D ə d ə qorqstrreplş d ı rmalar ı •Folklor, Etnoqrafiya və Mifologiya •Onomastika, Dialektologiya və Etimologiya



Yüklə 2,22 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə232/290
tarix02.01.2022
ölçüsü2,22 Mb.
#2369
1   ...   228   229   230   231   232   233   234   235   ...   290
DƏDƏ QORQUD ARAŞDIRMALARI
seçə bilməməyi, əksinə özü ona hədəf olması, qoçaqlığı – az vaxt 
ərzində  səmərəli  işləri,  igidliyi  –  Vətənin  əsgəri  olaraq  böyük 
uğurla, düşmənə ağır və sarsıdıcı zərbə vurmaqları ilə tanış olu-
ruq.
Orxon-Yenisey yazılı abidələri içərisində Tonyukuk abidəsi 
də  vətən  döyüşkənliyi  tərbiyəsi  ilə  bağlı  olduqca  maraqlıdır. 
Məlum olduğu kimi, Tonyukuk vəzir olmuşdur, özü də üç böyük, 
məşhur türk Xaqanının – İltəriş, Karağan və Bilgə xaqanlarının 
vəziri olmuşdur. Tonyukuk abidəsindən məlum olur ki, o Tabğac 
(Çin) elində tərbiyə alıbmış, çünki o zaman türk xalqı Tabğacın 
tabeliyində imiş, türklərin xanı olmadığından, onlar Tabğaclıların 
itaəti altında yaşayırmışlar. Ona görə türklər zillətə düşüb, yox 
olmaq dərəcəsinə çatıbmışlar. Tonyukuk bu təsvirləri verərək öz 
vətən döyüşkənliyi barədə belə deyir ki, mən bu vəziyyətlə ra-
zılaşa  bilməyib  çöldə  qalmış  türklərdən  süvari  piyada  dəstələr 
topladıb və düşündüm ki, “Arıq buğa kökəlsə, kök buğaya arıq 
deyə bilməz”. Türk ordusunu nizamlamaq üçün məhrumiyyətlərə  
dözdüm, çöl heyvanları yeyərək aclığa, susuzluğa qalib gəldim..
elmim sayəsində  strateji plan cıza bildim...” [1, 122].
Tonyukuk daha sonra belə deyir:
“...Tanrı bilik verdiyi üçün özüm məhz xaqan seçdim... İltəris 
xaqan olaraq Cənubi Tabğacı, Şərqə Kitayı, Şimala Oğuzlari çox 
öldürdü. Bilik yoldaşı, şöhrət yoldaşı mən oldum” [1, 122].
Ümumiyyətlə, məqbərə şəklində olan iki daşdan ibarət Ton-
yukuk  abidəsinin  I  daşının  həm  şimal,  həm  cənub,  həm  şərq 
tərəfindən  onun  sərgüzəştlərindən  danışılaraq,  onun  qəhrəman-
lığından – Vətən uğrunda özünün bilik, bacarıq və qabiliyyətləri 
ilə böyük xariqələr yaratmasından bəhs edilir və buradan bir də 
belə məlum olur ki, Vətən döyüşkənliyinə aid edilən, yuxarıda 
sadalanan keyfiyyətlər elmli, bilikli olmaqdan nəşət tapır.
Tonyukuk özü də bunu deyir: “...xaqanım mənim (özümün) 


231

Yüklə 2,22 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   228   229   230   231   232   233   234   235   ...   290




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin