Umurtqasizlar zoologiyasidan

Baqachanoq ichki tuzilishining rasmini chizing. Bilimingizni
nazorat qilish uchun quyidagi test topshiriqlariga javob bering.
C=50
1. Baqachanoq chig‘anog‘i uchun xos belgilarni ko‘rsating: A- 
kosasimon, B-tuxumsimon, V-oldingi uchi cho‘ziq, G-orqa uchi cho‘ziq, 
D-orqa uchi yumaloq, E-oldingi uchi yumaloq, J-pallaiari orqa 
tomondan elastik pay orqali qo‘shilgan, Z-qorin tomondan maxsus 
«tishlari» yordamida tutashgan, I-orqa tomondan chig‘anoq o ‘simtalari 
orqali tutashgan, K-oldingi va keyingi qismida yopishuvchi muskullari 
bor, L-og‘zi qopqoqcha bilan yopiladi.
2. Baqachanoq chig‘anog’ining ochilib-yopilishi va tuzilishiga xos 
belgilami juftlab ko‘rsating: A-chig‘anoq pallalari ochiladi, B-chig‘anoq 
pallalari yopiladi, V-chig‘anoq sirtqi qavati, G-chig‘anoq o ‘rta qavati, 
D-ichki qavat: 1-ohakdan iborat, 2-sadafdan iborat, 3-chig‘anoq 
muskullari qisqarganida. 4-chig‘anoq muskullari bo‘shashib, paylari 
tortilganida, 5-muguzdan iborat.
3. Baqachanoq mantiyasi tuzilishi va funktsiyasi hamda ularga xos 
belgilarni juftlab ko‘rsating: A-funktsiyasi, B-baqachanoq tanasi ikki 
yonida, V-baqachanoq gavdasi orqa tomonida, G-mantiya ichki yuzasi, 
D-mantiya bilan tanasi oralig‘ida: 1-kiprik bilan qoplangan, 2-gavdani 
o ‘rab turadi, 3-burmaga o‘xshash osilib turadi, 4-kirish va chiqish 
sifonini hosil qiladi, 5-mantiya bo‘shlig‘ini hosil qiladi.
4. Baqachanoq hazm qilish sistemasi qanday tuzilgan? A -og‘iz 
teshigi kipriklar bilan o‘ralgan, B-oshqozoni ikki bo‘lmali, V-halqumi 
yumaloq oshqozonga ochiladi, G-o‘rta ichagi to‘g‘ri naychaga
147

---

o‘xshaydi, 
D-oshqozoniga jigar 
yo‘li 
ochiladi, 
E-oshqozoniga 
oshqozonosti bezi yo‘li ochiladi, J-o‘rta ichak yurak oldi xaltasi ichidan 
o‘tadi, Z-ichak chiqarish sifoniga ochiladi.
5. 
Suv va oziq moddalarni baqachanoq organizmiga o ‘tishini tartib 
bilan ko‘rsating: A-suv jabralar orqali o'tadi, B-suv bilan kislorod va 
oziq moddalar kiradi, V-oziq zarralari paypaslagichlar yordamida 
og‘izga o ’tadi, G-suv kirish sifoni orqali mantiya bo’shlig‘iga o’tadi, D- 
suv va moddalar almashinuv mahsulotlari chiqarish sifonidan chiqib 
ketadi, E-kislorod jabralari orqali qonga o‘tadi.
6. 
Baqachanoq organlari va ularga xos tuzilish belgilarini juftlab 
yozing: A-ayirish sistemasi, B-nerv sistemasi, V-jinsiy sistemasi, G- 
yuragi, D-jabralari, E-hazm qilish sistemasi: 1-oyoqlari ikki yonida 
joylashgan, plastinkasimon, 2-bir juft tasmasimon metanefridiylar yurak 
oldi xaltasidan boshlanadi, 3-oshqozon, jigar va ichakdan iborat, 4- 
oldingi yopuvchi, keyingi yopuvchi muskullar ostida va oyoq ustida 
joylashgan tugunlardan iborat, 5-ayrim jinsli, jinsiy dimorfizm 
rivojlanmagan, 6-qorin va ikkita old bo’lmadan iborat.
7. Baqachanoq chig’anog’i qanday tuzilgan? A-ikki pallali, B-uch 
pallali, V-pallalari orqa tomondan elastik paylar orqali tutashgan, G- 
pallalari tishchalar orqali tutashgan, D-chig’anog’ ining oldingi va 
keyingi tomonida pallalar o’rtasida yopuvchi muskullari bor, E- 
muskullar pallalar ustida joylashgan.
8. Baqachanoq chig‘anog‘i qavatlari bilan ularga mos keladigan 
nomlami juftlab yozing: A-tashqi, B-o‘rta, V-ichki: 1-sadaf, 2-muguz, 3- 
ohak.
9. Chiqarish sifoniga qaysi organlar yo‘li ochiladi? A-jigar, B-ichak, 
V-ayirish, G-jinsiy, D-qon tomirlari, E-oshqozon.
10. Baqachanoqning ko‘payish va rivojlanishini tuxumdan boshlab 
tartib bilan ko‘rsating: A-baqachanoq lichinkalari mollyuska tanasidan 
chiqadi, B-lichinkalar suv tubiga tushadi, V-tuxumdan gloxidiy lichinka 
chiqadi, G-gloxidiy baliq terisiga yopishadi, D-urug‘langan tuxumini 
jabralarga qo'yadi, E-lichinka yosh mollyuskaga aylanadi, J-lichinkalar
2 oygacha baliqiar terisi ostida parazitlik qiladi.
11. Baqachanoq nima bilan oziqlanadi? A-chuvalchanglar, B-sodda 
bir hujayrali hayvonlar, V-balchiq, G-mayda qisqichbaqasimonlar, D- 
hayvon murdalari, E-suv o ‘tlari.
148

---

23-m ashg‘uiot. Q isqichbaqasim onlar sinfi vakillari- 
dafniya va sikioplarning tuzilishi ham da ko‘payishi
1-ish. D afniyaning tuzilishi va ko‘payishi
D afniyaning sistem atik o‘rn i
Tip. Bo‘g‘iraoyoqlilar-A rthropoda
K enja tip. J a b ra bilan nafas oluvchilar-B ranchiata
Sinf. Q isqichbaqasim onlar-C rustacea
K enja sinf. Jabrao yoq li qisqichbaqasim onlar-B ranchiapoda
T u rk u n i. Bargoyoqli qisqichbaqasim onlar-Phyllopoda
K enja tu rku m . Shoxdor mo‘ylov!i qisqichbaqalar-C ladocera
V akil. D afniya-D aphnia pulex
K erak li m ateriallar va jihozlar. Dafniyaning tashqi va ichki 
tuzilishi aks ettirilgan rangli jadvallar, fiksirlangan va tirik dafniyalar, 
dafniyalaming bo‘yalgan tayyor mikropreparatlari, mikroskoplar, qo‘l 
lupalari, vannachalar, preparoval ninalar, tomizgichlar, buyum va 
qoplag‘ich oynalari, mum yoki plastilin boiakchalari, Petri idishlari, suv 
toMdirilgan stakanlar, flltr qog‘ozi bo‘lakchalari.