68
NƏTİCƏ VƏ TƏKLİFLƏR
Dissertasiya işi boyunca Azərbaycanda sığorta bazarının inkişafının
və ümumi
anlamda idarə edilməsinin əsas problemlərini müəyyənləşdirmək məqsədilə istər ölkə
miqyasında, istərsə də şirkətlər səviyyəsində müəyyən tədqiqatlar,
analizlər
aparılmışdır. Həmçinin ölkənin sığorta bazarı bir sıra göstəricilərinə görə həm inkişaf
etmiş ölkələrin, həm də post-sovet və qonşu ölkələrin bazarları ilə müqyisə edilmişdir.
Aparılmış araşdırmalardan gəlinən konkret nəticələri aşağıdakı kimi punktlaşdırmaq
olar:
Azərbaycanda sığorta sektorunun inkişafı üçün yeni qanunların qəbulu və
mövcud qanunvericilik bazasının kifayət qədər təkmilləşdirilməsi müşahidə olunsa da,
ölkədə baş verən son hadisələr onu göstərir ki, qəbul edilən qanunların tətbiqi və buna
dövlət nəzarəti olduqca zəifdir.
Azərbaycan bazarında ildən ilə kəmiyyət baxımından böyümə müşahidə edilsə
də, həm bu kəmiyyət artımı arzu olunan səviyyədə deyil, həmçinin kəmiyyətdəki artım
keyfiyyətdəki artımla müşahidə edilmir.
Müstəqilliyin ilk illərindən fərqli olaraq daxili bazarda inhisarçılğın səviyyəsi
xeyli azaldılsa da, sağlam rəqabətə mane olan daha bir cərəyan – bazarın oliqapolyaya
çevrilməsi prosesi müşahidə olunmaqdadır.
Sığortanın nüfuzetmə faizi (ÜDM-dəki payı) son onillikdə üç dəfəyə yaxın
artıb təxminən 1%-ə çatsa da, bu göstərici inkişaf etmiş ölkələrlə müqayisədə hələ də
çox aşağıdır. Bunu həmçinin ölkədəki “sığota sıxlığı”na da aid etmək olar.
Göründüyü kimi, ölkədə son illərdə sığorta sektrunun inkişafı adına bir sıra
müsbət meyillər cərəyan etsə də, müəyyən boşluqların və mənfi trendlərin də kifayət
qədər olması və sektordakı inkişafın öz potensialının çox aşağısında olması müşahidə
olunur. Bu cür arzu olunmaz nəticələrə aparan əhali arasındakı məlumatsızlıq, sığorta
şirkətlərinə olan etibarın
zəifliyi, qanun-vericilikdəki boşluqlar,
şirkətlərdəki kadr
çatışmazlığı və s. problemlər barədə üçüncü fəslin son yarımfəslində geniş məlumat
vermişdik. İndi isə həmin problemlərin həll yoları üçün müəyyən təkliflərlə çıxış
69
etməyə çalışacağıq. İlk öncə sektorun dövlət tərəfindən idarə edilməsinin effektivliyini
artırmaq üçün təklifləri aşağıdakı kimi qruplaşdıra bilərik:
Mövcud Qanunvericiliyin daha da təkmilləşdirilməsi
– Sığortanın ümumölkə
səviyyəsində tənzimlənməsinin əsas hüquqi bazasını qəbul edilən qanun və qərarlar
təşkil etdiyi üçün bu qanunvericilik bazasının daim
təkmilləşdirilməsi və ideal
vəziyyətə salınması zəruridir. Son dövrlərdə bu anlamda xüsusi irəliləyişlər müşahidə
olunsa da, korporativ idarəetmə prinsipləri, məlumatların açıqlanması və şəffaflıq
tələbləri, icbari tibbi sığorta, daşınmaz əmlakın icbari sığortası və s.
məsələlər üzrə
mövcud Qanunların təkmilləşməyə ehtiyacı var. Xüsusilə kənd təsərrüfatı obyektlərinin
sığortalanması barədə də yeni qanunların və qərarların qəbulu qeyri-neft sektorunun
inkişafı üçün əsas istiqamətlərdən sayılan kənd təsərrüfatının inkişafını stimullaşdıra
bilər.
Qəbul edilmiş qanun və qərarların tətbiqinə nəzarətin gücləndirilməsi
–
Bildirdiyimiz kimi, son dövrlərdə Qanunvericilik bazası
əhəmiyyətli dərəcədə
təkmilləşdirilsə də, onun icra mexanizminin tam hazırlanmaması və tətbiqinə nəzarətin
zəif olması əhəmiyyətli dərəcədə məsrəflərə yol açmışdır. Problemin həlli üçün qəbul
edilmiş Qanun və qərarların icra planı tətbiq edilməli, bu barədə maliyyə bazarına
nəzarət orqanına müəyyən tapşırıqlar
verilməli, bu mənada effektiv təkliflərlə çıxış
etməsi üçün sığorta şirkətləri motivasiya edilməlidir.
Dostları ilə paylaş: