D ə d ə qorqstrreplş d ı rmalar ı •Folklor, Etnoqrafiya və Mifologiya •Onomastika, Dialektologiya və Etimologiya



Yüklə 2,22 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə80/290
tarix02.01.2022
ölçüsü2,22 Mb.
#2369
1   ...   76   77   78   79   80   81   82   83   ...   290
Folklor, Mifologiya, Etnoqrafiya
istifadə  olunması  şaman  (qam)  ənənəsiylə  bağlı  ola  bilər.  Eşq 
dastanlarındakı şərab elmenti də yəqin ki, bəktaşiliklə bağlıdır.
Eşq dastanlarına nəzər salmaqla görə bilərik ki, müqəddəs 
övliya  tərəfindən  qəhrəmana  içirdilən  şərab  qəhrəmanın  öz 
dilindən aşağıdakı kimi mənalandırılır. Bu məqsədlə ”Abbas və 
Gülgəz” dastanına nəzər salaq.
“Gedib Abbasa bir saz gətirdilər. Abbas sazı sinəsinə basıb, 
görək nə dedi:
Ruzi-əl-məhşərdə mövlam eşqinə,
İçmişəm kövsərdən bir cami-ləziz.
İsgəndər axtardı, tapıb içmədi,
Xızır içdi oldu cəvanü əziz. (1, 109)
Qəhrəmanın dilindən deyilən bu bənddən məlum olur ki, bu 
eşq şərabı Xızıra ölümsüzlük bəxş edən dirlik suyudur. Dirilik 
suyunun ardınca bir neçə qəhrəman getsə də əbədi həyat uğrunda 
mübarizədən Xızır qalib çıxır. Dirlik suyunu içən Xızır yenidən 
cavanlaşır, bir növ yenidən doğulur, əbədilik qazanır. Folklorda 
Xızırın funksiyaları müxtəlifdir. Belə ki, illərcə övlad həsrətində 
olan sonsuz ər-arvada övlad bəxş edir (xüsusən alma vasitəsilə 
möcüzəli  doğuş)  darda  olanlara  kömək  edir,  bir  anın  içində 
mənzil başına çatdırır.
Göründüyü kimi həm şaman (qam) olmaq üçün seçilən in-
san, həm də Haqq aşiqi olacaq insan dəyişikliyə uğramalı yeni 
keyfiyyətlər qazanmalı, bir növ yenidən doğulmalıdır. Həm bi-
rinci, həm də ikinci müəyyən proses keçdikdən sonra yenilənir, 
əvvəl  bacarmadığı  işləri  yerinə  yetirir,  qeyri-adi  işləri  bacarır. 
Eşq dastanlarında buta alan qəhrəmanın butadan əvvəlki halıy-
la sonrakı halı arasında yerlə göy qədər fərq görünür. Butadan 
sonra tamamən başqa bir insan olur, fövqəlləşir, elə bil, “yenidən 


84

Yüklə 2,22 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   76   77   78   79   80   81   82   83   ...   290




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin