A. Zikiryayev, A. To ‘ xtayev, I. Azimov, N. Sonin

86
ORGANIZMLARNING KO‘PAYISHI VA INDIVIDUAL RIVOJLANISHI
IV BO‘LIM
43- rasm. 
Sut emizuvchilar spermatozoidlari:
 
 
A 
— umumiy ko‘rinishi; 
 B 
— sxematik tuzilishi. 
1 akrosoma; 
2 yadro;
3 bosh qismidagi sentriol;
4 orqa qismidagi sentriol; 
5 mitoxondrial spiral;
6 o‘zak ip. 
5
4
6
B
A
3
2
1
Tovuq tuxumining 
sxematik tuzilishi: 
1 po‘choq; 
2 po‘choq osti parda; 
3 sariqlik; 
4 embrion diski; 
5 havo kamerasi; 
6 oqsil parda; 
7 oqsil ipcha;
8 xalaza (tortma).
3
5
4
3
2
1
6
7
8
6
44- rasm.
Tuxum hujayra ko‘pincha yumaloq, amyobasimon shaklda bo‘lib, 
harakatsiz. Boshqa hujayralardan asosiy farqi shaklining juda katta 
bo‘lishidir. Tuxum hujayraning kattaligi sitoplazma oqsilga boy oziq mod-
da — sariqlikning mavjudligidir. Tuxum qo‘yib ko‘payadigan umurtqal-
ilar (sudralib yuruvchi va qushlar)da tuxum hujayra ancha yirik bo‘ladi 
(44- rasm). Tuxum hujayra organizmning rivojlanishi uchun zarur bo‘lgan 
hamma irsiy axborotni o‘zida saqlaydi.
jinsiy hujayralarning rivojlanishi (gametogenez). Jinsiy hujayralar 
(gametalar) jinsiy bezlarda rivojlanadi. Spermatozoidlar — urug‘don-
da, tuxum hujayra — tuxumdonda. Spermatozoidlarning rivojlanishi 
— 
sperma togenez
, tuxum hujayraning rivojlanishi — 
ovogenez
deyiladi 
(45- rasm). Jinsiy hujayralarning hosil bo‘li shi jarayonida spermatogenez 
va ovo ge nez bir nechta bosqichlarda 
amalga oshadi.