Исследование в XXI веке январь, 02 г 1265 favqulodda vaziyatlar, ularning turlari va xususiyatlari

часть
1
 
«
Новостиобразования
: 
исследование
в 
XXI 
веке
»
январь
, 202
3
г 
1266 
transchegara favqulodda vaziyatga oqibatlari mamlakat tashqarisiga chiqadigan, 
yoxud favqulodda vaziyat chet elda yuz bergan va o‘zbekiston hududiga daxl qiladigan fv 
tegishli bo‘ladi.
1. texnogen tusdagi favqulodda vaziyatlar. Transport avariyalari va halokatlari: ekipaj 
a’zolari va yo‘lovchilarning o‘limiga, havo kemalarining to‘liq parchalanishiga yoki qattiq 
shikastlanishiga hamda qidiruv va avariya-qidiruv ishlarini talab qiladigan aviahalokatlar; 
yong‘inga, portlashga, harakatlanuvchi tarkibning buzilishiga sabab bo‘lgan va temiryo‘l 
xodimlarining, halokat hududidagi temiryo‘l platformalarida, vokzallar binolarida va shahar 
imoratlarida bo‘lgan odamlar o‘limiga, shuningdek tashilayotgan kuchli ta’sir ko‘rsatuvchi 
zaharli modda (ktkzm)lar bilan halokat joyiga tutash hududning zaharlanishiga olib kelgan 
temiryo‘l transportidagi halokatlar va avariyalar (ag‘darilishlar); portlashlarga, yong‘inlarga, 
transport vositalarining parchalanishiga, tashilayotgan ktkzmlarning zararli xossalari 
namoyon bo‘lishiga va odamlar o‘limi (jarohatlanishi, zaharlanishi)ga sabab bo‘ladigan 
avtomobil transportining halokati va avariyalari, shu jumladan, yo‘l-transport hodisalari; 
odamlarning o‘limiga, shikastlanishiga va zaharlanishiga, metropoliten poezdlari 
parchalanishiga olib kelgan metropoliten bekatlaridagi va tunellaridagi halokatlar, 
avariyalar, yong‘inlar; gaz, neft va neft mahsulotlarining (avariya holatida) otilib chiqishiga, 
ochiq neft va gaz favvoralarining yonib ketishiga sabab bo‘ladigan magistral quvurlardagi 
avariyalar. 
2. kimyoviy xavfli ob’ektlardagi avariyalar: atrof-tabiiy muhitga kuchli ta’sir qiluvchi 
zaharli moddalarning (avariya holatida) otilib chiqishiga va shikastlovchi omillarning 
odamlar, hayvonlar va o‘simliklarning ko‘plab shikastlanishiga olib kelishi mumkin bo‘lgan 
yoki olib kelgan darajada, yo‘l qo‘yiladigan chegaraviy konsentratsiyalardan ancha ortiq 
miqdorda sanitariya-himoya hududidan chetga chiqishiga sabab bo‘ladigan kimyoviy xavfli 
ob’ektlardagi avariyalar, yong‘in va portlashlar. 
3. yong‘in-portlash xavfi mavjud bo‘lgan ob’ektlardagi avariyalar: texnologik 
jarayonda portlaydigan, oson yonib ketadigan hamda boshqa yong‘in uchun xavfli 
moddalar va materiallar ishlatiladigan yoki saqlanadigan ob’ektlardagi, odamlarning 
mexanik va termik shikastlanishlariga, zaharlanishiga va o‘limiga, asosiy ishlab chiqarish 
fondlarining nobud bo‘lishiga, favqulodda vaziyatlar hududlarida ishlab chiqarish siklining 
va odamlar hayot faoliyatining buzilishiga olib keladigan avariyalar, yong‘inlar va 
portlashlar; odamlarning shikastlanishiga, zaharlanishiga va o‘limiga olib kelgan hamda 
qidirish-qutqarish ishlarini o‘tkazishni, nafas olish organlarini muhofaza qilishning maxsus 
anjomlarini va vositalarini qo‘llanishni talab qiluvchi ko‘mir shaxtalaridagi va kon-ruda 
sanoatidagi gaz va chang portlashi bilan bog‘liq avariyalar, yong‘inlar va jinslar qo‘porilishi. 
4. energetika va kommunal tizimlardagi avariyalar: 
sanoat va qishloq xo‘jaligi mas’ul iste’molchilarining avariya tufayli energiya 
ta’minotisiz qolishiga hamda aholi hayot faoliyatining buzilishiga olib kelgan ges, gres, 
teslardagi, tuman issiqlik markazlaridagi, elektr tarmoqlaridagi, bug‘qozon qurilmalaridagi, 

---

Международный научный журнал
№
6
(100),