O‘zbеkiston rеspublikasi oliy va o‘rta maxsus ta'lim vazirligi

8.4 - rasm. Yurgazish va yuklama olish paytidagi o‘tkinchi jarayonlar 
 
8.3. O‘zgarmas tok elektr yuritmasining o‘tkinchi
jarayonlari. 
Tiristorli o‘zgartirgich – o‘zgarmas tok motori(TO‘-D) tizimi bo‘yicha 
o‘zgarmas tok elektr yuritmasining dinamik xarakteristikalarini ko‘rib 
chiqamiz.Tiristorli o‘zgartirgichni k
n
uzatish koeffitsientiga ega bo‘lgan
inersionsiz bo‘g‘in sifatida ko‘ramiz. 
Qo‘zg‘atishning o‘zgarmas oqimidagi elektrmexanik jarayonlar quyidagi 
tenglamalar tizimi bilan aniqlanadi (5.1 - Bobga qarang): 
U
ya
 = C + I
ya
R
ya
 + L
ya
 
M = CI
ya
(8.15) 
M – M
q
 = 
 
Bu yerda 
C=kФ
– qo‘zg‘atish oqimi o‘zgarmas bo‘lgandagi mashina 
doimiysi. 
Motorning elektrmagnit va mexanik inersionliklari mos ravishda 
yakorning elektrmagnit T
ya
va elektromexanik T
M
doimiylari bilan 
belgilanadi.O‘zgarmas tok motori uchun
T
ya
 =

(8.16) 

---

230 
T
M 
= 
(8.17) 
(8.15) tenglamani (8.16) va (8.17) larni inobatga olgan holda echib, 
quyidagini hosil qilamiz: 
T
M
 · T
ya
 = 
 T
M
 + ω =ω
turg
(8.18) 
Bu yerda
ω
turg 
= 
. 
Hosil qilingan (8.18) tenglama chiziqli mexanik xarakteristikaga ega bo‘lgan 
motorlar uchun umumiy bo‘ladi. Uning shakli esa uning bikirligi 
β
ga bog‘liq 
bo‘ladi. 
d/dt = p
deb faraz qilib, operatorli yozuv shakliga o‘ta turib, tenglamalar 
tizimi strukturasini qurish uchun boshlang‘ich berilganlarni hosil qilamiz
. 
 
=Cω + I
ya
R
ya 
 (T
ya
p+1) 
M= CI
ya

(8.19) 
M – M
q
 =
 T
M
 pω 
Ushbu tenglamalar tizimi mustaqil qo‘zg‘atishli o‘zgarmas tok motori 
strukturaviy sxemasida akslanadi. Bu sxema to‘rtta dinamik bo‘g‘indan iborat 
(8.5. - rasm).