Issiqlik almashinish jarayoni — haroratlar farqi mavjud bo'lganda bir (harorati yuqori)
jismdan ikkinchi (harorati past) jismga issiqlikning o'tishidir. Bu guruhga sovitish, isitish, bug'latish,
kondensatlash va sun'iy sovuq hosil qilish jarayonlari kiradi. Jarayonning tezligi gidrodinamik rejimga
bog'liq holda issiqlik uzatish qonunlari bilan ifodalanadi, issiqlik jarayonlarining harakatlantiruvchi kuchi
sifatida issiq va sovuq muhitlar o'rtasidagi haroratlar farqi ishlatiladi.
Modda almashinish- bir yoki bir necha komponentlarning bir fazadan fazalarni ajratuvchi
yuza orqali ikkinchi fazaga o'tishidir. Komponentlar bir fazadan ikkinchi fazaga molekular va turbulent
diffuziyalar yordamida o'tadi. Shu sababli bu jarayonlar diffuzion jarayonlar ham deyiladi. Bu guruhga
adsorbilash, adsorblash, suyuqliklarni haydash, ekstraksiyalash, quritish jarayonlari kiradi.
Jarayonlarning igi fazalarning gidrodinamik harakatiga bog'liq bo'lib, modda o'tkazish qonuniyatlari
bilan
ifodalanadi.
Modda
almashinish
jarayonlarining
harakatlantiruvchi
kuchi
fazadagi
konsentratsiyalarning farqi bilan belgilanadi.
Mexanik, gidromexanik, issiqlik almashinish, modda almashinish -kabi jarayonlar
kimyoviy texnologik jarayonlarning elementlari bo'lib, ular «Kkimyoviy texnologiya jarayonlari va
apparatlari» kursida, kimyoviy jarayonlar esa «Kimyoviy texnologiya» kursida o'rganiladi.
Kimyoviy texnologiyaning barcha jarayonlari ikkita: kimyoviy va fizik jarayonlarga bo'linadi.
Kimyoviy reaksiyalar, kimyoviy texnologik jarayonlarning eng muhim bosqichidir. Kimyoviy texnologik
jarayonlarni klassifikatsiyalashda kimyoviy reaksiyalarning oddiy, murakkab-parallel va murakkab
ketma-ketlikka bo'linishi hisobga olinadi.
Kimyoviy-texnologik jarayonlarning ayrim sinflarini tavsitlashda reaksiyalar, reagentlarning o'zaro
ta'sirlashuvini tipiga qarab ikkiga: oksidlanish-qaytarilish (gomolitik) va kislota — asosliga (geterolitik)
bo'linadi. Kimyoviy reaksiyalar vamassa o'tkazish jarayonlari qaytar va qaytmas bo'lishi mumkin,
shunga qarab texnologik jarayon ham farqqiladi.
Texnologik jarayonlarning klassifikatsiyasida ularni optimallash uchun zarurbo'lgan texnologik
rejim katta ahamiyat kasb etadi.
