Xirurgik kasalliklar

Simptomlari:  bemorlarda  bo’yin  harakati  birmuncha  cheklangan  bo’ladi, 

ayniqsa,  yoqa  tugmasini  qadayotganda  yoki  yuqori  va  pastga,  o’ng  va  chap 

tomonga  qilinayotgan  harakatlarda  bo’yin  sohasida  “o’ng’aysizlik”  sezadilar, 

quruq  yo’tal  bo’ladi,  tovush  bo’g’iladi,  nafas  olish  qiyinlashadi.  Keyingi 

belgilardan  biri  traxeomalyatsiya  bilan  bog’liq  bo’lib,  traxeya  va  xiqildoqda 

nerv  idorasi  (boshqarishi)  buzilib,  buqoqning  muttasil  bosib  turishi  oqibatida 

traxeya devorining yupqalashishi kuzatiladi. Nafas olish jarayonining buzilishi – 

to’sh  ortidagi  buqoqning  ko’p  uchraydigan  belgilaridan  biridir.  Aksariyat 

(ayniqsa  to’sh  ortidagi  buqoqda),  bemorlar  tanani  engashtirganda  boshda 

og’irlik  sezishga  shikoyat  qiladilar.  Bunday  bemorlarni  ko’zdan  kechirganda 

bo’yin  venalarining  kengayganligini,  ko’krak  qafasi  devorining  yuqori  qismi 

sohasida  o’ziga  xos  “meduza  boshi”  tasvirini  qayd  qilish  mumkin.  Nafas 

olishningbuzilishi  “buqoqqa  xos  yurak”  kabi  o’zgarishlarga  sabab  bo’ladi. 

Simpatik nerv tutamlarining ezilishi oqibati-da – Gorner simptomi (ptoz, mioz, 

---

 

15 

enoftalm)  paydo  bo’lishiga,  ezilgan  tarafdagi  tana  yarmida  ter  ajralishining 

kuchayishiga olib keladi. 

Til osti suyagi pastida joylashgan buqoqda, xiqildoq usti qopqog’i qisilishi 

oqibatida  nafas  olish  jarayoni  buziladi.  Ayniqsa  buqoqning  bir  qismi 

qizilo’ngach orqasida joylashganda yutish, boshni burish qiyinlashadi. Kontrast 

modda  (BaSO

4

)  yordamida  qilinadigan  rentgenologik  tekshiruv  aberrant  buqoq 

sohasida  bariyning  ushlanib  qolishini,  qizilo’ngachning  oldingi  tomon  yoki 

lateral yo’nalishda birmuncha surilganligini aniqlashga yordam beradi. 

Aberrant  buqoq  –  patologik  kattalashgan  qo’shimcha  qalqonsimon  bez 

bo’lib,  ko’pincha  xavfli  o’smaga  aylanishi  mumkin.  Qalqonsimon  bez  saratoni 

(rak)  ning  bo’yin  limfatik  tugunlariga  bergan  metastazlarini,  ba’zan  aberrant 

buqoq bilan adashtiriladi. 

Davolash: unchalik katta bo’lmagan diffuz buqoqlarda tireoidin tayinlanadi. 

Traxeya,  qizilo’ngach  va  qon  tomirlarni  bosib  yoki  chetga  surib  qo’yadigan 

katta  diffuz  buqoqda  qalqonsimon  bezni  qisman  yoki  subtotal  kesib  olib 

tashlashga  (rezektsiya  yoki  ektomiya)  to’g’ri  keladi.  Tugunli  buqoqlarning 

hamma  turlarida  (25%  gacha  kuzatililishi  mumkin  bo’lgan  malignizatsiyani 

hisobga  olib),  albatta  operatsiya  qilinadi.  Bunda  qalqonsimon  bez  rezektsiyasi 

amalga  oshirilib,  shoshilinch  gistologik  tekshiruv  o’tkaziladi,  hamda  natijaga 

asoslangan  holda  muolajaga  qo’shimcha  tadbirlar  belgilanadi.  Endemik  buqoq 

profilaktikasida  yod  qo’shilgan  osh  tuzi  ishlatish,  sanitariya-gigienik  tadbirlar 

kompleksini ishlab chiqish alohida o’rin tutadi.