Seçilmiş əsərləri

* * *

 

 

– Toş!.. Toş!..– atası eşşəyin ipini dartırdı. 

Həmin gün – şairin dəqiq yadındaydı – o araba yolunu da, bütün o ətrafları da 

çən basmışdı, narın-narın çiskinləyirdi və odunların üstündən yerə enmiş o altı yaşlı 

oğlan gah sinəsini, gah kürəyini, təkəri palçığa batıb yerindən tərpənməyən arabanın 

arxasına dirəyib hıqqana-hıqqana güc verərək, tez-tez də nazik belindən sürüşüb 

düşən şalvarını yuxarı çəkərək, arabanı itələyirdi və axır ki, araba yerindən dəbərdi, 

o altı yaşlı  oğlan da dörd-beş addım arabanın dalınca gedib yenə öz yerinə – 

odunların üstünə dırmaşdı və bir müddət o çənin-çiskinin içi ilə eləcə getdilər, sonra 

birdən atasının gözü oğlunun yükün üstündən sallanmış ayağına sataşdı: 

– Qaloşun hanı? 

Oğlan ayaqlarına baxdı: birində qaloş var idi, o biri isə yalın idi – bayaq arabanı 

itələyəndə qaloşun bir tayı ayağından çıxıb palçıqda qalmışdı  və  oğlan qanrılıb 

arxaya baxdı, elə bil, o çənin-çiskinin içində o balaca qaloş tayını görəcəkdi. 

Bayaqdan bəri çarxın palçığa batmağından və  eşşəyin də  əzvaylığından 

hirslənmiş kişi, acığını uşağın üstünə tökdü: 

---

 

351

– Eşşək oğlu, eşşək! Düş, yeri, canın çıxsın, nətər qoymusan orda, elə  də tap, 

gətir! 

Və o oğlan gözlərini, biri qaloşlu, o biri yalın ayaqlarının altına zilləyib palçığa 

bata-bata və tez-tez də nazik belindən sürüşüb düşən  şalvarını yuxarı  çəkə-çəkə 

araba yolu ilə geriyə gedirdi və bir azdan araba çənin içində tamam gözdən itdi, 

bütün dünyada hər tərəfi basmış o çəndən-dumandan başqa heç nə yox idi və o 

çənin, dumanın içində altı yaşlı o oğlan palçığa batıb-çıxan ayaqlarının altına baxa-

baxa qaloşunu axtarırdı, hərdən çönüb arxaya – arabaya tərəf baxırdı, amma heç nə 

görmürdü və o zaman o çəndən, elə bil, bir topa ayrılıb bir nigarançılıq oldu, təşvişə 

çevrildi və o uşağın içinə doldu, ürəyi həyəcanla tez-tez döyünməyə, o təşviş içini 

oymağa başladı. 

Əlbəttə, o uşaq kəndlə meşə arasındakı o araba yolunu yaxşı tanıyırdı  və bu 

yolla üzüaşağı gedib bir azdan kəndə çıxmaq onun üçün elə çətin bir şey deyildi və 

oğlan da bunu bilirdi, amma hər tərəfi bürümüş o çənin içində, o dəm, elə bil, 

nağıllardakı tilsimlər aləminin xofuna oxşayan və adamı üşüdən nəsə bir şey var idi. 

O qaloşları atası üç-dörd ay bundan qabaq rayon mərkəzindən onun üçün 

hədiyyə alıb gətirmişdi və par-par parıldayan o qaloşlar o zaman onu çox 

sevindirmişdi, bir müddət ürək eləyib qaloşları geyməmişdi ki, palçığa, torpağa 

bulaşacaq, amma elə ki, qaloşları geydi, o qaloşlar da evləri kimi, həyətləri kimi, 

kəndləri kimi, o eşşək arabası kimi adi bir şeyə çevrildi. 

Oğlan isə, özü də gözləmədən ağlayırdı və tez-tez burnunun suyunu darta-darta 

nəhayət ki, palçığa batıb qalmış o qaloş tayını tapdı və o biri ayağındakı qaloşu da 

çıxartdı, hər  əlində bir qaloş tutub, yalın ayaqları ilə palçığa bata-bata geriyə 

qaçmağa başladı. Hərdən  şalvarı belindən sürüşüb düşürdü və  oğlan bir anlıq 

dayanırdı, qaloş tutduğu yumruqları ilə  şalvarını yuxarı dartıb, təzədən üzüaşağı 

qaçırdı. 

Çən get-gedə  sıxlaşırdı, ona görə  də, araba, elə bil, birdən-birə yerin içindən 

çıxıb, oğlanın qarşısında peyda oldu və oğlan tövşüyə-tövşüyə qaloşların ikisini də 

bir əlinə alıb, o biri əli ilə arabanın arxasından yapışdı, dərindən rahat bir nəfəs aldı 

və  təqsirkar olduğu üçün, odunların təpəsindəki gözəl yerinə  dırmaşmağa cürət 

etməyib, eləcə, bir əlində iki qaloş, o biri əli də arabanın arxasında addımlamağa 

başladı. 

Bir az beləcə getdilər və birdən atası eşşəyin ipini dartıb arabanı saxladı, başını 

geri çevirib tez-tez burnunun suyunu dartan oğlana: 

– Qalx yuxarı!..– dedi. 

Elə bil ki, əlli səkkiz-əlli doqquz il bundan əvvəlki o çənin-çiskinin içindəki o 

«qalx yuxarı!»nın istisi-ilığı, birdən-birə  şairin, bir-birinə qarışmış fikirlərilə, 

hisslərilə, yuxu və real həyat arasındakı görümləriylə dolu olan, amma soyuq, 

qurumuş beyninə yüngül bir hərarət gətirdi... 

... ilıq və xoş bir meh əsdi...