3
Difraksiya qəfəsi
Difraksiya qəfəsi
– işıq dəstəsini spektrə ayırmaq və işığın dalğa uzunluğunu ölçmək üçün istifadə olunan
cihazdır.
– İş prinsipi işığın difraksiyasına və interferensiyasına əsaslanıb.
Difraksiya qəfəsləri iki növ – qaytarıcı və şəffaf olur.
Ölçüləri bir neçə santimetr olan şəffaf şüşə lövhəsinin üzərinə çoxlu sayda şaffaf olmayan paralel
nazik zolaqlar çəkilir. Difraksiya qədəsinin üzərinə çəkilən zolaqların sayı cox böyükdür, təxminən 1 mm-ə
1000 və ya daha çox. Beləliklə, difraksiya qəfəsi çox böyük sayda şəffaf və qeyrişəffaf zolaqlardan ibarətdir.
Arakəsmə
Əgər
arakəsmədəki
yarığın
ölçüləri işığın dalğa uzunluğu ilə
müqayisəlidirsə onda yarıqdan
keçən işıq səpilir.
Arakəsmə
Əgər arakəsmədəki yarığın
ölçüləri
düşən işığın dalğa uzunluğundan qat-
qat böyükdürsə,
onda işiq öz əvvəlki
yayılma istiqamətini dəyişmir.
Yarıq
Difraksiya qəfəsinin en kəsiyi
Difraksiya qəfəsi
Şəffaf zolaqlar
Şəffaf olmayan zolaqlar
4
Şəffaf zolağın enini
a
hərfi ilə, qeyri şəffaf zolağın enini
b
hərfi ilə işarə edək. Onda
d=a+b
ədədi difraksiya
qəfəsinin periodu adlanır. Difraksiya qəfəsinin ölçü vahidi: [d]=1m. Difraksiya qəfəsinin üzərinə düşən
şüalar, şəffaf zolaqları keçdikdən sonra müxtəlif bucaqlar altında meyl edir. Bu hadisə difraksiyanın
nəticəsidir.
Difraksiya qəfəsindən keçmiş şüaların qarşısına ekran yerləşdirək.
Difraksiya qəfəsi ilə ekran
arasında toplayıcı linzanı elə yerləşdirək ki, onun fokusu ekran üzərinə düşsün. Linzadan keçdikdən
sonra müxtəlif zolaqlardan gələn paralel şüalar ekran üzərində olan bir nöqtədə yığılır. Bu
şüalar
toplanaraq, keran üzərində interferensiya mənzərəsi yaradır: ardıcıl növbələşən maksimumları və
minimumları.
Əgər qonşu zolaqlardan keçən iki şüanın yollar fərqi tam sayda dalğa uzunluğuna bərabərdirsə,
onda biz ekranda maksimum müşəhidə edirik:
Dostları ilə paylaş: 
