‘zbekist0n respublikasi oliy va ‘rta maxsus ta’lim vazirligi q. S. Abdurashidov, B. A. Hobilov

3
.
OMchashlarni amalga oshirishda quyidagi usullardan foydalaniladi:
1) ogbhlar usulida ishchi tenzorezistor qarshiliklarining o ‘zgarishi A
4 .2 1 -ra sm . O 'lchash k o 'p r ik la r i:
a — Uitston ko'prigi sxem asi; b-reoxordli k o 'p rik ; R r R2,R VR4 — ко ‘prik
yelkasiga kiritilgan qarshiliklar; r l va r2 — reoxord qarshiligi.
56

---

/
и /
ъ / ; / / / у у ш 7 л / Г '
i.
a)
b)
4.22-rasm. Tenzorezistorli elektromexanik tenzometrlar:
a -kon sol-ram ali; b -ra m a li; 1-sinalayotgan konstruksiya; 2 -ten zom etm in g bikir
elementlari; 3-egiluvchan elastik element; 4-tenzorezistorlar; 5-mahkamlagich; 6— burama
m ix о ‘m atilgan anker; ( -tayanchlar oralig
 7; 
L-tayanch ankeriari о ‘qlari orasida& masofa.
tok kuchi orqali aniqlanadi;
2) nol usuli mukammalroq usul bo‘lib, bunda qarshiliklaming nisbiy o'zgarishi
Д
R{
/ 
zanjir tarkibiga kiritilgan mn reoxordi yordamida ko'prikni balansirovka 
qilish orqali aniqlanadi. Mazkur usul statik sinovlarda asosiy usul sanaladi.
4.22-rasmda bunday tenzometrlaming ikki xil varianti tasvirlangan bo'lib, 
ishlash prinsipi yuqorida ko'rib o'tilgan elektromexanik ko'chish 
o'lchagichlarga o'xshaydi.
Elektromexanik tenzometrlar masofadan ishlaydigan (дистанционный) 
asboblar turkumiga kiradi. Ularning bazalari bir necha santimetrdan tortib 
bir necha o'n santimetrgacha yetishi mumkin. Har bir tenzometr alohida 
darajalanadi va tekshiriladi. Muhim tomoni shundan iboratki, sanoqlar 
asbob o'matilishi bilanoq olinishi mumkin, chunki bunda tenzorezistorlardagi 
singari yelimlarning qotishi kutilmaydi.
Bular ham masofadan boshqariladigan asboblar turkumiga kirib, ishlash 
prinsipi tarang tortilgan simning xususiy tebranishlar chastotasi f bilan 
kuchlanishi cr orasidagi quyidagi bog'lanishga asoslanadi: