Neriman Qurban indd
XX FƏSİL ŞEYX QIZI MÜNİRƏ Muhamməd Əsəd
Yüklə 2,37 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
XX FƏSİL
ŞEYX QIZI MÜNİRƏ Muhamməd Əsəd
Babası Leopolda xüsusi dini təhsil vermişdi. Amma nəvə ədəbiyyata meyilli çıxdı, “Talmud”dan çox Henrix Senkevi- çin tarixi, Jül Vernin fantastik romanlarından, Fenimor Kuper və Karl Mayın hindu hekayətlərindən, Rayner Mariya Rilke- nin şeirlərindən və Fridrix Nitşenin “Zərdüşt belə söylədi” kitabından hədsiz zövq alırdı. Dəqiq elmlərə meylinin olma- ması da atasını hovsələdən çıxarırdı. Babası və atası qatı dindar deyildilər. Anası Malka Lem- berqin – Lvovun varlı bankiri Menahem Mendel Feygenbau- mun qızıydı. Leopoldun aləmi elə anasının ölümündən sonra darmadağın oldu: on doqquz yaşı vardı, atasının tezliklə 345 evlənəcəyinə əminiydi, yad qadınla eyni dam altında yaşa- mağısa, ağlına sığışdıra bilmirdi. Qardaşının öz həyatı vardı, bacısı da Allahın zəif bəndəsiydi, atasının iradəsindən kənara çıxmayacaqdı. Elə fikirləşdiyi kimi də oldu; indi məktub ya- zıb onu atasının adından ittiham eləyir, həyatından sildiyini bildirir. Muhamməd Əsəd bu qəti fikrin zamanla dəyişəcəyinə, Karl Veysin öz oğlunu dərindən dərk eləyib, tanıyandan son- ra fikrindən dönəcəyinə əminiydi. Doktor Veysman necə de- mişdi? Vacib olan batindi, zahir yalnız batini gizlətməyə xidmət
Bu həqiqəti başa düşdüyünə, hətta onun ardınca getdiyinə görə, Elzaya minnətdar idi: dilə tutmadı, təzyiq göstərmədi, könüllü olaraq “böyük missiya adamı”nın həyatına girdi, həm də onun həyat tərzini qəbul elədi, üstəlik, oğlunu da bu həyatın bir parçasına çevirdi. 1927-ci ilin Milad bayramından bir neçə gün sonra yığışdı- lar; Elza hər bir müsəlman üçün Məkkə ziyarətinin vacibliyini sözsüz qəbul elədi. Əlbəttə, ilk vaxtlarda çadraya bürünmək ona, sadəcə, maraqlı gələcəkdi, amma sonra buna da alışacaq, başqa aləmin adamına çevriləcəkdi. Haynrix hələ dünyanı anlamır, ətrafında nələr baş verdiyindən xəbəri yoxdu, anası- nın yanında bu qalın dodaqlı, nazik bığlı, ucaboylu, geniş alınlı, saçı tökülməyə başlayan, monokl taxmış kişinin niyə peyda olduğunu, sonra anasının da, həmin kişinin də geyimi- nin nəyə görə dəyişdiyini, günün müxtəlif saatlarında ikisi- nin də dodaqaltı nə pıçıldadıqlarını dərk eləmirdi. Ondan ötrü özünün qatara minməyi, pəncərəndən ötüb-keçən şəhərlərə, kəndlərə, meşələrə, çaylaya, dağlara baxmağı daha maraqlıydı. Bu dəfə Muhamməd Əsədin planında Qüds yox idi. İstan- buldan Port-Səidə gedən gəmiyə minəcəkdilər. Şübhəsiz, İs- tanbulda bir neçə gün qalıb, bir vaxt maraq üzündən tamaşa elədiyi şəhərə indi ruhunu duymaq məqsədilə ayaq basdığını 346 sübuta yetirmək, İslamın, əslində, nə olduğunu çox sadə dillə başa salmış Muhammad Əsəd Ərbili Həzrətlərilə bir də görüşmək istəyərdi. Amma yox, hələ istədiyi mərtəbəyə çat- mayıb, Ərbili