Toshkent moliya instituti m. S. Hojiyev, I. I. Meliyev, S. A. Djumanov moliyaviy hisobot auditi
Pul oqimlari to’g’risida hisobot auditini o’tkazish tartibi va unda
Yüklə 5,01 Kb. Pdf görüntüsü
|
|
6.3. Pul oqimlari to’g’risida hisobot auditini o’tkazish tartibi va unda
qo’llaniladigan auditorlik amallari Korxona pul oqimlari to’g’risidagi hisobot auditini o’tkazish vaqtida buxgalteriya hisobi hisobvaraqlaridagi yozuvlarning tekshiruvi eng mas’uliyatli vazifalardan biri hisoblanadi, zero bu korxona moliyaviy-xo’jalik faoliyati ko’rsatkichlarini tavsiflovchi asosiy ma’lumotlar olinadigan pul oqimlari to’g’risidagi hisobotdagi ko’rsatkichlarni ishonchliligini ta’minlash uchun xizmat qiluvchi asosiy omil hisoblanadi. Ushbu ishni to’liq bajarmasdan turib, haqqoniy auditorlik xulosasini tayyorlash uchun asosiy baza hisoblangan hisobot ko’rsatkichlari ishonchliligiga to’liq ishonch hosil qilib bo’lmaydi. Korxona moliyaviy-xo’jalik faoliyatining auditorlik tekshiruvini o’tkazishda pul oqimlari to’g’risidagi hisobot ko’rsatkichlari, hisob registrlari va dastlabki hujjatlar auditning ma’lumot bazasi sifatida qo’llaniladi. Pul oqimlari to’g’risidagi hisobot auditining dastlabki bosqichida, auditor pul oqimlari to’g’risidagi hisobot bo’yicha ichki nazorat tizimi holatini baholashi lozim. Pul oqimlari to’g’risidagi hisobotda barcha rekvizitlar va nazarda tutilgan ko’rsatkichlar to’ldirilishi kerak. Korxonada tegishli aktivlar, passivlar, muomalalar mavjud emasligi sababli biror-bir modda (satrlar, ustunlar) to’ldirilmagan taqdirda, ushbu modda (satr, ustun) ustiga chizib qo’yiladi. Quyidagi 7-jadvalda pul oqimlari bo’yicha ichki nazorat tizimini baholash bo’yicha testlarni o’tkazishda qo’llaniladigan namunaviy savollar ro’yxati keltirilgan. Auditor pul oqimlari to’g’risidagi hisobotning manzil qismini quyidagi tartibda to’ldirilishiga e’tibor berishi va uni o’rganishi kerak: a) “Korxona, tashkilot” rekviziti - korxonaning to’liq nomi (belgilangan tartibda ro’yxatdan o’tkazilgan ta’sis hujjatlariga muvofiq) va KTUTga ko’ra uning kodi ko’rsatiladi; b) “Tarmoq” rekviziti - korxona tarmog’i va XXTUTga ko’ra tarmoq kodi ko’rsatiladi; v) “Tashkiliy-huquqiy shakl” rekviziti - korxonaning tashkiliy-huquqiy shakli 202 va THTga ko’ra tashkiliy-huquqiy shaklning kodi ko’rsatiladi; g) “Mulkchilik shakli” rekviziti - korxonaning mulkchilik shakli va MShTga ko’ra mulkchilik shaklining kodi ko’rsatiladi; d) “Vazirliklar, idoralar va boshqalar” rekviziti - ixtiyorida korxona turgan (agar u mavjud bo’lsa) va unga moliyaviy hisobot yo’naltiriladigan organning nomi hamda DBPBTga ko’ra ushbu organning kodi ko’rsatiladi; e) “Soliq to’lovchining identifikatsiya raqami” rekviziti - STIR bo’yicha korxonaning identifikatsiya raqami ko’rsatiladi; j) “Hudud” rekviziti - MHOBT bo’yicha kod ko’rsatiladi; z) “Manzil” rekviziti - korxonaning to’liq yuridik manzili ko’rsatiladi. Auditor korxona buxgalteri pul oqimlari to’g’risidagi hisobotni tuzish chog’ida O’zbekiston Respublikasining “Buxgalteriya hisobi to’g’risida”gi qonuni, O’zbekiston Respublikasining Fuqarolik kodeksi, Buxgalteriya hisobi milliy standartlariga, shuningdek buxgalteriya hisobini yuritish va moliyaviy hisobotni tuzish masalalari bo’yicha boshqa me’yoriy-huquqiy hujjatlarga asoslanganligi o’rganishi lozim. Hisobot davrida audit o’tkazish uchun ma’lumot manbalari korxonaning hisob registrlari - bosh kitob, jurnal-orderlar yoki memorial orderlar, sintetik va tahliliy hisobning aylanma qaydnomalari, hisob-kitob-to’lov qaydnomalari, shaxsiy hisobvaraqlar, tahliliy hisobvaraqalari va boshqalardan olinadi. Bunda hisob registrlarida korxonaning moliyaviy va xo’jalik muomalalari bo’yicha barcha buxgalteriya yozuvlari ikki yoklama yozish usuli bilan jamlanadi, ya’ni, har bir xo’jalik muomala tegishli hisobvaraqlarning debeti va kreditida aks ettiriladi. Pul oqimlari to’g’risidagi hisobot auditi yoppasiga yoki tanlab olib tekshiruv o’tkazilganda auditor hisob registrlarida buxgalteriya hisobvaraqlari, qayd etilgan registrlarda xo’jalik muomalalari iqtisodiy mazmunidan kelib chiqib, to’g’ri korrespondentlanganligini baholashi va kelajakda to’g’rilash maksadida, tasodifan sodir etilgan xatolarni va tasodifiy noto’g’ri buxgalteriya yozuvlarini (o’tkazmalarini) aniqlashi lozim. Shuning bilan bir qatorda, hisobot ma’lumotlari. Ayniqsa, korxona moliyaviy faoliyati natijalarini tavsiflovchi ko’rsatkichlarni, 203 uning asosiy aylanma aktivlar miqdorini, o’zining moliyaviy va mulkiy holatini yaxshi tomondan ko’rsatish uchun boshqa korxonalar va banklarga bo’lgan qarzlarni yashirib ko’rsatish maqsadida ataylab sodir etilgan xatolar aniqlanadi va bular haqida korxona rahbariyatiga ma’lumot taqdim etiladi. Yüklə 5,01 Kb. Dostları ilə paylaş:
|