Mövzu 11. MarketiNQİn strategiyasi və planlaşdirilmasi

11.4. Strateci biznes vahidlərində strateci marketinq planlaşdırılması 
Müəssisədən fərqli olaraq, biznes vahidinin strateci marketinq planlaşdırıl-ması 
onun məhsul nomenklaturasını və onlar üzrə resursların bölüşdürülməsini əhatə edir. 
Strateci biznes vahidlərində strateci marketinq planlaşdırılması şəkildə göstərilən
ardıjıl mərhələlərə uyğun olaraq həyata keçirilir (şəkil 11.4). 
Müəssisənin strateci biznes vahidlərində də strateci marketinq planlaşdırılmasına 
onun missiyasını müəyyən edilməsilə başlanılır. Onun missiyası müəssisənin missiyası 
ilə üst-üstə də düşə bilər, fərqlənə də bilər. Məsələn, kompyüter istehsal edən 
müəssisənin servis xidməti biznes vahidinin missiyası «Biz istifadəçilərə göstərilən 
servis xidmətinin keyfiyyətinə görə liderik» və yaxud «Biz istifadəçilərimizə münasib 
qiymətə yüksək keyfiyyətli servis xidməti göstəririk» kimi müəyyən edilə bilər. 

---

Situasiyalı təhlil
vasitəsilə biznes vahidinin bazarda qarışlaşajağı təhlükələr və 
onun inkişafı üçün yaranajaq imkanlar, həmçinin onun zəif və güjlü tərəfləri aşkar 
edilir. Buna görə də marketinqə və idarəetməyə aid bir sıra ədəbiyyatda bu təhlil 
SWOT-analiz (strengths - güjlü jəhətlər, weaknesses - zəif jəhətlər, opportunities -
imkanlar və threats -təhlükələr sözlərinin baş hərfləridir) adla-nır. Təhlükə və imkanlar 
makromühit və müəssisədənkənar mikromühit amil-ləri, zəif və güjlü tərəflər isə 
müəssisədaxili amillərlə əlaqədardır. Bu təhlilin məqsədi biznes vahidinin güjlü 
jəhətlərindən rəqiblərin zəif jəhətlərinə qarşı istifadə edilməsi, rəqabət mübarizəsində 
öz imkanlarından istifadə edilməsi və təhlükələrdən müdafiə olunması üzrə tədbirlər 
hazırlamaqdır. 
İmkanlar
dedikdə biznes vahidinin kommersiya fəaliyyətinin effektliliyinin yük-
səldilməsini təmin edən kənar hadisələr, amillər və meyllər başa düşülür. 
Təhlükələrə
işgüzar mühitin qeyri-müəyyən olan və müdafiə tədbirləri olmadığı halda biznes 
vahidinin fəaliyyətinə neqativ (mənfi) təsir edən hadisələr, amillər və meyllər aiddir. 
İmkanların və təhlükələrin məzmunundan aydın olur ki, onlar makromühit amilləri: 
iqtisadi, sosial, demoqrafik, siyasi-hüquqi, bazar və s., həmçinin biznes vahidinin 
fəaliyyətindən kənar mikromühit amilləri: istehlakçılar, rəqiblər, vasitəçilər, 
məhsulgöndərənlər, kontakt auditoriyası və s. ilə əlaqədardır.

---

Təhlükə və imkanların təhlilində ən vajib 
və mürəkkəb iş onların siyahısının düzgün 
tərtib edilməsi və qiymətlən-dirilməsidir. 
Çünki, son illərdə marke-tinq və idarəetmə 
psixologiyası 
sahə-sində 
aparılan 
tədqiqatlar nətijəsində informasiyadan isti-
fadə olunması və qərarlar qəbul olunması 
prosesində subyektivizmin səviyyəsinin 
yüksək olduğu aşkar edilmişdir. Belə ki, 
qərar qəbul edən şəxs bir halda informasi-
ya-nın əhəmiyyətini həddən artıq şişirdir, 
digər halda isə onun əhəmiyyətini ümu-
miyyətlə qiymətləndirmir, bəzi prob-
lemlərə ya təhlükə yaradan, ya da yeni 
imkanlar açan problem kimi baxır. Bu jür 
halları aradan qaldırmaq və sub-yektivlik 
səviyyəsini azaltmaq məqsədilə menejerlər 
və dəvət edilən ekspertlər konkret situasiyanı nəzərə almaqla təhlükə və imkan 
amillərinin siyahısını tərtib edir və hər bir amili qiymətləndirirlər. Bundan sonra 
imkanlar jəlbedijilik səviy-yəsi və uğur qazanma ehtimalı göstərijilərinə görə 
təsnifləşdirilir. Həm jəlb-edijilik səviyyəsi, həm də uğur qazanma ehtimalı yüksək olan 
imkanlara daha çox diqqət yetirilir, baş vermə ehtimalı və jiddiliyi yüksək olan 
amillərdən isə qaçmağa çalışırlar. 
Qeyd etmək lazımdır ki, bəzən bir fəaliyyət sahəsi üçün təhlükə olan amil digər 
fəaliyyət sahəsi üçün imkanlara çevrilir. Məsələn, yeni mütərəqqi texnologiyanın 
tətbiqi ənənəvi məhsulların istehsalı üçün təhlükə yaratsa da istehsal xərjlərinin və 
bunun sayəsində məhsulun qiymətinin aşağı salınması üçün imkanlar yaradır. Bu hal 
təhlükə və imkan amillərinin siyahısı tərtib edilərkən mütləq nəzərə alınmalıdır və 
Şəkil 11.4. Biznes vahidlərində strateci 
marketinq planlaşdırılması 
Бизнес ващидинин миссийасы 
Ситуасийалы тящлил
Мягсядин мцяййянляшдирилмяси
Мящсул портфелинин тящлили
Маркетингин стратеэийасынын 
мцяййянляшдирилмяси
Маркетинг програмларынын тяртиби
Стратеэийанын вя програмларын 
реализасийасы
Нязарят

---

biznes vahidi bundan bajarıqla istifadə etməlidir. 
Biznes vahidləri imkan və təhlükələri, yəni makromühit və xariji mikro-mühit 
amilləri ilə yanaşı həm də daxili mühit amillərini, yəni özünün güjlü və zəif tərəflərini 
də təhlil etməlidir.