Azərbaycan Dövlət İqtisad Universiteti (unec) İl 9, Cild 9, yanvar-mart 2021

Azərbaycanın makro Sosial Hesablar Matrisi 
Bu məqalədə Azərbaycan iqtisadiyyatı üçün makro sosial hesablar matrisi qurmaq 
üçün 12 hesab götürülmüşdür. “İstehsal fəaliyyətləri və əmtəə” və “Xidmətlər” hesabı 
ayrılıqda bir hesab olaraq götürülmüşdür. Faktorlar hesabı əmək və kapital hesablarına 
ayrılmışdır. İqtisadi agent olaraq dövlət çıxış edir. Qənaət hesabı qənaət və dəyişik-
likləri özündə saxlayır. Son hesab isə xarici aləmlə əlaqələri əks etdirən qalan dünya 
hesabıdır. Bu matrisin elementlərini nəzərdən keçirək və onların götürüldüyü statistik 
mənbələri qeyd edək (Bax cədvəl 2): Cədvəl 2-nin “1)” ilə işarələnmiş xanadakı 
element istehsal fəaliyyətləri hesabı sətrinin gəlirləri ölkə daxilində istehsal olunmuş 
məhsulun satışından əldə olunur və bu məhsul tam olaraq əmtəə və xidmətlər hesabına 
G.F.Rəhimli: Azərbaycan üçün Sosial Hesablar Matrisi: nəzəri-metodoloji əsasları, qurulması və 
istifadəsi məsələləri 

---

114 
verilir. Bu göstərici ölkədaxili istehsalın dəyərini ifadə edir. Bu elementi istehsal fəa-
liyyətləri hesabı sütunun cəmi olaraq (balans şərtinin ödənilməsi ilə) götürülür. İsteh-
sal fəaliyyətləri hesabı sütununda “2)” elementi istehsal sahələrinin aralıq istehlak 
olaraq aldığı məhsulların dəyərini ifadə edir, bu element sahələrarası balans cədvə-
lindən götürülür. “3)” və “4)” istehsal fəaliyyətləri hesabının istehsal faktorlarına görə 
ödəmələrini əks etdirir və bu iki elementin dəyəri birgə əlavə dəyərə bərabər olur. 
UNEC Elmi Xəbərləri, İl 9, Cild 9, yanvar-mart, 2021, səh. 108 - 120 
Scientific Reviews in UNEC, Year 9, Volume 9, January-March, 2021, pp. 108 - 120 

---

115 
C
ədv
əl
 2
. 
A
z
ər
ba
yc
an
ü
çün
m
akro
S
os
ia
l H
es
ab
la
r m
at
ri
si
ni
n 
st
ruk
turu
C
əm
i 
Q
a
la
n 
dünya
11)
14)
15)
30)
MDV
D
10)
Inve
st
. 
9)
31)
E
v 
tə
s-
n
a
xi
dm
ət 
ed
ən
q
-
kom
t
əş
8)
29)
E
v 
tə
sə
rr
üf
-
at
la
rı
7)
28)
D
övl
ət 
ida
rə
e
tm
əs
i 
6)
27)
M
a
li
y
y
ə 
tə
şki
la
t
la
rı
26)
Q
e
yri
-
m
al
iyy
ə 
tə
şki
la
tla
rı
25)
ka
pi
ta
l 
18)
19)
20)
21)
22)
23)
24)
əm
ə
k 
16
17)
əmt
əə
v
ə 
xi
dm
ə
t.
1)
12)
13)
Is
te
hs
a
l 
fə
al
iy
y
ət
-
lə
ri
2)
3)
4)
5)
he
sa
b
la
r 
Is
te
hs
al
ff
əa
li
yy
ə
tl
əri
əmt
əə
v
ə 
xi
dm
ətl
ə
r ə
m
ək
ka
pi
ta
l 
Q
e
yri
-
m
al
iyy
ə 
tə
şk.
M
a
li
y
y
ə 
tə
şki
la
tla
rı
Dövl
ət
E
v 
tə
sə
rr
ü-
fa
tl
ra
ı 
E
v 
tə
s-
n
a
xi
dm
ət 
ed
ən
q
-
kom
t
əş.
Q
əna
ət
MDVD
Q
a
la
n 
dünya
C
əmi