Sparta ta ’lim va tarbiya
tizimi
Klassik Spartada (er.IV asrdan aw al) yosh avlodni tarbiyalash
davlat ahamiyatidagi vazifa sifatida qaralgan va o‘z davrida aynan
Spartada insonni shaxs sifatida shakllanishida aniq maqsadga
yo‘naltirilgan tizimli ta’lim va tarbiya berish muhim hisoblangan.
Sparta davlatchiligi qat’iy qonun va qoidalar asosida yuritilishi
sababli davlat manfaatlari shaxs manfaatlaridan va fuqarolaming
shaxsiy erkinligidan ustun qo‘yilgan. Shu sababli ta’lim tizimi ham
o‘ziga hos xarakterga ega bo‘lib
eforlar
(qariyalar, oqsoqollar)
tomonidan jiddiy nazorat ostiga olingan. Spartada tug‘ilgan barcha
bolalar davlat mulki hisoblangan.
Sparta ta’lim va tarbiya berish tizimining bosh maqsadi
jangchi-fuqarolami tayyorlash edi va bunda asosiy e’tibor ulaming
jismoniy tayyorgarligi va rivojlanishiga qaratilgan. Ruhiy
tayyorgarlikka ham alohida e’tibor qaratilgan bo‘lib, ularda
qat’iylik, tashabbuskorUk va sodiqlikni shakllantirishga katta urg‘u
berilgan.
Sparta ta’lim va tarbiya tizimi agoge (
qad.yun. ”olib ketish ”,
“yulib olish”)
7 yoshdan 30 yoshgacha bo‘lgan o‘g‘il bolalami
“spartancha tarbiya” usulida jangchi-fuqarolami tayyorlash edi.
Ushbu tarbiya tizimiga faqatgina ozod foqarolar
(spartiatlar va
perieklar),
ya’ni qullikka duchor bo‘lmagan insonlar, farzandlari
majburiy jalb qilingan hamda boshqa qatlam va toifadagi insonlar
uchun, masalan muhojirlar va qullar (
ilotlar
) farzandlarini bu
tarbiya jarayoniga jalb etilishi eng oliy ehtirom sanalgan.
Butun Sparta ijtimoiy va siyosiy hayoti urushlar bilan
bogiiqligi sababli yosh avlodni tarbiyalashda harbiy tayyorgarlik
ustun turgan. Spartaning maqsadli ta’lim va tarbiya tizimi bir
nechta bosqichlardan iborat bo‘lgan.
7 yoshdan 15 yoshgacha bo‘lgan o‘g‘il bolalar harbiy turdagi
maxsus
Dostları ilə paylaş: