‘zbek ist0n respublikasi oliy va ‘rta maxsus ta’lim vazirligi n. M. Ziyavitdinova, Y. M. O‘rinov, Sh. N. Xayitov menejment

17 5

---

10.2.Reja turlari
R ejalarni ajratishning eng keng tarqalgan y o i i bu rejaning 
k engligiga (strategik va operatsion), vaqt birligiga (qisqa va uzoq 
m uddatli) ham da aniqlik darajasiga (aniq va y o ‘llanm a) qarab 
b o ‘lishdir. Rejalarni bunday klassifikatsiyalash bir-biriga bevosita 
b o g ‘liq boMadi.
1 0 .1 -c h iz m a . R e ja tu r la ri.
M asalan, uzoq va qisqa m uddatli kategoriya bilan strategik va 
operatsion kategoriya bir-biri bilan yaqindan bogMiq.
Strategik va operatsion reja tashkilotning barcha b o ‘g ‘inlariga 
tegishli b o ‘lib, butun tashkilot uchun umumiy m aqsadlarni aniqlab 
beradigan ham da unga o ‘z m uhitiga nisbatan yo‘nalish k o ‘rsatadigan 
rejaga strategik reja deyiladi. Um um iy m aqsadlarga qanday qilib 
erishish yoMlarini ko‘rsatib beradigan reja esa operatsion reja deb 
yuritiladi.
Strategik va operatsion reja uch omil asosida farqlanadi.
• operatsion reja qam rab oladigan vaqt;
• qam rab olingan ish hajmi;
• m aqsadlam ing m avjud yoki m avjud emasligi.
K o ‘proq qisqa vaqt oralig‘i uchun tuziladi. M asalan, 
tashkilotning kunlik, haftalik va oylik rejalarining aksariyati 
o peratsion boMadi. Strategik reja esa uzoq muddatni qamrab 
oladi — odatda strategik reja kam ida 5 yil uchun tuziladi. Bundan 
tashqari, strategik reja katta m asshtabga ega boMib, tashkilot uchun 
um um iy y o ‘nalish k o ‘rsatib beradi. Strategik rejada m aqsadlar
176

---

tizim i qabul qilinadi, biroq bunda m aqsadlarga erishishning aniq 
yoMlari k o ‘rsatilm aydi. Operatsion reja esa strategik reja aniqlagan 
m aqsadlarga erishish y o ‘llarini topish uchun tuziladi. 
Qisqa va uzoq
muddatli reja.
Tashkilotni m oliyaviy tahlil qilganda investitsion 
qaytm alar odatda qisqa, o ‘rtacha va uzoq m uddatli deb k o'rsatilad i. 
Qisqa m uddatli bir yildan oz vaqtni o ‘z ichiga olsa, besh yildan ortiq 
m uddatni qoplagan har qanday reja u zoq m uddatli boMadi. 0 ‘rta 
m uddatli esa har ikkalasining o ‘rtasidagi vaqt ora!ig‘ini qoplaydi. 
M enejm ent ham xuddi shu asosda ish yuritadi.