Xorijiy mamlakatlar iqtisodiyoti

XORIJIY MAMLAKATLAR IQTISODIYOTI
- 175 - 
Bu olimlar biz faxrlanib yurgan ota-bobolarimiz yaratgan nazariya va boshqa 
tadqiqotlarni aynan XIX-XX asr amaliyotga tadbiq eta olgan klassik maktab 
vakillari hisoblandilar. Chunki, bunday yutuqlar 1472 yilda batamom tugatilgan 
Ispaniya hududidagi Al-Andalusiya (poytaxti Kordoba) ―Tirik jannat‖ nomi bilan 
700 yil mashhur bo‘lgan islom olami vakillari tomonidan yaratilgan ilmiy 
nazariyalar, kitob holiga keltirilgan qimmatbaho qo‘l yozmalarni turli xil yo‘llar 
bilan hatto Angliyagacha talon taroj qilish orqali erishganlar. Bu davrda Yevropa 
mamlakatlari o‘z boshlardan ―qora kunlar‖ni (Dark Ages) o‘tkazaotgan edilar. 
Aynan bunday olamshumul yutuqlardan keyin g‘arb olamida Renessians davri 
boshlandi. Tayyor holga keltirilgan dallilarga tayanib yozilgan kitoblarni o‘qib 
o‘zlashtirish uchun arab tilini o‘rganish kifoya qilindi. Lekin, kitoblarning aksariyati 
lotin tiliga tarjima qilingan edi.
Buyuk iqtisodchilardan Adam Smit, David Rekardo, Jon Maynard Keyns va 
boshqa ko‘plab olmlar 18-19 asrlarda dunyo mamlakatlari taqdirini hal qiladigan 
iqtisodiy boshqaruv modellarini ishlab chiqdilar.Hozirda dunyo bo‘ylab kapitalistik 
ya‘ni bozor mexanizmlariga asoslangan iqtisodiyotlarning barchasi aynan ushbu 
maktab vakillari olg‘a surgan nazaria va amaliy bilim hamda ko‘nikmalar asosida 
boshqariladi.
2.5.2. Iqtisodiy rivojlanish tarixi
Klassik va Neoklassik maktablar yaratgan modellarg atayangan Britaniya 18-
19 asrda keskin iqtisodiy tub burilish yasadi. Yangi yerlarni kash etilishi va 
mustamlakachilik aynan iqtisodiy modellarni ishlashi uchun ayni muddao bo‘ldi. 
Xalqaro iah kuchi migratsiyasi va xalqaro mehnat taqsimoti Buyuk Britaniya uchun 
jahon iqtisodiyotiga glonallashsish uchun ancha ustunlik berdi. Bu mamlakatning 
xalqaro savdo aloqalaridan shuni kuzatish mumkinki, deyarli barcha mahsulotlar 
import hisobiga to‘g‘ri kelgan. Mamlakatda sanoat to‘ntarilishidan so‘ng, ilm-fan 
yutuqlarini sanoatga jalb qilinishi bilan yengil sanoat, elektronika, temir yo‘l tizimi 
va qishloq xo‘jaligida juda katta o‘sish kuzatildi. Mamlakatning eng katta raqiblari 
Ispaniya, Italiya va Fransiya hisoblanar edi. Fransiyaning Yaqin sharq mintaqasida 

---