Xələfli A. A

A HESABLANMASI VƏ ARAŞDIRILMASI 
Çöl maqnit planalınmasında ölçmələrində hesablanması iki mərhə-
lədə aparılır: Çöldə və laboratoriyada, çöl işi ərəfəsində dəstənin 
yerləşdiyi yerdə bilavasitə adi məntəqələr və nəzarət məntəqələri 
üzərində normal sahənin 

T-nin dəyişməsini hesablayırlar. Bu qiy-
mətlər əsasında qrafik qurulur (§7 bax) və maqnit planalmanın 
nəticələrinin ilkin təhlili başlanır, dağ-mədən işləri (kanal şurf) 
aparmaq üçün əlverişli yerlər seçilir. 

və 

T-nin anomal qiymətə malik olub-olmadığını müəy-
yənləşdirmək üçün qış mövsümündə laboratoriyada son hesablamalar 
aparılır və qəti nəticəyə gəlinir. 
 
§36. Yerüstü və aeromaqnit planalmanın çöl məlumatlarının
qiymətləndirilməsi 
Maqnit sahəsinin anomal qiymətini düzəliş verməklə 
hesablayırlar, bunun üçün müxtəlif fiziki hadisələrin ölçmələrə təsiri 
mütləq nəzərə alınmalıdır. Nəticələr çöl jurnalında cədvəl şəklində 
yazılır (cədədl 4). 
Cədədl.4 
Müşahi
dəmən-
təqələri 
Ölçməl
ərin 
qiymət 
ləri n.Tl 
Düzəlişin nəzərə alınması 

Norm
al 
sahə 
Maqni
t var-
yasiya
sı 
Norm
al qra-
dient 
0 nöq 
təsinin
yer dəyiş 
məsi 
n.T
l 
1 
2 
3 
4 
5 
6 
7 
downloaded from KitabYurdu.org

---

118 
Normal maqnit sahəsinin qiyməti kimi nəzarət məntəqəsi 
üzərində səhər ölçməsinin qiyməti götürülür və bütün məntəqələrdə 
ölçülən qiymətlərdən bu çıxılır. 
Maqnit variasiyasına duzəliş maqnit variasiya lentindəki qiymətindən 
götürülür, məntəqədə ölçmə müddəti ərzində olan qiyməti əks işarə 
ilə lentin üstündə yazırlar. Normal qradient üçün düzəliş o vaxt edilir 
ki, müşahidə sahəsinin uzunluğu Ş-C istiqamətində 1 km-dən çox 
olsun. Əgər planalma yüksək dəqiqliklə aparılırsa, düzəliş demək 
olar ki, kiçik sahələr üçün də verilir (1 km-ə kimi).
Normal maqnit sahəsinin qiyməti vektorlar üzrə ölçülən 
normal maqnit sahəsinin xəritəsindən götürülür (§24,25 bax). Normal 
qradientə düzəliş adi ölçmə məntəqəsindən nəzarət məntəqəsinə kimi 
Ş-C xətti üzrə məsafə kimi təyin edilir və indiki sahədə olan normal 
qradientin qiymətinə vurulur. Əgər məntəqə nəzarət məntəqəsindən 
şimalda yerləşirsə düzəliş ölçülən qiymətdən çıxılır. Əgər cənubda 
yerləşirsə, üstünə gəlinir. Cihazın əqrəbinin sfır punktunun dəyişməsi 
bütün düzəlişlər edilib qurtardıqdan sonra aparılır. Bu, səhər və 
axşam nəzarət məntəqəsində ki ölçmələrin fərqidir, bu alınan fərqi 
bərabər olaraq bütün məntəqələrdəki ölçmələrə əks işarəli qiymətlə 
paylayırlar. 
Aeromaqnit planalmada materialların qiymətləndirilməsi və 
təhlili, yer səthində aparılan çöl işləri ilə eynilik təşkil edir, bir fərqi 
var ki, aeromaqnit planalma zamanı işin hamısını lent üzərində 
aparırlar, bir də təyyarə geri dönəndə təyarənin maqnitli hissələrinin 
düzəlişi aparılır. 
Çöl maqnit axtarışları işlərinin nəticələri 

və 

T izoxətlər 
xəritəsi şəklində təsvir olunur, bunlar maqnit kəşfiyyat işində 

və 

-nin izodinası adlanır. Xəritənin qurulması §7-də verilibdir.