‘zbekist0n respublikasi oliy va ‘rta maxsus ta’lim vazirligi q. S. Abdurashidov, B. A. Hobilov

hamda reykadan olingan o ‘lcham a ma’lum ekanligidan foydalanib, a
burchagini topamiz
Oynacha mo'ljalga olish qulay bo'lishligi uchun shamirli taglikka
o'matiladi, natijada oynacha o'zaro tik bo'lgan ikki o'q I va II atrofida
bemalol aylana oladi (4 .19-rasm, b).
Optik usul sinov jarayonida ayrim nuqtalar holatini kuzatish qiyin bo'lgan
joylarda juda qo'l keladi. Optik usul yaxshi samara beradigan yana bir soha
egiluvchan elementlardir (masalan, modellar). Bunday elementlarga nisbatan
og'ir klinometrlami yoki progibometr o'matilgan konsollami qo'llab bo'lmaydi.
4.5. Deformatsiyalami o'lchash
Texnikaning turli sohalarida konstruksiya va detallami tadqiq etishda
tenzometr* va turli prinsiplarda ishlaydigan deformatsiya o‘zgartkichlardan
keng foydalaniladi. Hozirgi paytda inshootlar, qurilish konstruksiyalari va
4 .2 0 -r a s m . T en zo rezisto rla r:
a — halqali simli; b-halqasiz simli; d-folgadan yasalgan; e-yarim o 'tkazgichli; 1—
tenzosezgir elementlar; 2-kamqarshilikli peremichkalar; 3-ulanadigan jo y lar; 4-taglik («asos«)
va tenzo tola la r ustiga yopishtirilgan yupqa q o g b z qatlam i; С -tenzorezistor bazasi.
detallarini sinashda deformatsiyalami oMchashda tenzorezistorlar** keng
qoMlaniladi.
4.5.1. Tenzorezistorlar
Tenzorezistorlar deformatsiyalami masofadan turib oMchaydigan asboblar
sirasiga kiradi.
* 
Lotincha «tenzum» (kuchlantirmoq, c h o ‘zmoq) va grekcha «metreo»
(oMchayman) so‘zlaridan olingan.
** Tenzorezistor termini lotincha «rezisto» (qarshilik) so‘zidan olingan boMib,
xozirda awalgi «tenzometr» yoki «tenzouzatkich» terminlari o ‘rniga qoMlaniladi.
54

---

Tenzorezistorlarning ishlash prinsipi o'tkazgich va yarim o'tkazgich la mi 
deformatsiya jarayonida qarshiliklari R o'zgarishiga asoslanadi.
Tenzorezistorning asosiy xarakteristikasi uning tenzosezuvchanlik 
koeffitsientidir.