A. Zikiryayev, A. To ‘ xtayev, I. Azimov, N. Sonin
- §. 4- laboratoriya mashg‘uloti
Yüklə 3,77 Kb. Pdf görüntüsü
|
|
33- §. 4- laboratoriya mashg‘uloti
Amilazaning kraxmalga ta’siri Shunday qilib quyoshning yorug‘lik energiyasi organik modda (glukoza) ning kimyoviy bog‘lari energiyasiga aylanadi. Tarkibida xlorofill pigmenti bo‘lmagan ayrim bakteriyalar ham organik birikmalarni hosil qilish qobiliyatiga ega. Ular anorganik moddalarning kimyoviy reaksiyasi tufayli hosil bo‘lgan energiyadan foydalanadi. Kimyoviy reaksiyalar energiyasini hosil bo‘layotgan organik birikmalarning kimyoviy energiyasiga aylantirish xemosintez deb ataladi. Bularga bir qator mikroor- ganizmlar: ammiak ni azot kislotaga aylantiruvchi nitrifikator bakteriyalar; ikki valentli temirni uch valentli temirga aylantiruvchi temir bakteriyalari; vodorod sulfidni sulfat kislotaga aylantiruvchi oltingugurt bakteriyalarini misol qilib ko‘r satish mumkin. Atmosferadagi azotni o‘zlashtiradigan ayrim erimaydigan mine rallarni o‘simlik tomonidan o‘zlashtiriladigan shakllariga aylantiradigan xemo sintetik bakteriyalar tabiatda moddalarning aylanishida muhim ahamiyatga ega. Energiya vodorod, vodorod sulfid, oltingugurt, temir, ammiak, nitrit va boshqa anorganik birikmalarning oksidlanishidan ajralib chiqishi mumkin. Anorganik moddalardan organik birikmalarni sintez qilish qobiliyatiga ega bo‘lmagan organizmlar, ularni tayyor holda oladi. Bunday organizmlar geterotroflar deb ataladi. Bularga ko‘pchilik bakteriyalar, zamburug‘lar va barcha hayvonlar kiradi. Amilaza fermenti kraxmalni shakargacha parchalaydi. Amilaza fermenti unayotgan donlarning tarkibida va odam so‘lagida ko‘p bo‘ladi. Shuning uchun 76 HAYOTIY JARAYONLARNING KIMYOVIY ASOSLARI III BO‘LIM ferment shirasini unayotgan don maysalaridan (sumalakni eslang) yoki so‘lakdan tayyorlash mumkin. Buning uchun og‘izni bir-ikki xo‘plam suv bilan yaxshilab chayqaymiz, so‘ng bir xo‘plam suv 2—3 daqiqa davomida og‘izda ushlab turiladi va bo‘sh stakanga solinadi. Shu yo‘l bilan tayyorlangan so‘lak eritmasi amilaza fer- menti shirasi hisoblanadi. Tajriba uchun yana yodning 1% li va kraxmalning 0,5% li eritmasi tayyorlanadi. 1. Ikkita quruq probirka olamiz. 2. Birinchi probirkaga 1—2 ml suv va 1—2 ml kraxmal eritmasi quyiladi va yaxshilab aralashtiriladi. Uning ustiga 1 tomchi yod tomiziladi. Ko‘k rang hosil bo‘ladi. 3. Ikkinchi probirkaga 1—2 ml amilaza fermenti shirasidan va 1—2 ml kraxmal eritmasidan quyamiz va 5 daqiqa o‘tgandan keyin 1 tomchi yod tomizila- di. Bunda probirkada ko‘k rang emas, balki qizg‘ish yoki sariq rang paydo bo‘ladi. Bu kraxmalni ferment ta’sirida parchalanganidan darak beradi. Ma’lumki, o‘simlik barglarida hosil bo‘ladigan asosiy organik modda krax- maldir. U quyosh nuri ta’sirida hosil bo‘ladi. Agar biron-bir usul bilan bargning ma’lum qismiga quyosh nurining ta’siri to‘sib qo‘yilsa, o‘sha joyda kraxmal hosil bo‘lmaydi. Bu hodisani quyidagi tajribada tekshirib ko‘rish mumkin. Yüklə 3,77 Kb. Dostları ilə paylaş:
|