Buxoro davlat universiteti matlab tilavova texnologiya va uni o

1-MODUL. TEXNOLOGIYA VA UNI 
O‘QITISH
 
METODIKASINING UMUMIY MASALALARI 
1-MAVZU. TEXNOLOGIYA 
TA’LIMI
 VA TARBIYASINING 
MAQSAD VA VAZIFALARI. 
1.Texnologiya va uni o‘qitish metodikasi fanining vazifalari.
2.Texnologiya fanini o‘qitishda metodik yondashuv. 
3. O‘quvchilarni mehnatga axloqiy, ruhiy va amaliy tayyorlash.
4.Texnologiya darslarini tashkil qilish shakllari.
5.O’quvchilarda mehnatga munosabatni shakllantirish.
6.Boshlang‘ich texnologiya fani elementlari bilan tanishtirish. 
 
Mavzuga oid tayanch tushunchalar: Ta’lim, ta’lim-tarbiya, 
mehnat tarbiyasi, texnologiya ta’limi maqsad va vazifalari, 
texnologiya ta’limi va jamiyat, o`qitishning metodik tizimi, 
o`qitishning shakl va turlari, boshlang’ich texnologiya elementlari.
 
Barkamol shaxs tarbiyasida, albatta, mehnat ta’limining alohida 
o’rni bor. Ushbu o’quv fani o’quvchilarda aqliy va jismoniy mehnat 
turlari, mehnat jarayonlari haqida keng tushuncha hosil qilish, 
mehnatga oid ko’nikma va malakalarini rivojlantirish kabi ta’limiy 
maqsadlarga xizmat qiladi. Maktabdagi texnologiya ta`limi va 
tarbiyasining maqsadi: o’quvchilarga mеhnatga muhabbat va mеhnat 
ahliga hurmat tuyg’usini singdirishdan; o’quvchilarni hozirgi zamon 
sanoat va qishloq xo’jalik ishlab chiqarishi, qurilish, transport, xizmat 
ko’rsatish sohalari asoslari va texnologik jarayonlar bilan 
tanishtirishdan; o’qish va ijtimoiy foydali ish jarayonida ularda 
mеhnat ko’nikmalari va mahoratini hosil qilishdan; ongli ravishda 
kasb tanlashga va boshlang’ich hunar ta`limini olishga undashdan 
iborat. I.A.Mannopova, R.A.Mavlonova, N.R.Ibragimovalarning 
umumiy o’rta ta’lim maktablari 4-sinf Texnologiya darsligida 
texnologiya so’ziga quyidagicha ta’rif berilgan: “Texnologiya” 
(yunoncha,teche – mahorat, san’at, logos –ta’limot) xom-ashyo va 
materiallarga tegishli ishlab chiqarish qurollari yordamida ishlov 
berish yo’llari haqidagi fan . 
Texnologiya fani va kasbga tayyorlash vazifalari boshlang’ich 
maktabda butun ta`lim-tarbiya tizimi hamda barcha o’quv prеdmеtlari 

---

6 
yordamida hal еtiladi. Bu o’z navbatida, oliy ta’lim tizimida 
o’qitiladigan texnologiya va uni o’qitish metodikasi fani oldida 
muhim maqsad va vazifalarni qo’yadi.
Jumladan, mazkur fanni o’qitishdan asosiy maqsad: talabalarni 
boshlang’ich sinflarda texnologiya fanining mazmuni va vazifalari, 
o’qitish usullari, ta’limiy vositalar bilan tanishtirish va ularni 
darslarda, shuningdek, sinfdan tashqari texnologiya fanini o’qitish
jarayonida nazariy hamda amaliy tatbiq etish bo’yicha bilim, 
ko’nikma va malakalarini shakllantirishdir. 
Shuningdek, yoshlarni mehnat va kasblarni qadrlashga o’rgatish, 
ijtimoiy hayotda ularning ahamiyatini tushuntirish, kasb asoslari 
(texnologiyasi) haqida bilim hosil qilish hamda maktab davridan 
bolada 
kasbiy 
tayyorgarlikni 
shakllantirish 
mehnat 
ta’limi 
o’qituvchilarning asosiy vazifasiga kiradi. Ma’lumki, boshlang’ich 
sinflarda texnologiya fanining asosiy maqsad va vazifalari: mеhnatga 
axloqiy va psixologik tayyorlash, o’quvchilarni boshlang’ich 
politеxnik bilim bilan qurollantirish, texnologiya faniga amaliy 
tayyorlash, texnologik operatsiyalarining malaka va ko’nikmalari 
bilan qurollantirish, o’quvchilarni texnologiya fani jarayonida har 
tomonlama o’stirishni tarkib toptirishdan iborat. 
Shu boisdan texnologiya va uni o’qitish metodikasi fani 
tarkibiga: bo’lajak o’qituvchilarga har tomonlama nazariy va amaliy 
bilim berish, umumta’lim maktablarining boshlang’ich sinflarida 
kasblar haqida ma’lumot berish izchilligini takomillashtirish, Davlat 
ta’lim standartlari talabi bo’yicha nazariy va amaliy bilimlar berish 
vazifalari
 
kiradi. 
Texnologiya va uni o’qitish metodikasi fani ta’lim metodikalari 
kursi fani hisoblanib, fanning asosiy ilmiy izlanishlari natijalariga 
tayangan holda, ilg’or pedagogik tajribalar bilan boyitilgan va 
zamonaviy texnologiyalarga asoslangan materiallar asosida yoritib 
boriladi. O’quvchilarni amaliy texnologik jarayonlarga tayyorlash va 
ularni boshlang’ich texnologik operatsiyalari malaka va 
ko’nikmalarini egallashlarini ta’minlaydi. 
Texnologiya fanining tarbiyaviy ahamiyati ham muhim 
hisoblanadi. U o’quvchilarda mehnat turlari haqidagi tushunchalarni 
shakllantiradi, 
mehnatga 
bo’lgan 
qiziqishni 
hosil 
qilib, 
mehnatsevarlik, 
mas’uliyat, intizomlilik, burch hissi hamda 

---

7 
jamoatchilik hissini tarbiyalashda muhim rol o’ynaydi. Shuningdek, 
o’quvchilarning aqliy jihatdan kamol topib borishlarida zamin 
yaratadi. Iroda va axloqiy sifatlarni rivojlantirishda ko’maklashadi. 
O’quvchilarda mehnatga bo’lgan his-tuyg’uning hosil bo’lishi ularda 
do’stlik, birodarlik, bir-biriga ko’maklashish, jamoatchilik, hurmat-
izzatda bo’lish kabi fazilatlarni tarbiyalaydi.
Texnologiya va uni o’qitish metodikasi fani zamonaviy axborot 
va pedagogik texnologiyalardan o’rinli foydalanib, ta’limiy va 
tarbiyaviy ishlarni amalga oshirishni talab etadi. Maktabda 
o’quvchilar texnologiya fanini qunt bilan o’zlashtirib borishlari 
uchun darsliklar, o’quv-uslubiy qo’llanmalar, texnik vositalardan 
foydalanish kerak. Zamonaviy axborot texnologiyalarida foydalanish, 
interfaol usullarni qo’llash, ta’limiy vositalarni va ta’limiy o’yinlarni 
ta’lim jarayonida tatbiq etishga alohida e’tibor qaratilishi lozim. Bular 
haqida keyingi mavzularda to’liqroq to’xtalamiz .
Hаr bir dаrs jarayonida o`quvchilarda bilim vа mаlаkа dоirаlarini 
kеngаytirish hаmdа mustаhkаmlаsh, ulardа bаrqаrоr ijоbiy ko`nikmа 
vа оdаtlar hоsil qilishni nazarda tutish bilan bir qatorda, ularni 
mehnatga axloqiy jihatdan to’g’ri tarbiyalab borish o’ta muhim 
hisoblanadi. Ya’ni, dаrs vаzifаsini fаqаt bilim bеrish vа ko`nikmа 
hоsil qilishdаn ibоrаt qilib qo`ymаslik, bаlki aqliy tаrbiya bеrish vа 
kаmоl tоptirish vаzifаlari bilаn hamjihatlikda bоg`lаb borish hаm 
zаrur. Shuning uchun hаm o`qituvchi birоr mаvzugа tаyyorlаna turib, 
mаzkur dаrs mаtеriаli аsоsidа o`quvchilarni аxlоqiylikning qаndаy 
g`оyalarni аnglаshgа оlib kеlishini, diqqаt, fikrlаsh, хоtirа, tаsаvvur, 
irоdаsini rivоjlаntirish vа bоshqа shular qatorida shахs sifаtini qаndаy 
kаmоl tоptirishgа erishishni аniq tаsаvvur qilmоg`i lоzim.