8-mavzu: diniy ekstremizm va terrorizmga qarshi kurash: Q‘zbekiston tajribasi reja: Fundamentaliz va Ekstremizmni keltirib chiqaruvchi omillar

Xalqaro Krishnanianglash jamiyati
Shrila Bxaktivedanta Svami 
Prabxupada nomi bilan tanilgan asli hindistonlik Abxay Charan De 
(1896-1977) tomonidan tashkil etilgan. U 1947 yilda "Veda" falsafasi 
bilimdoni sifatida "Bxaktivedanta" (sanskr. "sodiqlik", "fidokorona 
xizmat") unvoniga sazovor bo’ladi. Sanskrit tilidan ingliz tiliga ko ’pgina 
"Veda" matnlari, jumladan, "Bxagavadgita" ("Xudo qo’shiqlari")ni 
sharhlar bilan tarjima qildi. 1959 yilda 63 yoshida dunyodan voz 
kechishga ahd qiladi va Svami ("Aql va hissiyotlar egasi") unvoniga 
erishadi.
1965 yilda A.Ch.Bxaktivedanta Svami AQShga k o ’chib o ’tdi va 
"Xalqaro Krishnani anglash jamiyati"ga asos soldi. Bu davrda Sharq 
mistik ta’limotiga nisbatan katta qiziqish Krishnani anglash falsafasini 
targ’ib qilish uchun qulay shart-sharoit yaratdi va harakat tez rivoj topdi. 
M a’lumotlarga ko ’ra, bugungi kunda dunyoning turli burchaklarida 
ulaming 150 dan ortiq ibodatxonalari mavjud.
Krishnachilik (vayshnavizm) odam qiyofasidagi xudo Krishna 
(Vishnu)ga e ’tiqod qilishga asoslangan hinduiylikning ikki asosiy 
y o ’nalishlaridan 
biri 
hisoblanadi. 
Krishnachilikning 
muqaddas 
yozuvlariga "Bxagavatgita"dan tashqari boshqa "Veda" matnlari ham 
kiradi.
Krishnachilik yakkaxudolikka, ya’ni yagona va mutloq xudo -
Krishnani tan olishga asoslanadi. U abadiy, yaratilmagan va cheksiz 
shakllarga kirish qobiliyatiga ega. Krishnachilik ta’limotiga k o ’ra, olam 
ruhiy va moddiy dunyoga bo’linadi. Insonning ruhi tanasiga nisbatan
144

---

birlamchidir. Krishnachilar ruhni rivojlantirib ichki komillikka erishish 
va shu yo’l bilan xudoga qo’shilishni oliy maqsad, deb biladilar.
Har bir inson o ’zida Krishnani anglash qobiliyatini rivojlantirishi 
mumkin. Buning uchun bir qancha harakat shakllarini o ’z ichiga olgan 
va xudoga muhabbatni rivojlantirish hamda uni butunlay ruhiy 
anglashga sho’n g ’ishga qaratilgan bxakta-yoga mashqlar tizimi ishlab 
chiqilgan. Ayni paytda, inson o ’zini moddiy ehtiyojlardan xoli qilishi, 
go ’sht, baliq, tuxum, mast qiluvchi narsalaming barchasi, jumladan, 
spirtli ichimliklar, tamaki, qahva, choy iste’mol qilish, nikohsiz jinsiy 
hayot kechirish va qimor o ’yinlardan voz kechishi zarur, deb 
hisoblanadi.
Krishnachilikda 
meditatsiya 
deb 
ataluvchi, 
ibodatxonada 
o ’tkaziladigan diniy marosimlar har kuni soatlab bajariladi. U maxsus 
harakatlar, Sankirtana - birgalikda xudo Krishnani "Xare Krishna, Xare 
Krishna, Krishna Xare, Xare, Xare Rama, Xare Rama, Rama, Rama, 
Xare, Xare" degan, maxamantra ("ozod b o ’lishning buyuk qo’shig’i")ni 
kuylash bilan sharaflash amaliyotini qamrab oladi. Bulaming hammasi, 
ularning ta’biricha, aqlni tozalash, fikrni tashqi dunyodan xalos etish, 
butun diqqat-e’tibomi xudoga nisbatan muhabbatga yo’naltirish uchun 
bajariladi.
"Xalqaro Krishnani anglash jamiyati"da o ’z ergashuvchilarining 
mol-mulklarini 
jam iyat 
hisobiga 
xayr-ehson 
qilishlari 
hamda 
ibodatxonada ruhoniylik vazifasiga o ’tishlari rag’batlantiriladi. Bu 
ta’limotni qabul qilgan har bir kishiga yangi - sanskritcha nom beriladi. 
Jamoa a ’zolari sari, dxoti va boshqa hind milliy liboslarini kiyadilar.
Krishnachilar tomonidan missionerlik faoliyati o ’tgan asming 
70-yillarida 
boshlangan. 
Ular 
tomonidan 
amalga 
oshiriladigan 
targ’ibotchilik harakatining o ’ziga xos xususiyatlari qatorida k o ’chalarda 
ibodat kiyimlarida yurib qo’shiqlar aytish va adabiyotlarini tarqatish, 
"Hayot uchun ozuqa" deb nomlanadigan, bepul oziq-ovqat tarqatish 
aktsiyalari o ’tkazilishini ko’rsatish mumkin. Bunday harakatlaming 
asosiy ob’ektlari sifatida odatda talabalar, maktab o ’quvchilari, qariyalar 
va mehribonlik uylarida istiqomat qiluvchilar tanlab olinadi.
145