Fяxrяddиn mustafayev


genetik kod (irsiyyət kodu)



Yüklə 136,1 Kb.
Pdf görüntüsü
səhifə144/207
tarix24.12.2023
ölçüsü136,1 Kb.
#192395
növüDərs
1   ...   140   141   142   143   144   145   146   147   ...   207
N 349

genetik kod (irsiyyət kodu)
adlanır. Genetik kod ilk 
dəfə olaraq M.Mirenberq, C.Matten, S.Oçoa və A.Korana və b. (1961-1964) 
tərəfindən çox geniş və ətraflı surətdə öyrənilmiş və açıqlanmışdır. Onlar tətbiqi 
üsuldan istifadə edərək m-RNT-nin kodonlarında amin turşularının yerinə 
nəzarət edən nukleotidlərin ardıcıllığını müəyyənləndirərək 
kod lüğətini
tərtib 
etmişlər. Həmin kod lüğətinə amin turşularını kodlaşdıran 61 triplet və 
terminasiya siqnalları olan 3 kodon aid olmaqla, cədvəl formasında tərtib 
edilmişdir. Genetik kod anadangəlmə, əksəriyyəti 2, 3, 4 tripletlə, 3 amin turşusu 
– arginin, leysin, serin, 6 müxtəlif kodlarla, triptofan və metionin isə yalnız bir 
kodla kodlaşdırılır. Hazırda heyvan hüceyrələrində 50, bakteriya hüceyrələrində 
isə 30-40 nRNT olması aşkarlanmışdır. 
Orqanizmin bütün zülalları 20 tip amin turşularının müəyyən ardıcıllıqla 
birləşməsi nəticəsində yaranır. DNT və RNT-nin polinukleotid zəncirində 
ardıcıllıqla yerləşən hər 3 müxtəlif mononukleotid 
triplet (üçlük),
yaxud 
kodon
adlanır və onların hər üçü zülalın sintezi prosesində fəal iştirak edir 
(cədvəl 11)
. Hər 
bir kodon 3 nukleotidin təsadüfən qruplaşması nəticəsində 
1-ci olaraq asparagin
, 2-
ci yerdə – 
alanin
, 3-cü yerdə – 
prolin,
4-cü yerdə isə – 
fenilalanin
turşusu 
yerləşdiyi üçün onları kodlaşdıran tripletləri ardıcıllıqla belə yazılır: asparagin – 
QAU, alanin – QSU, prolin – SSU və fenilalanin – UUU. Hər triplet bir məlumat 
vahidini-kodonu (kodu) ifadə edir.
 


148 
Cədvəl 11.
 
Genetik kod (M.Babayev, M.Məcidov, 2006) 

Yüklə 136,1 Kb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   140   141   142   143   144   145   146   147   ...   207




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin