Milli teatr dekorasiyası sənətimizin banilərindən biri Rüstəm Məmməd oğlu on beşillik
Rəsm çəkməyə erkən yaşlarından başlayıb. Yeddinci sinifi bitirdikdən sonra orta ixtisas
1926-cı ildə Bara Rəssamlıq Məktəbini bitirmiş Rüstəm Mustafayev hələ son kursun ilk
günlərindən Bakı Türk İşçi və kəndli Teatrında (1927-ci ildən Bakı Türk İşçi Teatrı adlanıb)
barədə hökumət qərar çıxarıb. Rüstəm Mustafayev Akademik teatra baş rəssam dəvət olunub və
1939-cu ildə Moskvada tikilən Xalq Təsərrüfatı Nailiyyətləri Sərgisində monumental Azərbaycan
pavilyonunun və işlənMəsmə 1940-cı ildə başlanan Nizami muzeyinin tərtibatçı rəssamlarındandır.
Rəssam Opera və Balet Teatrında da məhsuldar çalıçıb. Burada Üzeyir bəy Hacıbəyovun
"Koroğlu", "Leyli və Məcnun", Zülfüqar bəy Hacıbəyovun "Aşıq Qərib", Müslüm Maqomayevin
"Şah İsmayıl" operalarına və Pyotr Çaykovskinin "Sonalar gölü" baletinə tərtibat quruluşu verib.
"Aşıq Qərib" onun tərtibatında Musiqili Komediya Teatrında da oynanıb. Rəssam həmçinin
burada "Arşın mal alan" operettasının tərtibat eskizlərini çəkib.
İşçi və kəndli Teatrında Süleyman Rüstəmin "Qana qan", Seyid Hüseynin "Kölgə",
Süleyman Rüstəm və Hacıbaba Nəzərlinin "Yanğın", Yuri Yankovskinin "Qəzəb" (rəssam
V.Roberqlə birgə), Əbdülhəq Hamidin "Hind qızı", Aleksandr Şirvanzadənin "Morqanın qohumu",
Jan Batist Molyerin "Cancur Səməd" və "Mıqqı Kərim" ("Xəsis"), Fyodor Pavloun "Çin tanrısı"
("Tunc büt"), Mirzə Sadıqovun "Üç il", Vladimir Kirşonun "Qızıl trenlər", P.Romanovun "Zəlzələ",
Vladimir Bill-Beloserkovskinin "Tufan", Boris Lavrenyovun "Üsyan" ("Düşmənlər"), Viktor
Hüqonun "Paris Notrdam kilsəsi" ("Müqəddəs Məryəm ana məbədi"), Əbdübağı Fövzi və Həbib
İsmayılovun "Gizli əl", Cəfər Cabbarlının "Sevil" (geyim üzrə) əsərlərinin tamaşalarının
rəssamlığını Rüstəm Mus-tafayev edib.
Akademik Milli Dram Teatrında ilk işi 1925-ci ildə Aleksandr Tuqanovun rejissorluğu ilə
hazırlanan Mirzə Fətəli Axundzadənin "Hacı Qara" komediyasında tərtibat rəssamlığı olub. Həmin
rejissorla Əs Həbib Vəfanın "Bombey" tamaşasında da işləyib (1930).
Əlihüseyn Rzayevin quruluşunda Şəmsəddin Saminin "Dəmirçi Gavə" (1929), İsmayıl
Hidayətzadə ilə Cəfər Cabbarlının rejissorluğunda Cəfər Cabbarlının "Dönüş" (1932), Rza
Darablının, Rza Təhmasibin, İsmayıl Hidayətzadənin və Ələsgər Şərifovun səhnə təfsirində Hüseyn
Cavidin "Şeyx Sənan" (1932), Rza Darablının, İsmayıl Hidayətzadənin və Cəfər Cabbarlının rejissor
işləməsində Mirzə Cəlil Məmmədquluzadənin "Ölülər" (1933), Sergey Mayorovla Əhməd Tiriniçin
qurulu-şunda Cəfər Cabbarlının "Od gəlini" (1933), İsmayıl Hüseynovun rejissorluğunda Valentin
katayevin "Çiçəklər yolu" (1934), Abbasmirzə Şərifzadənin yozum verdiyi Əbdürrəhim bəy
Haqverdiyevin "Dağılan tifaq" (1935), İsmayıl Hidayətzadənin quruluşçu rejissor olduğu Cananın
"Şahnamə" (Mirzə Fətəli Axundzadənin "Aldanınış kəvakib" povestinin motivləri əsasında. 1936),
Məhərrəm Haşımovun hazırladığı Sabit Rəhmanın "Toy" (1939) əsərlərinin tamaşalarına bədii
tərtibat verib.
Cəfər Cabbarlının "1905-ci ildə" dramı həm dramaturqun özünün quruluşunda (1932), həm
də rejissorlardan Rza Darablının (1935) və İsmayıl Hidayətzadənin (1937) səhnə təfsirlərində məhz
Rüstəm Mustafayevin tərtibatı ilə oynanılıb.
Fitri istedad sahibi Rüstəm Mustafayev otuz bir yaşının içində dünyasını dəyişib. Qəbri
Bakıda Fəxri xiyabandadır.
Bakıdakı Azərbaycan Dövlət İncəsənət Muzeyi dahi rəssamın adını daşıyır.
Rüstəm Mustafayevin səhnə tərtibatlarında cazibəli kompozisiya aydınlığı vardı.
Klassik teatr tərtibatının monumentallıq ənənəsini çağdaş izınlərlə, ilk növbədə
konstruktivimizin səmərəli cəhətləri ilə ustalıqla birləşdirib.
Sırf romantik pyeslərin tamaşalarına verdiyi tərtibatlarda da səhnə realizmi güclü və
təsiredici, ifadəli və məzmunlu olub.
Sərt, ancaq isti rənglərdən istifadəyə üstünlük verib.
Dekorların rəng düzümündə, ahəng biçimində, məzmun ifadəsində milli motivlər daha
qabarıq nəzərə çarpıb.
Rüstəm Mustafayev tərtibatı tamaşanın obrazı kimi ümumiləşdirməyə çalışan və bu
istiqamətdə nailiyyətlər qazanıb ənənə yaradan ilk rəssamlarımızdandır.
Hazırladığı tərtibatlarda dram, komediya, opera, balet, operetta janrlarının özünəməxsus
poetika xüsusiyyətlərinin meyarlarını həssaslıqla gözləyir, estetik ifadə vasitələrini doğru-dürüst
müəyyənləşdirirdi.
Rüstəm Mustafayev 19 iyul 1940-cı ildə Bakıda vəfat edib. Məzarı Fəxri xiyabandadır.
Dostları ilə paylaş: