Paxta xom ashyosini tayyorlash, saqlash va dastlabki ishlash texnologiyasi

O'LCHASHLARNING NATIJALARINI HISOBLASH. 
Tolaning chiziqli zichligini gravimetrik aniqlash usullari. 
Mexanik taram tayyorlash usuli va pressli qisqichi yordamida paxta tolasining 
chiziqli zichligini gravimetrik aniqlash usuli. 
Paxta tolasining chiziqli zichligi (T) mteksda quyidagi formula bo'yicha 
hisoblanadi. 
N
M
T
c



15
10
6
Bu yerda: Ms – barcha taramchalarining qirqilgan o'rta qismlarining umumiy 
massasi, mg; 
N – taramning qirqilgan qismidagi umumiy tolalar soni; 
15 - taramning qirqilgan o'rta qismi uzunligi, mm. 
Qo'l bilan taram tayyorlash yordamida paxta tolasining chiziqli zichligini 
gravimetrik aniqlash usuli. 
Paxta tolasining chiziqli zichligi (T) mteks da quyidagi formula bo'yicha 
hisoblanadi. 
n
M
T



10
10
6
: 
Bu yerda: M - taramning qirqilgan 10 mm uzunlikdagi o'rta qismining massasi, mg; 
n - tolalarning umumiy soni; 
10 - taramning qirqilgan o'rta qismi uzunligi, mm; 
Agar ushbu sinash solishtirma uzilish kuchi bilan birgalikda aniqlansa, u holda 
1mg dagi tolalar soni quyidagi formula bilan aniqlanadi. 
k
M
M
n
N


Bu yerda: M
k
-taramning kesib tashlangan chetlari vazni,mg. 
Hisoblash dastlabki o'nlik belgisigacha aniqlik bilan amalga oshiriladi va butun 
birlikka yahlitlanadi. 
Kelishmovchilik bo'lgan hollarda bir namuna ikki marta sinaladi va ikki sinash 

---

55 
natijalarining o'rtacha arifmetik qiymati hisoblanadi. Agar chiziqli zichlik qiymatlari 
o'rtasidagi tafovut ko'rsatilgan me'yorlardan oshsa, bu holda uchinchi sinash 
o'tkaziladi va uchta sinashning o'rtacha arifmetik qiymati hisoblanadi. 
Namunaning havo o'tkazuvchanligi bo'yicha solishtirma uzilish kuchini 
aniqlash, belgilangan tartibga muvofiq jadvaldan aniqlanadi. 
Mikroneyr ko'rsatkichini havo o'tkazuvchanlik bo'yicha aniqlash usuli. 
Mikroneyr kattaligida graduirovka qilingan shkalali asboblarda sinaladigan 
namuna uchun o'rtacha qiymat dastlabki ikkinchi o'nlik belgisigacha aniqlikda 
hisoblanadi va so'ngra birinchi o'nlik belgisigacha yahlitlanadi. Natija ruxsat etilgan 
qiymatlardan oshib ketsa, sinashlar qaytariladi. 
Agar shunda ham qiymatlar me'yorlardan oshsa, hamma sinalgan namunalar 
bo'yicha o'rtacha arifmetik qiymati hisoblanadi. 
Boshqa kattaliklarda graduirovka qilingan shkalali asboblar (shuningdek LPS-4
qurilmasi) da o'lchashda grafiklar yoki statistik nisbatlar yoki jadvallar yordamida 
ko'rsatkichlar to'g'ridan-to'g'ri mikroneyr kattaligiga aylantiriladi.