Həzrətlərinin hüzuruna elə səviyyədə çıxmalıdı ki, şeyx onun kamalına heyran qalsın. Əlbəttə, hər şey – əzəmətli İstanbul, mavi dəniz, qumlu səhra limanı Port-Səid, yastı damlı ərəb evləri, dəvə karvanla- rı Elzaya maraqlı gəlirdi. Fikrincə, səhra həyatının rənglərini tabloya köçürmək daha çətin idi, çünki rənglə rəngsizlik ara- sındakı çalarları axtarmaq lazım gəlirdi; Avropadasa bu çətinlik yoxdu, hər şeyin özünün müəyyənləşmiş rəngi var. “Xorasan çöllərində, Əfqanıstan dağlarında, Zərəfşan vadisində daha heyrətamiz rənglər görmüşəm, – Muhamməd Əsəd arvadının fikrini təsdiqləyirdi. Amma o çalarlarda da həyat sevgisini duymaq çətin deyil”. “Elə bil, Şərqin insanı niyə bu qədər cəlb elədiyinin sirrini başa düşməyə başlayıram, – Elza Məkkəyə getmək üçün Port- Səiddə kirayələdikləri “Sitroen”in arxa oturacağından çox uzaqlardakı əl boyda görünən yaşıl vahələrə, dəvə karvanla- rına, arabir rast gələn yastıdam tikililərə baxa-baxa deyirdi. – Burda adam Allaha daha yaxın olur”. “Bu barədə mən də düşünmüşdüm, – Muhamməd Əsəd Port-Səiddə aldığı ənənəvi ərəb geyimində zəhirən tamam başqalaşmışdı. – Ona görə də Şərqin taleyimə yazıldığını tez başa düşdüm”. *** ...Hər şey sanki bir göz qırpımında baş verdi: Məkkəyə ça- tıb yerləşəndən bir neçə gün sonra Kəbəni ziyarətə getdilər. Ziyarət vaxtı namaz qılan zəvvara verdiyi sualı sonralar tez-tez xatırlayırdı: “Allahın sizdən ona duyduğunuz hörməti diz üstə otur- maqla, alnınızı yerə vurmaqla göstərməyinizi istədiyinə əminsinizmi? – Zəvvardan soruşmuşdu. – Adamın ancaq öz 347 qəlbinin sükutu içində dua eləməsi daha yaxşı olmazmı? Bu bədən hərəkətlərinin sirri nədi?” Qoca zəvvar dişsiz ağzını açıb gülümsəyib demişdi: “Allaha başqa necə ibadət eləyə bilərik? O bədəni və ruhu birgə yaratmayıbmı? Buna görə də insan ruhuyla olduğu qədər bədəniylə də dua eləməli deyilmi?.. Əvvəlcə ayaq üstdə dua oxuyuruq, bu vaxt oxuduğumuz kəlamın insanın həyatda dik qalması, müvazinətini saxlaması üçün verilən Allah kəlamı olduğunu bilirik; sonra “Allahü-Əkbər (Allah böyükdü!) deyirik, bununla da Allahdan başqa qulluq eləməyə layiq bir kəsin, bir şeyin olmadığını dilimizə gətirir, dediyimizin aydın həqiqət olduğunu yenə dərk eləyir, bu həqiqətin bir daha şa- hidi oluruq”. Qocadan eşitdiyi bu sözlər İslamın ən sadə həqiqətlərindən biriydi. Amma həyatı qəfildən darmadağın oldu. Ziyarətdən qa- yıdandan az sonra Elza yatağa düşdü. Qəfil qızdırma- titrətmə cəmi dörd gün çəkdi: həkim, dava-dərman kömək eləmədi, Elza o dördcə günün içində şam kimi söndü, təkcə hələ həyat eşqini saxlayan gözləri diri qalmışdı. Muhamməd Əsəd Haynrixi qulluqçunun ixtiyarına verib tapşırmışdı ki, uşağı anasının yanına buraxmasın, özüsə Elzanın əlindən ya- pışıb yatağının böyründə oturmuşdu, dua oxuyur, salavat çəkirdi. Elə bil, bu qəfil fəlakətdən çaşmışdı; axı hər şey yax- şı başlanmış, müsəlman olmalarını bütün Berlin eşitmişdi, Həcc səyahətinə çıxmış, məqsədlərinə çatmışdılar, bəs Allah hansı günahlarına görə onları sınağa çəkirdi? “Haynrixi anamın yanına göndərərsən, – Elzanın gözlərindəki işıq get-gedə öləziyirdi. – Mənə kəlmeyi- şəhadəti öyrədəcəkdin. Necədi kəlmeyi-şəhadət?” Muhamməd Əsəd kəlmeyi-şəhadəti aram-aram söyləməyə başladı. Elza get-gedə zəifləyən pıçıltıyla onun dediklərini təkrar eləyirdi. Axırıncı sözləri söyləyəndə sifəti işıqlandı, sinəsindən yüngül ah qopdu, gözləri söndü, başı yana əyilib
348 sakitləşdi. Muhamməd Əsəd salavat çevirib meyitin gözlərini sığadı, sonra qalxıb yataq otağından çıxdı: “Elza daha yoxdu”, – kədərlə dilləndi. Qonaq otağında iki nəfər vardı: biri Şeyx Hüseyn Əl- Şəmmariydi, Kəbəni ziyarət eləmək ərəfəsində Muhamməd Əsəd ona baş çəkib niyyətini bildirmiş, bəzi məqamlarla bağ- lı məsləhətlər istəmişdi, indi Şeyx hörmətli qonağının başına gələn fəlakəti eşidib özünü yetirmişdi; o biri də Şeyxin şəxsi həkimi Əhməd İbn Saleh idi, gec xəbər tutduğuna, Elzanın dərdinə dərman eləyə bilmədiyinə görə xəcalətli görkəmlə oturmuşdu. “Allahın məsləhətinə şükür, – Şeyx başsağlığı verdi. – Deməli, belə məsləhətmiş”. “Yeri cənnət olsun”, – həkim dua oxudu. Salavat çevirdilər. “Elə bilirəm ki, mərhum zövcəniz müsəlman kimi bu müqəddəs torpaqda dəfn olunmağını istərdi”, – Şeyx üzünü Muhammad Əsədə tutdu. “Hə, əlbəttə”, – qeyri-ixtiyari dilləndi. Fikri Haynrixin yanındaydı: yazıq uşaq həqiqəti öyrənəndə necə olacaqdı? ...Elzanı Həzrəti Xədicənin də uyuduğu Mualla qəbi- ristanlığında torpağa tapşırdı, Haynrixi etibarlı bir adamla Berlinə, mərhumun qohumlarının yanına göndərdi, bir qə- dər özünə gəlmək, oxuyub-yazmaqla təskinlik tapmaq qərarına gəldi. O gündən Böyük məscidin kitabxanasında məskən saldı, ərəb tarixinə və ədəbiyyatına dair kitabları oxumağa başladı. Sən demə, qismətində Kralla dostluq da varmış... O günlərin birində kitabxanada vəliəhd Feysalla tanış oldu, daha doğrusu, prins onun ilahiyyatçı olduğundan xəbər tutub özü tanışlıq verdi, qısa söhbətdən sonra atasının hüzu- runa dəvət elədi. Muhammad Əsəd dəvəti qəbul eləyib getdi və... altı il Kral Həzrətlərinin müsahibinə, məsləhətçisinə, ən yaxın adamlarından birinə çevrildi. 349 İlk görüşdəncə söz-söhbəti, Şərqə, ərəb xalqına sevgisilə Əbdüləzizin könlündə özünə yer tapmışdı: Kral onu öz sara- yında görmək istədiyini, ölkəni sərbəstcə gəzib-dolaşmaq üçün bütün imkanlar veriləcəyini bildirəndə imtina eləmədi: ərəb aləminin qəlbində, həm də bu qədər gözəl şərtlərlə yaşa- maq daha kimə qismət ola bilərdi? Elə Şərqlə bağlı düşüncələrə qapılandan bunu arzulamırdımı? “Onsuz da, mənim başqa bir yolum olmadı, – sonralar yaza- caqdı, – uzun illər bunu hiss eləmədim, amma hər dəfə Məkkə Yüklə 2,37 Mb. Dostları ilə paylaş:
|