Toshkent davlat iqtisodiyot universiteti sh. Shodmonov iqtisodiyot nazariyasi

16.1-jadval 
Iste’mol va jamg‘arma darajasi, mlrd.so‘m 
(shartli raqamlar asosida)
1
 
Yil-
lar 
Daromad 
darajasi 
(Y) 
Iste’-
mol
(C) 
Jam-
g‘arma
(S) 
Iste’molga 
o‘rtacha 
moyillik 
(S : Y) 
Jamg‘a-
rishga 
o‘rtacha 
moyillik 
(S : Y) 
Iste’molga 
keyingi 
qo‘shilgan 
moyillik 
(∆S : ∆Y) 
Jamg‘arishga 
keyingi qo‘shilgan 
moyillik 
(∆S : ∆Y) 
2010 
1500 
1300 
200 
0,87 
0,13 
- 
- 
2015 
1800 
1500 
300 
0,83 
0,17 
0,67 
0,33 
2019 
2200 
1700 
500 
0,77 
0,23 
0,50 
0,50 
Daromadlarning iste’molga sarflanadigan ulushi iste’molga o‘rtacha 
moyillik (IO‘M) deyiladi:

Y
С
hajmi
Daromadlar
hajmi
sarflari
mol
Iste


'
M
IO'
. 
Daromadlarning jamg‘armaga ketadigan ulushi esa jamg‘armaga 
o‘rtacha moyillik (JO‘M) deyiladi: 
Y
S
hajmi
Daromadlar
hajmi
arma
Jamg


'
M
JO'
. 
Bizning misolimizda (16.1-jadval) yillar davomida daromad hajmi oshib borishi 
bilan IO‘M pasayib, JO‘M esa o‘sib bormoqda. Shunisi ahamiyatliki, iste’molga 
va jamg‘armaga o‘rtacha moyillik ko‘rsatkichlari iste’mol va jamg‘armaning 
daromaddagi ulushini anglatar ekan, ulardan birining qandaydir miqdorga 
o‘zgarishi boshqa birining ham teskari yo‘nalishda xuddi shunday miqdorga 
o‘zgarishiga olib keladi. Qisqacha aytganda, 
0
,
1
M
JO'
M
IO'


bo‘ladi. 
Shuningdek, iste’mol yoki jamg‘armaga keyingi qo‘shilgan moyillik ko‘rsatkichi 
ham ahamiyatlidir. Bu ko‘rsatkich iste’molchi daromadining navbatdagi o‘zgarishi 
1
Manba: Muallif tomonidan taxminiy raqamlar asosida tuzilgan. 

---

466 
uning iste’mol va jamg‘armaga nisbatan munosabati qanday o‘zgarishini aks 
ettiradi.