13-ma'ruza Mavzu : Karxonolar o’z-ora qarzlarini bartaraf etishning matematik modeli. Reja: Korxonalarning qarzlarini o'zaro hisoblash masalasining qo'yilishi


 Uch korxonadan iborat bo'lgan tizim uchun to’lamaslik krizisi



Yüklə 51,04 Kb.
Pdf görüntüsü
səhifə2/3
tarix25.12.2023
ölçüsü51,04 Kb.
#193751
1   2   3
13 maruza Karxonolar o’z ora qarzlarini bartaraf etish 4 г

2. Uch korxonadan iborat bo'lgan tizim uchun to’lamaslik krizisi 
To’lamaslik krizisning hoxlagan birinida, o'zaro hisoblashlar protsedurasining 
kamchiligi bilan aloqador bo'lgan bitta «texnikaviy» komponentasi hamisha aniq 
vazifasini bajaradi. Oldindagi vaqtda xududi shu omilga bog’liq paydo bo'ladigan 
krizis holatlarin qaraymiz. 
Korxonalar orasidagi o'zaro to'lovchilik muammosining mazmunini uch 
korxonadan iborat bo'lgan tizim uchun oddiy sonli misolda qiyoslaymiz. Bu 
korxonalarning har biri bitta moliya birligiga shartli teng bo'lgan ortiq sarmoyasiga 
ham 10 birligiga teng bo'lgan asosiy jamg'armasiga ega deb hisoblaymiz. Mayli 
birinchi korxonasi ikkinchi korxonasiga 100 birlik, u ikkinchi korxonasi uchunchi 
korxonasiga 100 birlik va uchinchi korxonasi birinchi korxonasiga 100 birlik 
miqdorda qarzdor bo'lsin. Korxaonalarning absolyut qarzlarining yig’indisi 600 
birlikga teng bo'lib va ularda bor jamg'armasi (30 birlik ) bilan qiyosan, ancha ko'p 
bo'ladi, bunda qo'shimcha sarmoyasini (3 birlik ) hisobga olganda ham. Biroq 
shuning bilan birga bu tizimning moliya sharoiti rostdan ham yaxshi demakdir, 
sababi har bir korxonaning alohida «qarizlar» yig’indisi, ya'ni har bir korxona 
ikkinchi bir korxonaga berish zurur bo'lgan sarmoyalar yig’indisi va boshqa 
korxonalar unga berishi kerak bo'lgan sarmoyalar miqdori nolga teng bo'ladi. O'zaro 
hisobotning aniq protsedurasi bo'yicha, bir vaqt momentinda barcha qarzlar 
miqdorini rad etib (to’lab) jo'natadi, ya'ni har bir korxona bir biriga qarzdor emas 
deb yozma xabar tasdiqlaydi va qarzdan qutilib, o'zlari hamkorlari bilan ishlarini 
davom etadi. Bunda markazlashtirilgan kredit umumiy talab etilmaydi. 
Bunday «qo’ldan» yuritilgan operatsiyalarni, albatta ko'p sonli moliyaviy 
majburiyatlariga ega, ko'p sonli korxonalar uchun ishga oshirish albatta mumkin 
emas. Bunda ancha murakkab usullar talab etiladi, bu ularni qarab chiqish uchun 
avvalambor qo'yilgan masalani bir shaklga olib kelishmiz zarur bo'ladi. 

Yüklə 51,04 Kb.

Dostları ilə paylaş:
1   2   3




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin