomli dorivor antibiotiklar aptekalarda sotiladi. 
Ularning asosiy qismini(60-65%) penisillin va sefalosporinlar tashkil 
qiladi.
Ta’sir etish mexanizmiga ko’ra antibiotiklar 4 ta asosiy turga 
bo’linadi: 
1.Bakterial hujayra devorchalari sintezining ingibitorlari. 
2.Oqsil ribosomal sintezining ingibitorlari. 
3.Nuklein kislotalari sintezining ingibitorlari. 
4.Sitoplazmatik membrana faoliyatini ingibitorlari. 

---

217 
Turli antibiotiklar har xil mikroorganizmlarga o’ziga xos ta’sirga 
egadilar. penisillinlarning ta’sir etish spektri juda keng hisoblanadi. 
Ular bir qator grammusbat(stafilokokk, pnevmokokk, streptokokk) va 
ayrim grammanfiy (gonokokk, meningokokk) mikroorganizmlar va 
zamburug’larga 
samarali 
ta’sir 
etadi. 
Bundan 
tashqari, 
penisillinlarning zaharli xususiyati issiqqonlilarga nisbatan juda past. 
Ammo qo’llashda extiyotkorlik zarur, chunki ular allergik reaksiyalar 
va anafilaktik shok larga sabab bo’lishlari mumkin. 
CH
3
O
O
OH
HO
O
CH
3
CH
3
CH
3
CH
3
H
3
C
H
5
C
2
R
1
O
O
N(CH
3
)
2
HO
O
O
CH
3
H
3
C
HO
OR
2
D-dezozamin
L-kladinoza (R
2
=CH
3
)
L-mikaroza (R
2
=H)
eritromitsin A , R
1
=OH, R
2
=CH
3
eritromitsin B , R
1
=H, R 
2
=CH
3
eritromitsin C , R
1
=OH, R
2
=H
eritromitsin D , R
1
=H, R
2
=H
Keng qo’llanadigan antibiotiqlarning yana bir turini makrolid
tuzilishli moddalar tashkil qiladi. Ularning asosiy vakili eritromitsin 
hisoblanadi.Strukturasi asosida makrosiklik lakton halqasi yotadi, 
manbasini esa nursimon Streptomyces zamburug’lari tashkil qiladi
.
Samarali ta’sirni faqat grammmusbat bakteriya va mikoplazmalarga 
qarshi ko’rsatadi. Bu guruhga yetmishga yaqin vakillar kiritiladi. 
Kimyoviy nuqtai nazardan ularning strukturasi bir qism gidroksil 
guruhlari qand qoldiqlari bilan eterifikatsiyalangan 12-, 14- yoki 16- 
a’zoli lakton halqalarini tashkil qiladi. Makrolid atamasini 1957 yili 
R.Vudvord
kiritgan. To’liq fazoviy tuzilishi 1960 yillarda(
P.Uayli,
K.Djerassi
) aniqlangan. Ta’sir etish mexanizmi bo’yicha 2-nchi 
guruhga kiritiladilar.