10.2.Reja turlari
R ejalarni ajratishning eng keng tarqalgan
y o i i bu rejaning
k engligiga (strategik va operatsion), vaqt birligiga (qisqa va uzoq
m uddatli) ham da aniqlik darajasiga (aniq va y o ‘llanm a)
qarab
b o ‘lishdir. Rejalarni bunday klassifikatsiyalash bir-biriga bevosita
b o g ‘liq boMadi.
1 0 .1 -c h iz m a . R e ja tu r la ri.
M asalan, uzoq va qisqa m uddatli kategoriya bilan
strategik va
operatsion kategoriya bir-biri bilan yaqindan bogMiq.
Strategik va operatsion reja tashkilotning barcha b o ‘g ‘inlariga
tegishli b o ‘lib, butun tashkilot uchun umumiy m aqsadlarni aniqlab
beradigan ham da unga o ‘z m uhitiga nisbatan yo‘nalish k o ‘rsatadigan
rejaga strategik reja deyiladi. Um um iy
m aqsadlarga qanday qilib
erishish yoMlarini ko‘rsatib beradigan reja esa operatsion reja deb
yuritiladi.
Strategik va operatsion reja uch omil asosida farqlanadi.
• operatsion reja qam rab oladigan vaqt;
• qam rab olingan
ish hajmi;
• m aqsadlam ing m avjud yoki m avjud emasligi.
K o ‘proq qisqa vaqt oralig‘i uchun tuziladi. M asalan,
tashkilotning kunlik, haftalik va oylik
rejalarining aksariyati
o peratsion boMadi. Strategik reja esa uzoq muddatni qamrab
oladi — odatda strategik reja kam ida 5 yil uchun tuziladi.
Bundan
tashqari, strategik reja katta m asshtabga ega boMib, tashkilot uchun
um um iy y o ‘nalish k o ‘rsatib beradi. Strategik rejada m aqsadlar
176
tizim i
qabul qilinadi, biroq bunda m aqsadlarga erishishning aniq
yoMlari k o ‘rsatilm aydi. Operatsion reja esa
strategik reja aniqlagan
m aqsadlarga erishish y o ‘llarini topish uchun tuziladi.
Qisqa va uzoq
muddatli reja.
Tashkilotni m oliyaviy tahlil qilganda investitsion
qaytm alar odatda qisqa, o ‘rtacha va uzoq m uddatli deb k o'rsatilad i.
Qisqa m uddatli bir yildan oz vaqtni o ‘z ichiga olsa, besh yildan ortiq
m uddatni qoplagan har qanday reja u zoq m uddatli boMadi. 0 ‘rta
m uddatli esa har ikkalasining o ‘rtasidagi vaqt ora!ig‘ini qoplaydi.
M enejm ent ham xuddi shu asosda ish yuritadi.
Dostları ilə paylaş: 
