Toshkent moliya instituti m. S. Hojiyev, I. I. Meliyev, S. A. Djumanov moliyaviy hisobot auditi
-rasm. Moliyaviy hisobotda auditor tomonidan xatolikni topish ketma-ketligi moduli
Yüklə 5,01 Kb. Pdf görüntüsü
|
|
3.2-rasm. Moliyaviy hisobotda auditor tomonidan xatolikni topish ketma-ketligi moduli
44 . Shu bilan bir qatorda, qonunga muvofiq moliya-xo’jalik faoliyatini amalga oshirmayotgan korxonalar davlat soliq xizmati organi taqdimnomasiga asosan, ro’yxatdan o’tkazuvchi organ tomonidan tadbirkorlik sub’ektlarining yagona davlat reestridan uch yil muddatga harakatsiz rejimga o’tkaziladi. Harakatsiz 44 Qo’ziev I.N. Iqtisodiyotni modernizatsiyalash sharoitida auditorlik hisobotini tuzish va umumlashtirish metodologiyasini takomillashtirish: i.f.d. ilmiy darajasini olish uchun yozilgan dis. avtoref. Toshkent-2017, 21 bet. 1 4 5 2 3 - Jarayondagi holatni baholash - Axborotlarni qiyoslab tekshirish Ахборотларни қиёслаб текшириш Ахборотларни қиёслаб текшириш - Axborotlarning kirimi- chiqimi - Ma’lumotlarni chop etish - Axborotlarni qiyoslab tekshirish Moliyaviy hisobot Sintetik schotlar Analitik schyotlar Analitik hisob registrlari Boshlang‘ich hujjatlar 70 rejimga o’tkazilgan korxonalar faoliyati uch yil davomida tiklanmagan taqdirda, ro’yxatdan o’tkazuvchi organ ularni tadbirkorlik sub’ektlarining yagona davlat reestridan chiqarib yuboradi. Ilgari qonunchilikka asosan tugatish korxonaning o’zi tomonidan ixtiyoriy ravishda yoki sudning qaroriga ko’ra amalga oshirilar edi. Endi uchinchi institutga, ya’ni ro’yxatga oluvchi idoraga tugatish vakolati ham berilmoqda. Buning eng afzal jihati shuki, harakatsiz rejimga o’tkazilgan tadbirkorlik sub’ekti uch yil ichida ro’yxatdan o’tkazuvchi organga murojaat etsa, uning faoliyati qayta tiklanadi. Bu esa tadbirkorlarimizga ancha qulaylik yaratadi. Ular qaytadan yangi korxona tashkil etishi shart emas. Bundan tashqari, qonunda tadbirkorlik sub’ektlari davlat ro’yxatidan o’tkazilgan paytdan e’tiboran bir yil ichida ustav fondi ta’sis hujjatlarida nazarda tutilgan miqdorda shakllantirilmagan taqdirda, ularning faoliyatini tugatish nazarda tutilgan. Bir so’z bilan aytganda, ushbu qonunning hayotga tatbiq etilishi tadbirkorlik sub’ektlariga yaratilayotgan qulay shart-sharoitlarning mantiqiy davomidir, desak mubolag’a bo’lmaydi. Xo’jalik sub’ektlarining qayta tuzilishi va yopilish jarayoni quyidagi asosiy tushunchalarni o’z ichiga oladi: moliya-xo’jalik faoliyati – tadbirkorlik sub’ektlarning mahsulot ishlab chiqarish, savdo-sotiq, ishlarni bajarish, xizmatlar ko’rsatish, tadbirkorlikning barcha turdagi faoliyat turlariga tegishli hamda buxgalteriya, moliya, statistika, bank hujjatlari va boshqa hujjatlarini yuritish bilan bog’liq tadbirkorlik faoliyati; tugatish – tadbirkorlik sub’ektlarning barcha tugatish jarayoni yakuniga etkazilgandan so’ng davlat reestridan chiqarish; to’xtatish – yakka tartibdagi tadbirkorlik sub’ektlarning faoliyatini o’z tashabbusi bilan ixtiyoriy ravishda ma’lum muddatga vaqtinchalik to’xtatish; majburiy to’xtatish - tadbirkorlik sub’ektlarni belgilangan muddatlarda moliya- xo’jalik faoliyatini amalga oshirmasdan ixtiyoriy tugatish yoki ixtiyoriy to’xtatishni amalga oshirmagan hollarda davlat idoralari tomonidan majburiy to’xtatish (harakatsiz rejimga o’tkazish) choralarini qo’llash; tugatuvchi - ta’sischi tomonidan tadbirkorlik sub’ektlarini tugatish bo’yicha tayinlangan jismoniy shaxs; 71 tugatish komissiyasi - tugatilayotgan korxonaning ta’sischilari tomonidan bir nechta fuqarolardan tashkil topgan komissiya a’zolari. Xo’jalik yurituvchi sub’ektni tugatish chog’ida yakuniy moliyaviy hisobot tuziladi. Tugatish bo’yicha operatsiyalarni hisobga olish, tugatish balansini va hisobotni tuzish, aktivlar qiymatini aniqlash yuzasidan javobgarlik tugatish komissiyasining (tugatuvchining) zimmasiga yuklatiladi. Umidsiz qarzlar va zararlar tugatish balansiga kiritilmaydi. Tugatish balansida majburiyatlar uni tuzish sanasida hisoblangan foizlari bilan aks ettiriladi. Tadbirkorlik sub’ektlarini tugatish tartibini soddalashtirish, tugatish jarayonini amalga oshirishda tadbirkorlik sub’ektlari uchun asossiz xarajatlar qilishga olib keluvchi ortiqcha ma’muriy cheklovlarni bekor qilish, biznesni yuritish bo’yicha xalqaro reyting va indekslarda O’zbekiston Respublikasining o’rnini yanada yaxshilash, shuningdek, 2017-2021 yillarda O’zbekiston Respublikasini rivojlantirishning beshta ustuvor yo’nalishi bo’yicha Harakatlar strategiyasini “Faol investitsiyalar va ijtimoiy rivojlanish yili”da amalga oshirishga oid Davlat dasturida bir qancha vazifalar belgilangan bo’lib, 2020 yil 1 yanvardan boshlab quyidagi islohotlar amalga oshirildi: a) tadbirkorlik sub’ektlari – yuridik shaxslarni ixtiyoriy tugatishda: bir yoki bir necha davriy bosma nashrlarda korxonaning tugatilishi to’g’risida e’lonlar berish talab etilmaydi, bunda tegishli ma’lumotlar ro’yxatdan o’tkazuvchi organning rasmiy saytiga joylashtiriladi; - davlat ro’yxatidan o’tkazilgan vaqtdan boshlab moliya-xo’jalik faoliyatini amalga oshirmagan hamda soliq qarzi mavjud bo’lmagan korxonalarning moliya- xo’jalik faoliyati tekshirilmaydi; - davlat soliq xizmati organlari tomonidan o’tkaziladigan, tugatiladigan korxonaning moliya-xo’jalik faoliyatini tekshirishning eng uzoq davriyligi uch yilni tashkil etadi; - moliya-xo’jalik faoliyatini tekshirish uchun vakolatli davlat organlaridan korxona to’g’risidagi mavjud ma’lumotlarni olish Tadbirkorlik sub’ektlarini davlat ro’yxatidan o’tkazish va hisobga qo’yishning avtomatlashtirilgan tizimi (keyingi 72 o’rinlarda – tizim) orqali amalga oshiriladi; - korxonani ixtiyoriy tugatishning umumiy muddatiro’yxatdan o’tkazuvchi organ ixtiyoriy tugatish to’g’risida xabardor qilingan kundan boshlab olti oydan oshmasligi kerak; b) tadbirkorlik sub’ektlari – jismoniy shaxslar faoliyatini to’xtatishda ariza beruvchi tomonidan davlat soliq xizmati organining soliqlar va boshqa majburiy to’lovlar bo’yicha qarzi yo’qligi to’g’risidagi xulosasini olish talab etilmaydi; v) moliya - xo’jalik faoliyatini amalga oshirmayotgan korxonalarni tugatishda: korxonani moliya-xo’jalik faoliyatini amalga oshirmayotgan deb hisoblash uchun asos bo’ladigan muddat to’qqiz oyni tashkil etadi; - moliya-xo’jalik faoliyatini amalga oshirmayotgan korxonalar davlat soliq xizmati organining taqdimnomasiga asosan ro’yxatdan o’tkazuvchi organ tomonidan uch yil muddatga harakatsiz rejimga o’tkaziladi; - harakatsiz rejimga o’tkazilgan korxonalar faoliyati uch yil davomida tiklanmagan taqdirda ro’yxatdan o’tkazuvchi organ ularni Tadbirkorlik sub’ektlarining Yagona davlat reestridan chiqaradi. Korxonani ixtiyoriy tugatish to’g’risidagi qaror uning muassislari (qatnashchilari) yoki vakolatli organi tomonidan, qonun hujjatlarida belgilangan tartibda qabul qilinadi. Qarorda quyidagilar ko’rsatiladi: - korxonaning tugatuvchisi haqidagi ma’lumotlar (pasport ma’lumotlari, telefon raqami va elektron pochtasi); - arizani qabul qilish joyi va muddati; - korxonani tugatish sababi va mo’ljallanayotgan tugatish muddati. Tugatuvchi tayinlangan vaqtdan boshlab korxona ishlarini boshqarish bo’yicha barcha vakolatlar unga o’tadi. Tadbirkorlik sub’ekti - jismoniy shaxs faoliyatini ixtiyoriy to’xtatish uning qaroriga (arizasiga) ko’ra amalga oshiriladi. Ro’yxatdan o’tkazgan organning tegishli davlat reestriga bu to’g’risida yozuvlar qayd etilgandan keyin korxona tugatilgan, tadbirkorlik sub’ekti - jismoniy shaxs esa o’z faoliyatini to’xtatgan hisoblanadi. Korxona muassislari (qatnashchilari) 73 tugatishning, tadbirkorlik sub’ekti - jismoniy shaxs esa to’xtatishning istalgan bosqichida faoliyatini tiklash to’g’risida qaror qabul qilish huquqiga ega. Tugatuvchi tayinlangandan keyin uch kun mobaynida korxonaning boshqaruv organlari unga korxona faoliyati bilan bog’liq barcha hujjatlarni, shuningdek korxonaning muhri, shtamplari (agar mavjud bo’lsa) va boshqa mol-mulkini ro’yxat bo’yicha topshirishi shart. Tugatuvchi: a)ixtiyoriy tugatishni amalga oshiradi va korxonaning kreditorlari, muassislari (qatnashchilari) hamda boshqa tegishli shaxslar manfaatlariga rioya etilishini ta’minlaydi; b) ishonchnomasiz korxona nomidan vakillik qiladi, korxonaning moliyaviy, to’lovlar, hisob-kitoblar va boshqa hujjatlarini imzolaydi; v) korxonaning barcha mansabdor shaxslari va xodimlari tomonidan bajarilishi majburiy bo’lgan buyruqlar, farmoyishlar va boshqa hujjatlar chiqaradi; g) ushbu Nizomda belgilangan o’z vakolati doirasidagi masalalarni hal qiladi, shuningdek muassislar (qatnashchilar) qaroriga ko’ra boshqa vakolatlarni ham amalga oshiradi. Tugatish komissiyasi tayinlangan taqdirda, korxonani boshqarishga oid barcha masalalar ovoz berish yo’li bilan hal etiladi va komissiya a’zolarining ko’pchilik ovozi bilan qabul qilinadi. Ovozlar soni teng bo’lgan taqdirda tugatish komissiyasi raisining ovozi hal qiluvchi hisoblanadi.Tugatish komissiyasi majlislarini o’tkazishni uning raisi tashkil qiladi hamda ushbu Nizomda belgilangan funktsiyalarning komissiya qarorlariga muvofiq bajarilishini ta’minlaydi. Tugatuvchining vakolatlari quyidagilardan iborat: a)ixtiyoriy tugatish nihoyasiga etganda- korxonaning tugatilganligi to’g’risidagi yozuvlar ro’yxatdan o’tkazgan organ tomonidan davlat reestriga kiritilgan kunda; b) korxona faoliyati tiklanganda - tugatish ishlari to’xtatilganligi va korxona faoliyati tiklanganligi to’g’risida qaror qabul qilingan kunda; v) korxona bankrot deb e’tirof etilganda - korxona bankrot deb e’tirof 74 etilganligi va tugatish ishlari boshlanganligi to’g’risida sud qarori qabul qilingan kunda; g) yangi tugatuvchi tayinlanganda - muassislar (ishtirokchilar) tomonidan tegishli qaror qabul qilingan kunda to’xtatiladi. Ushbu holatda korxonaga tegishli barcha hujjatlar, muhr, shtamplari (agar mavjud bo’lsa) va mol-mulklar yangidan tayinlangan tugatuvchiga ikki kun muddatda ro’yxat bo’yicha mas’ullar tomonidan imzolangan tegishli dalolatnoma rasmiylashtirilgan holda topshiriladi. Tugatuvchi ixtiyoriy tugatish to’g’risida qaror qabul qilingandan so’ng keyingi ish kunidan kechikmay: a) ro’yxatdan o’tkazgan organga - ixtiyoriy tugatish to’g’risidagi qaror nusxasini; b) xo’jalik yurituvchi sub’ektning talab qilib olinadigan asosiy depozit hisobraqamiga (keyingi o’rinlarda asosiy hisob raqami deb ataladi), xizmat ko’rsatuvchi bankka va korxonaning xorijiy valyutadagi mablag’lari jamlanadigan bankka: - ixtiyoriy tugatish to’g’risidagi qaror nusxasini; - imzolar namunalari va tugatuvchi muhrining bosma izi qo’yilgan (muhr mavjud bo’lgan taqdirda), tasdiqlangan kartochkalarning ikki nusxasini; v) xo’jalik yurituvchi sub’ektning milliy va chet el valyutasidagi ikkilamchi talab qilib olinguncha depozit hisobvaraqalariga, jamg’arma depozit hisobvaraqalariga va muddatli depozit hisobvaraqalariga xizmat ko’rsatuvchi banklarga - ularni yopish to’g’risidagi arizani hamda milliy valyutadagi mablag’larning mavjud qoldiqlarini uning milliy valyutadagi asosiy hisobvarag’iga o’tkazish to’g’risidagi, chet el valyutasidagi mablag’larning mavjud qoldiqlarini uning milliy valyutadagi asosiy hisobvarag’i ochilgan bankdagi xorijiy valyuta talab qilib olinadigan depozit hisobvarag’iga o’tkazish to’g’risida to’lov topshiriqnomasini taqdim etadi. Ro’yxatdan o’tkazgan organ, hujjatlarni olganidan so’ng bir ish kuni ichida xo’jalik yurituvchi sub’ektning davlat reestriga ixtiyoriy tugatish jarayonida ekanligi to’g’risidagi ma’lumotlarni kiritadi hamda bu to’g’risida ro’yxatdan 75 o’tkazilgan joydagi davlat soliq xizmati va statistika organlarini hamda O’zbekiston Respublikasi Bosh prokuraturasi huzuridagi Majburiy ijro byurosi tuman (shahar) bo’limini (keyingi o’rinlarda - Byuro) tizim orqali xabardor qiladi. Ro’yxatdan o’tkazuvchi organ rasmiy saytiga xo’jalik yurituvchi sub’ektni ikki oydan kam bo’lmagan muddatda tugatilishi to’g’risida e’lonni joylashtiradi. Xo’jalik yurituvchi sub’ektning ixtiyoriy tugatish to’g’risidagi ma’lumotlaridan banklar va boshqa manfaatdor davlat organlari elektron ayirboshlash orqali bepul foydalanadi. Xo’jalik yurituvchi sub’ektning milliy va xorijiy valyutadagi ikkilamchi depozit hisobvaraqalari, jamg’ariladigan hamda muddatli depozit hisobvaraqlariga xizmat ko’rsatuvchi banklar tomonidan mazkur hisobvaraqlar yopilib, hisobvaraqdagi milliy valyuta qoldiqlarini asosiy hisobvarag’iga, xorijiy valyuta qoldiqlarini xorijiy valyutada ochilgan hisobvaraqqa o’tkazib beriladi. Tugatuvchi ixtiyoriy tugatish to’g’risida qaror qabul qilingandan keyin: a) qonun hujjatlarida belgilangan tartibda xo’jalik yurituvchi sub’ekt xodimlari bilan mehnatga oid huquqiy munosabatlarni to’xtatish chora-tadbirlarini ko’radi; b) xo’jalik yurituvchi sub’ektning aktivlari va majburiyatlarini qonun hujjatlarida belgilangan tartibda xatlovdan o’tkazadi, shu jumladan sub’ekt qarzdor sifatida ishtirok etgan ijro hujjatlari reestrini tuzadi; v) yil boshidan boshlab ro’yxatdan o’tkazgan organ korxonani ixtiyoriy tugatish to’g’risida xabardor qilingan sanagacha bo’lgan davrda xo’jalik yurituvchi sub’ekt tomonidan to’lanadigan barcha turdagi soliqlar va boshqa majburiy to’lovlar bo’yicha hisob-kitoblarni tuzadi; g) xo’jalik yurituvchi sub’ektning debitorlik qarzlarini olish, shuningdek tasdiqnoma olgan holda (qabul qilib olingan sanasi to’g’risidagi belgi, pochta kvitantsiyasi, yozma yoki elektron xabar va shu kabilar) kreditorlarni aniqlash va xo’jalik yurituvchi sub’ektning tugatilishi to’g’risida ularni yozma ravishda xabardor qilish chora-tadbirlarini ko’radi. Byuroning tuman (shahar) bo’limi ro’yxatdan o’tkazgan organning tizim orqali xabarnomasini olgandan boshlab, 5 ish kunida ish yurituvida ijro hujjatlari mavjudligini aniqlaydi va unda tugatilayotgan sub’ekt qarzdor sifatida ishtirok etadi. 76 Tugatilayotgan xo’jalik yurituvchi sub’ekt yuzasidan davlat ro’yxatidan o’tkazilgan joydagi davlat soliq xizmati organi ro’yxatdan o’tkazgan organning xabarnomasini olgan kundan boshlab 3 ish kun ichida sub’ektning moliya-xo’jalik faoliyatini tekshirishga (taftish qilishga) kirishadi va bunda tekshiruv o’tkazish muddati o’ttiz kalendar kundan (qonunchilikda belgilangan muddatlardan) oshmasligi kerak. Tekshirishda xo’jalik yurituvchi sub’ektning oxirgi tekshirish o’tkazilgan sanadan boshlab (agar korxonani tekshirish davlat ro’yxatidan o’tkazilgan sanadan boshlab amalga oshirilmagan bo’lsa - davlat ro’yxatidan o’tkazilgan sanadan boshlab) xo’jalik yurituvchi sub’ektni tugatish to’g’risida qabul qilingan qaror haqida ro’yxatdan o’tkazgan organ xabardor qilingan sanagacha bo’lgan davr mobaynidagi moliya-xo’jalik faoliyati qamrab olinadi, biroq bunda da’vo qo’zg’atishning moliya hisoboti taqdim etgan soliq to’lovchilar bo’yicha - besh yil muddatga rioya qilinishi shart. Tekshirish belgilangan muddatda tugallanmagan taqdirda korxonaning soliqlar va boshqa majburiy to’lovlar bo’yicha qarzi tugatuvchi taqdim etgan hisob-kitoblarga binoan aniqlanadi. Tekshirish yakunlariga ko’ra soliq qonunchiligi buzilishlari aniqlangan taqdirda, davlat soliq xizmati organi qonun hujjatlariga muvofiq choralar ko’radi. Davlat ro’yxatidan o’tkazilgan vaqtdan boshlab moliya-xo’jalik faoliyatini amalga oshirmagan korxonalarni ixtiyoriy tugatish davlat ro’yxatidan o’tkazilgan joydagi davlat soliq xizmati organi ro’yxatdan o’tkazgan organning xabarnomasi olingan kundan boshlab uch ish kun ichida soliq qarzi mavjud emasligi to’g’risida ma’lumot taqdim etadi. Vazirlar Mahkamasining 2017 yil 9 fevraldagi 66-son qarori bilan tasdiqlangan “Tadbirkorlik sub’ektlarini davlat ro’yxatidan o’tkazishda ro’yxatdan o’tkazuvchi organlar va vakolatli tashkilotlarning o’zaro hamkorligi Reglamenti” asosida elektron ro’yxatdan o’tkazishning avtomatlashtirilgan tizimi orqali amalga oshiriladi. Kreditorlar tomonidan talablar taqdim etilishi uchun belgilangan muddat tugagach va davlat soliq xizmati organi tomonidan o’tkazilgan tekshirish natijalarini, shuningdek tuzilgan ijro hujjatlari reestrini hisobga olgan holda 77 tugatuvchi oraliq tugatish balansi loyihasini tuzadi. Oraliq tugatish balansi xo’jalik yurituvchi sub’ekt yoki muassislari (qatnashchilari) tomonidan tasdiqlanadi. Tugatuvchi oraliq tugatish balansi tasdiqlangandan keyin besh ish kuni mobaynida, tasdiqnomani olgan holda (qabul qilib olingan sanasi to’g’risidagi belgi, pochta kvitantsiyasi, yozma yoki elektron xabar va shu kabilar) har qaysi kreditorlarni uning talablari e’tirof etilgani yoki rad qilingani, e’tirof etilgan talablar summasi haqida yozma ravishda xabardor qiladi. Oraliq tugatish balansiga muvofiq, u tasdiqlangan kundan boshlab tugatuvchi tomonidan kreditorlarga qonunchilikda belgilangan navbat bo’yicha summalarni to’lash amalga oshiriladi. Kreditorlarning garov (ipoteka) bilan ta’minlangan talablarini qondirish xo’jalik yurituvchi sub’ektning garovga qo’yilgan mol-mulkini (garov predmetini) belgilangan tartibda sotishdan keyin tushgan mablag’lar hisobidan amalga oshiriladi. Ushbu mablag’lar qoldig’i kreditorlar talablarini navbat bo’yicha qondirish uchun yo’naltiriladi. Agar garov (ipoteka) predmetini sotishdan tushgan summa kreditorlarning garov bilan ta’minlangan talablarini to’liq qondirish uchun etarli bo’lmasa, u holda talablarning qolgan qismi belgilangan navbat bo’yicha qondiriladi. Kreditorlar bilan hisob-kitob qilish uchun pul mablag’lari etarli bo’lmagan taqdirda tugatuvchi tomonidan: - mol-mulkning bozor qiymatini aniqlash uchun baholovchi tashkilot jalb qilinib, korxona mol-mulkini ochiq savdolarda sotish tashkil etiladi; - muomaladagi cheklangan mol-mulkni sotish yopiq savdolarda, qonunchilikka muvofiq ko’rsatib o’tilgan mulkka nisbatan mulk egasi huquqiga yoki boshqacha buyum egasi huquqiga ega bo’lgan shaxslar ishtirokida amalga oshiriladi. Garovga qo’yilgan mulkni garov saqlovchiga mulk qilib berish O’zbekiston Respublikasining «Garov to’g’risida»gi Qonunining 29-moddasiga hamda «Ipoteka to’g’risida»gi Qonunining 43-moddasiga muvofiq amalga oshiriladi. Mol-mulkni boshqa kreditorlarga berishda uning baholash summasi e’tirof etilgan talablarni to’lash hisobiga qo’shiladi, baholash summasi bilan talab miqdori 78 o’rtasida hosil bo’lgan tafovut bir hafta muddatda kreditor tomonidan xisob-kitob qilib to’lanadi. Kreditorlar talablarini qondirish muassislar (qatnashchilar) tomonidan tugatilayotgan korxonaning bankdagi hisob raqamlariga yo’naltiriladigan mablag’lar hisobidan amalga oshirilishi mumkin. Kreditorlarning talablarini to’liq hajmda qondirishning mumkin emasligi aniqlangan taqdirda tugatuvchi xo’jalik yurituvchi sub’ektni to’lovga qodir emas (bankrot) deb e’tirof etish to’g’risidagi ariza bilan iqtisodiy sudga murojaat qilishi shart. Xo’jalik yurituvchi sub’ekt to’lovga qodir emas (bankrot) deb e’tirof etilgan vaqtdan boshlab ixtiyoriy tugatish to’xtatiladi va bundan keyingi tartibot “Bankrotlik to’g’risida”gi Qonun hujjatlariga muvofiq amalga oshiriladi. Tugatuvchi: - kreditorlar bilan hisob-kitoblar tugallangandan, shuningdek xo’jalik yurituvchi sub’ekt qarzdor sifatida ishtirok etgan ijro hujjatlari amalda ijro etilgandan keyin; - soliqlar va boshqa majburiy to’lovlar, moliyaviy sanktsiyalar summasi, shu jumladan tekshirishlar yakunlari bo’yicha to’langandan keyin; - xo’jalik yurituvchi sub’ektning mol-mulki, mol-mulkka egalik qilish yuzasidan buyumlar bo’yicha huquqlarga yoki ushbu korxonaga nisbatan majburiyatlar bo’yicha huquqlarga ega bo’lgan muassislar (qatnashchilar) o’rtasida taqsimlangandan keyin tugatish balansi loyihasini tuzadi. Tugatish balansi xo’jalik yurituvchi sub’ektning muassislari (qatnashchilari) tomonidan tasdiqlanadi va davlat soliq xizmati organiga topshiriladi. Tugatuvchi tugatilayotgan xo’jalik yurituvchi sub’ekt qarzdor sifatida ishtirok etgan va ijro etilmagan ijro hujjatlarining ish yurituvida mavjudligi yuzasidan Byuroning hududiy boshqarmasiga so’rov yuboradi. Tugatish balansi qabul qilingandan keyin davlat soliq xizmati organi, xo’jalik yurituvchi sub’ektning soliqlar va boshqa majburiy to’lovlar bo’yicha qarzi bo’lmagan taqdirda, bir ish kuni mobaynida tugatuvchiga soliqlar va boshqa majburiy to’lovlar bo’yicha qarz yo’qligi to’g’risida xulosani tugatuvchiga hamda 79 tizim orqali ro’yxatdan o’tkazuvchi organga yuborishini ta’minlaydi. Byuroning hududiy boshqarmasi, xo’jalik yurituvchi sub’ekt qarzdor sifatida ishtirok etgan va ijro etilmagan ijro hujjati uning ish yurituvida mavjud bo’lmagan taqdirda, ijro etilmagan tegishli ijro hujjati ish yurituvda mavjud emasligi haqida tugatuvchiga hamda ro’yxatdan o’tkazuvchi organga tizim orqali uch ish kuni mobaynida xabarnoma yuborishi shart. Xo’jalik yurituvchi sub’ektni ixtiyoriy tugatishning umumiy muddati ro’yxatdan o’tkazgan organ ixtiyoriy tugatish to’g’risida qabul qilingan qaror haqida xabardor qilingan kundan boshlab uch oydan oshmasligi kerak. Agar tugatuvchi davlat organlarini tomonidan belgilangan vazifalarni bajarmaganligi natijasida muddat kechikkanini asoslab bergan taqdirda ro’yxatdan o’tkazuvchi organ tomonidan qo’shimcha bir oy muddatga uzaytirish mumkin. Agar ko’rsatilgan muddat o’tgungacha tegishli hujjatlar ro’yxatdan o’tkazgan organga to’liq taqdim etilmasa, ixtiyoriy tugatish to’xtatiladi. Ro’yxatdan o’tkazgan organ bir ish kuni mobaynida davlat soliq xizmati va statistika organlariga ixtiyoriy tugatish to’xtatilgani to’g’risida xabar qiladi, yopilgan bank hisobvaraqalari qayta tiklanadi. Ixtiyoriy tugatish ushbu Nizomning 36-bandida ko’rsatilgan muddatda tugallanmaganda, barcha tegishli to’lovlar ularni hisoblab yozish to’xtatib qo’yilgan davr uchun to’liq hajmda undiriladi. Bir yil mobaynida moliya-xo’jalik faoliyatini amalga oshirmagan korxonalarning bankdagi xisobvaraqlari yuzasidan banklar uch ish kuni muddatda u hisobga qo’yilgan joydagi soliq xizmati organiga elektron axborot taqdim etadi va hisobvaraqlardagi mablag’lardan foydalanishi cheklanadi. Axborotda quyidagilar ko’rsatiladi: - bank hisobvarag’i, oxirgi operatsiya o’tkazilgan va to’xtatilgan sana to’g’risidagi ma’lumotlar; - bank hisobvaraqlarida pul mablag’larining qoldig’i; - kreditorlik qarzlarning mavjudligi (2-son kartoteka ro’yxati); - korxonaning mansabdor shaxslari. 80 Korxonalarga tushgan mablag’lar ularning bankdagi hisobvaraqlariga kirim qilinadi. Bunda, korxonalarning hisobvaraqlariga qo’yilgan talablar (2-son kartotekasi) tugatuvchi tayinlanguniga qadar o’rnatilgan tartibda to’lanadi. Tugatuvchi tayinlanganidan keyin korxonalarning hisobvaraqlariga qo’yilgan talablar (2-son kartoteka) O’zbekiston Respublikasi Fuqarolik kodeksining 56- moddasida belgilangan tartibda to’lanadi. Bir yil mobaynida moliya-xo’jalik faoliyatini amalga oshirmagan korxonalarning bankdagi xisobvaraqlari yuzasidan banklar uch ish kuni muddatda u hisobga qo’yilgan joydagi soliq xizmati organiga elektron axborot taqdim etadi va hisobvaraqlardagi mablag’lardan foydalanishi cheklanadi. Bu axborotda quyidagilar ko’rsatilishi lozim: - bank hisobvarag’i, oxirgi operatsiya o’tkazilgan va to’xtatilgan sana to’g’risidagi ma’lumotlar; - bank hisobvaraqlarida pul mablag’larining qoldig’i; - kreditorlik qarzlarning mavjudligi (2-son kartoteka ro’yxati); - korxonaning mansabdor shaxslari. Korxonalarga tushgan mablag’lar ularning bankdagi hisobvaraqlariga kirim qilinadi. Bunda, korxonalarning hisobvaraqlariga qo’yilgan talablar (2-son kartotekasi) tugatuvchi tayinlanguniga qadar o’rnatilgan tartibda to’lanadi. Tugatuvchi tayinlanganidan keyin korxonalarning hisobvaraqlariga qo’yilgan talablar (2-son kartoteka) O’zbekiston Respublikasi Fuqarolik kodeksining 56- moddasida belgilangan tartibda to’lanadi. Ro’yxatdan o’tkazuvchi organ qarzdorligi mavjud bo’lmagan, moliya-xo’jalik faoliyatini amalga oshirmayotgan korxonalar faoliyatini bundan keyin davom ettirishning maqsadga muvofiq emasligi to’g’risida soliq organining taqdimnomasini olgan kundan e’tiboran uch kun ichida faoliyat yuritmayotgan korxonani faoliyatini to’xtatib qo’yish rejimiga (harakatsiz rejim) o’tkazadi. Korxona to’lovga qodir emas (bankrot) deb e’tirof etilgan vaqtdan boshlab, keyingi tartibot bankrotlik to’g’risidagi qonun hujjatlariga muvofiq amalga oshiriladi. Ro’yxatdan o’tkazuvchi organ harakatsiz rejimga o’tkazilgan hamda 81 bankrotlik tartiboti boshlangan, moliya-xo’jalik faoliyatini amalga oshirmayotgan (faoliyat ko’rsatmayotgan) korxonalar reestrini yuritadi. Davlat reestridan o’chirilgan korxonaning hisobvaraqlaridagi mablag’lar hisobvaraq ochilgan bank joylashgan tuman (shahar) mahalliy byudjetiga bank tomonidan o’tkaziladi. Davlat reestridan o’chirilgan korxonaning hisobvaraqlariga harakatsiz rejimi davrida (uch yil davomida) kelib tushgan talablar (2-son kartotekadagi to’lov hujjatlari), ularni qo’ygan sub’ektlarga (ularning huquqiy vorislariga) qaytariladi, shuningdek, hisobvaraqlardagi mablag’lardan foydalanishga oid cheklovlar yoki hatlash o’z kuchini yo’qotgan deb hisoblanadi va hisobvaraqlar yopiladi. Bu haqida ro’yxatdan o’tkazuvchi organning rasmiy saytiga e’lon beriladi va tegishli idoralarga ma’lum qilinadi. Yüklə 5,01 Kb. Dostları ilə paylaş:
|