Umurtqasizlar zoologiyasidan

5-rasm. Tripanosomalar: Trypanosoma gambiense(a)ning rivojlanish sikli:
1-se-se pashshasi (Glossina palpalis)-gambienze uyqu kasalligi
qo‘zg‘atuvchisiningtashuvchisi, 2-tashuvchi organizmidagi tripanosomalar, 3-
tripanosoma rezervuar xo‘jayini-antilopa. Trypanosoma rhodesiense(b)ning
rivojlanish sikli: 1-se-se pashshasi (Glossina morsitans)-rodeziya. uyqu kasalligi
qo‘zg‘atuvchisining tashuvchisi, 2-tashuvchi organizmidagi tripanosomalar, 3-
tripanosoma rezervuar xo‘jayini-cho‘chqa. Xo'jayin organizmidagi
tripanosomaning tuzilishi(v): 1 -xivchini, 2-yadrosi, 3-blefaroplasti, 4-parabazal
tanachasi, 5-to‘lqinlanuvchi membrana va eritrositlar.
Afrika uyqu kasalligining tabiiy manbai antilopalar, tarqatuvchisi 
esa se-se pashshasi 
(Glossina palpalis)
hisoblanadi. Kasallik faqat se-se 
pashshalari tarqalgan hududlarda uchraydi. Pashsha odam qonini 
so‘rganda unga parazitni yuqtiradi. Pashshalar ichagida parazitlar 
bo‘yiga bo‘linib jinssiz ko‘payadi.
Ishni о ‘tkazish tartibi.
Amaliy ishlar uchun 
Trypanosoma
equiperdum
ni topish mumkin. Ish uchun Romonovskiy-Gimza bilan 
bo‘yalgan preparatlarni ishlatsa bo‘ladi.
Tripanosomoz biian kasallangan ot yoki sichqonning qonidan bir 
tomchi olib, buyum oynasiga tomizing va preparatni mikroskopning 
kichik obyektivi orqali kuzating. Doirasimon shaklf 
tanachalarga e’tibor bering. Bular ot yoki 
eritrositlardir.
17

---

Tripanosomalar 
mikroskopning 
kichik 
obyektivi 
bilan 
tekshirilganda salgina ko‘rinadi. Preparatning shu joyini katta obyektiv 
bilan qarang. Bunda siz eritrositlarni va ular orasidagi uzunchoq 
tanachalarni ko‘rasiz. Mana shu tanachalar tripanosomalardir.
Tripanosomalaming tuzilishini tekshirganda, ularning yadrosini, 
xivchinini hamda tanasining chetidagi toMqinsimon pardasini ko‘rish 
mumkin. Bu holatni tripanosomalar bo‘yicha tayyorlangan doimiy 
preparatlarda ham kuzatish mumkin. Tripanosomaning tuzilishini 
albomingizga chizib oling.