BƏŞİR SƏFƏROĞLU (11.3.1925- 23.3.1969)
Musiqili komediya Teatrında ciddi yumorun sənət keşikçilərindən olan, həm yumorlu, həm
satirik, həm qrotesk, həm də buffonada elementli personajların məharətli ifaçısı, xarakterik satira
obrazlarına psixologizm aşılamaqda səriştəli hesab edilir.
Bəşir Səfəroğlu (Səfərov) 11 mart 1925-ci ildə Bakıda doğulub. Yeddiillik təhsilini Bakıda
alıb və ailə vəziyyətinin ağırlığı ilə əlaqədar məktəbdən uzaqlaşmalı olub.
On dörd yaşlarından şoferlər klubunun dram dərnəyinə gedib. Kiçik intermediyalarda,
birpərdəli məsxərələrin tamaşalarında kiçik rollar oynayıb.
1941-ci ilin axırlarında faşistlərlə müharibəyə yollanan Bəşir 1942-ci ildə hərbdən
kontuziyalı qayıdıb. Dili tutulub və qulaqları çox ağır eşidib.
Bir müddət fəhlə, yük maşınının sürücüsü işləyib. Rejissor Niyaz Şərifov ona məsləhət görüb
ki, müntəzəm olaraq teatrın tamaşalarına gəlsin. O, tamaşalara baxmağa başlayıb. Bir müddət sonra
isə onu truppaya aktyor qəbul ediblər. Yaradıcılıq ehtirası ilə çırpınan Səfəroğlu həyəcanlanır, daxili
iztirablar keçirirdi. Ömrünün bu gərgin çağlarında o, yuxuda bərk həyəcanlanıb və bununla da dili
açılıb. Həmin vaxtdan Bəşir Səfəroğlunun zəngin aktyorluq tarixçəsi başlayıb.
Bəşir Səfəroğlu Üzeyir bəy Hacıbəyovun və Zülfüqar bəy Hacıbəyovun kiassik
operettalarında, əsasən isə çağdaş dramaturq və bəstəkarların musiqili komediyalarında müxtəlif
xarakterli, satirik, yumorlu, məzhəkəli rollarda çıxış edib.
Aktyor yaradıcılığında xüsusi yer tutan əsas rolları: Möhsün ("Beş manatlıq gəlin",
dramaturq Məmməd Səid Ordubadi və bəstəkar Səid Rüstəmov), Qaradavoy və Çiko ("Keto və
Kote", Vladimir Dolidze), Usta Məhərrəm, Qoçu Əsgər və Məşədi İbad ("Məşədi İbad", Üzeyir bəy
Hacıbəyov), Uzun və Nəcəf ("Durna", Süleyman Rüstəm və Səid Rüstəmov), Qədir və Gülümsərov
("Ulduz", Sabit Rəhman və Süleyman Ələsgərov), Səlyanski və Qəhrəman ("Gözün aydın",
Məhərrəm Əlizadə və Fikrət Əmirov), Ohan yüzbaşı və Hacı Qara ("Xəsis", Mirzə Fətəli
Axundzadənin əsəri əsasında Şəmsi Bədəlbəylinin işləməsi. Bəstəkarlar Vasif Adıgözəlov və Ramiz
Mustafayev), kazbek ("Kəndimizin mahnısı", dramaturq Kərim Kərimov, şeirlərin müəllifi Ənvər
Əlibəyli və bəstəkar Zakir Bağırov), Şulu, Muxtar bəy ("Əlli yaşında cavan" və "Evliykən subay",
Zülfüqar bəy Hacıbəyov), Mir İsmayıl ("Qızıl axtaranlar", Həsən Seyidbəyli və Tofiq Quliyev),
Baləmi ("Rəisin arvadı", Məhərrəm Əlizadə və Səid Rüstəmov), Qiya ("Tiflis nəğməsi", Levon
Cubabiriya və Şota Milorava), Əli Dinməzov ("Bir dəqiqə", Məhərrəm Əlizadə və Hacı
Xanməmmədov), Hacı Kərim ("Hacı Kərimin Aya səyahəti", dramaturqlar Qulamrza Cəmşidi ilə
Əbülfəz Hüseyni və bəstəkar Azər Rzayev), Qoçu ("Keçmişin məişət səhnələri", Soltan Dadaşov və
Vasif Adıgö-zəlov), Nadir və Azay ("Qızılgül", Məhərrəm Əlizadə və Soltan Hacıbəyov),
Murtuzov, Dayandur, Polis rəisi ("Özümüz bilərik", "O1madı elə, oldu belə" və "Milyonçunun
dilənçi oğlu", Şıxəli Qurbanov və Süleyman Ələsgərov), Darçmov ("Səndən mənə yar olmaz",
Məhərrəm Əlizadə və Əşrəf Abbasov), Firuzbala ("Altı qızın biri Pəri", Məhərrəm Əlizadə və Tofiq
Bakıxanov ilə Nəriman Məmmədov), Səbrəli ("Bizə bircə xal lazımdır", Qulamrza Cəmşidi ilə Bəşir
Səfəroğlu və Telman Hacıyev), Qasiyane ("Tiflis nəğməsi", Levon Cubabiriya və Şota Milorava.
Tərcümə edəni Adil Babayev), Əsgər Nəcəfoviç ("Ləpələr", Əliağa Kürçaylı və Arif Məlikov).
Bəşir Səfəroğlu "Azərbaycanfilm"in istehsal etdiyi "Əhməd haradadır?" və "Ulduz"
filmlərində Sərxoş və Gülümsərov, "Tacikfilm"in çəkdiyi "Xoca Nəsrəddinin 12 qəbri" kinolentində
Xacə Nəsrəddin rollarını ifa edib.
Altmışmcı illərin ortalarında Azərbaycan Dövlət Filarmoniyasında "Gəlməli, görməli,
gülməli" miniatür teatrı təşkil olunub. Onun üzvləri xalq artisti Əliağa Ağayev, əməkdar artist
Müxlis Cənizadə, aktrisa Ofeliya Abbasova (Məmmədzadə) və Bəşir Səfəroğlu idilər. Bu
kollektivdə Bəşir Səfəroğlu onlarla satirik obraz yaradıb.
Rejissor Rauf Kazımovski görkəmli gülüş ustası Bəşir Səfəroğlu haqqında eyni adlıbədii
sənədli televiziya filmi çəkib.
Sənət uğurlarına görə 29 iyun 1964-cü ildə Bəşir Səfəroğluna Azərbaycan Respublikasının
əməkdar artisti, 25 iyun 1968-ci ildə xalq artisti fəxri adları verilib.
Bəşir Səfəroğlunun yumor ifadələri çox zəngin idi. Onun satirası zahirən "sakit", daxilən
vulkan püsKürən, fəvvarəli, Çilğın, hədəfi sərrast seçən satira idi.
Obrazın ifasında məzmun və forma vəhdətinə xüsusi fikir verirdi. Görkəmli komediya
aktyorunun kiçik övladı Afaq Bəşirqızı atasının yolunu davam etdirir. O, xalq artistidir və
Azərbaycan Dövlət Musiqili Komediya Teatrında işləyir.
Şöhrətli sənətkar Bəşir Səfəroğlu Bakıda 44 yaşına yenicə qədəm basanda 23 mart 1969-cu
ildə vəfat edib. Məzarı Bakida Fəxri xiyabandadır.
|