D ə d ə qorqstrreplş d ı rmalar ı •Folklor, Etnoqrafiya və Mifologiya •Onomastika, Dialektologiya və Etimologiya



Yüklə 2,22 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə81/290
tarix02.01.2022
ölçüsü2,22 Mb.
#2369
1   ...   77   78   79   80   81   82   83   84   ...   290
DƏDƏ QORQUD ARAŞDIRMALARI
doğulur”. Demək, Şaman (qam) “fiziki ölüm və yenidən doğul-
ma”, bəktaşi “mənəvi ölüb dirilmə”, dastan qəhrəmanı isə “buta” 
mərhələsini  keçməlidir.  Yuxarıda  qeyd  olunanlardan  belə  bir 
nəticəyə gəlmək doğru ola bilər ki, “möcüzəli doğuş” və “buta” 
eyni  funksional  mövqeyə  malik  ola  bilər.  Çünki,  bunların  hər 
ikisində yenilənmə motivi vardır.
Möcüzəli  şəkildə  dünyaya  gələn  qəhrəman  adi  insanlara 
məxsus  olmayan  qeyri-adi  keyfiyyətlərə  malik  olur.  İstər  dün-
yaya  gəlişi  istər,  böyüməsi,  istərsədə  bacarıqları  onun  hansısa 
fövqəlbəşər  qüvvəyə  bağlı  olduğuna  işarədir.  Möcüzəli  şəkildə 
dünyaya gələn qəhramanın böyüməsi üçün heç də uzun illər lazım 
olmur və gün, saat, saniyə bununçün yetərlidir. Sual oluna bilər 
möcüzəli şəkildə dünyaya gələn qəhrəmanın tezliklə böyüməsinin 
səbəbi hansı motivlə bağlıdır? 
“Möcüzəli  doğuşun”  başlıca  formalarında  ölünün  yenidən 
qayıdışı təsəvvürləri əks olunur. Bu motiv nağıllara bütöv, tam 
şəkildə yerləşdirilib və yalnız bir motivin göstəricisi ola bilməz. 
İndi demək olar ki, möcüzəli doğuş motivi hələ doğumun səbəbi 
məlum olmadığı qədim dövrün məhsuludur və sonralar Allahla-
ra, mədəni qəhrəmanlara, xilasedicilərə aid edilmişdir. Doğrudur 
ki,  çox  hallarda  möcüzəli  şəkildə  doğulan  qəhrəman  qətiyyən 
xilasedici deyil. İnkişaf baxımından geri qalmış xalqlar doğumu 
bütövlükdə  fövqəlliklə  bağlamışlar.  Bir  az  inkişaf  etmiş  xalqa-
larsa möcüzəli doğuşu əsasən mədəni qəhrəmanlara aid etmişlər. 
Bir sözlə, əsasən mədəni qəhrəmanlar möcüzəli şəkildə doğulur. 
Möcüzəli şəkildə doğulanlarda qəhrəmanlıq nişanı olur və sanki, 
o xilasedicilik funksiyası üçün doğulmuşdur.
Həmçinin,  maraqlı  məqamlardan  biri  də  odur  ki,  möcüzəli 
şəkildə  doğulan  qəhrəmanın  tezliklə  böyüməsinin  səbəbi  onun 
yenidən, təkrarən dünyaya gəlişdir. Belə ki, dünyasını dəyişmiş 
yetkin insan yenidən müəyyən bir məqsəd üçün qayıdır və onun 


85

Yüklə 2,22 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   77   78   79   80   81   82   83   84   ...   290




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin