Fİrarperest yazan: Elif Şafak Yayın hakları

   
     Kadınları Sevmeyen Kadınlar 
   
 
 
   
Öyle kadınlar var ki, "dünyaya bir daha gelseniz ne olarak gelmek 
isterdiniz?" sorusuna, "tabii ki kadın olmak isterdim" diye cevap verecek 
kadar  cinsiyetleriyle  barışık  görünürler,  ama  gene  de  bir  türlü 
hemcinslerini  sevemezler.  Kadınları  sevmeyen  kadınlardır  bunlar. 
Tanırız  onları.  Ömrü  hayatımız  boyunca  defalarca  karşılaşırız.  Okulda, 
sokakta, işte, evde, alışverişte, her yerde... Kimi zaman latif bir dantelli 
tülle  saklarlar  bu  eğilimlerini;  kimi  zamansa  saklamaya  gerek  duymaz, 
aşikâr  ederler.  Hatta  zaman  zaman  bir  salgın  hastalık  gibi  yaygınlaşır 
kadınları-sevmeyen-kadınlık  hali;  gribe  yakalanır  gibi  bizler  de 
yakalanırız.  Bir  bakmışız  kadınları  sevmeyen  kallavi  laflar  ediyor, 
kendimizi  hemcinslerimizden  ayrı  tutuyoruz.  Farkına  varmazsak  alır 
başını  ilerler  bu  eğilim,  iyileşemeyiz.  Hayatımız  boyunca  üzerimize 
yapışıp kalır bu sevgisizlik; hastalık kronikleşir. Durumun ayırdına varıp 
ruhumuzu tedaviye alırsak geçer. Geçer ve geride kalır. 
   
Kadınları  sevmeyen  kadınlık  hallerinin  ilk  ipuçları  aslında 
çocuklukta  yatar.  Biyolojik  sebeplerden  ya  da  genlerden  ötürü  değil, 
yetiştirilme  ve  sosyalleşme  biçimlerimizden  ötürü.  Hani  hep  prenses 
olmak  üzere  yetiştiriliyoruz  ya,  her  masalın  da  malum  on  değil,  yüz 
değil, bir tek prensesi vardır. Kız çocukları masallardan sadece "güzel" 
ve "prenses" olmaları gerektiğini değil, rekabeti de öğrenir. Külkedisi ve 
ablaları,  Pamuk  Prenses  ve  üvey  annesi...  Kadınlar  masallarda  hep 
hemcinsleriyle uğraşır. 
   
Kendi  aralarında  oynayan  çocuklara  bakın.  Aniden  bir  kız  çocuk 
çıkar,  bir  başka  kız  çocuğuna  durup  dururken  kötü davranmaya  başlar. 
Onu "oyun dışı" ilan eder, cezalı gibi köşede beklemesini ister. Sırf o da 
downloaded from KitabYurdu.org

104 
 
kız  olduğu  için.  Sırf  varlığı  sinirine  dokunduğundan.  Çocuklukta  fazla 
göze  batmayan  bu  hırçın  eğilim  ergenlikte  tavana  vurur.  Genç  kızların 
kendi  aralarından  birini  ya  da  birkaçını  düpedüz  "öteki"  ilan  edip, 
dışlama hevesleri gencecik yüreklerde sızım sızım hikâyeler bırakır. 
   
Öteki  genç  kızın  kıyafetleri,  tavırları,  konuşması,  bizzat  varlığı 
alay  ve  eleştiri  konusu  olur.  Dünya  edebiyatının  ünlü  kadın 
yazarlarından  Margaret  Atwood  bir  romanını  sırf  bu  tema  üzerine 
kurmuştur.  En  yakın  kız  arkadaşları  tarafından  dışlanan,  onlara 
yaranmak  için  çabalayan,  çabalarken  hırpalanan  ve  yaralanan  bir  genç 
kızın ağzından yazmıştır. 
   
Ama  bazen  kadın  yazarlar  da  hemcinslerini  sevmeme  hallerine 
tutulurlar.  Ve  o  zaman  bu  eğilim  yazılarına  sızar,  kalemlerini 
şekillendirir. 
   
Çok sevdiğim ve gerek hayatıyla, gerekse kaleminin kıvraklığıyla 
beni  hep  etkileyen  Halide  Edib  Adıvar'ın  kadınlardan  çok 
hoşlanmadığını düşünmeden edemiyorum bazen. 
   
Hani kız kardeşlik bilinci, kadın dayanışması bir kenara, zamanının 
kimi  kadınlarının  varlıklarına  bile  tahammül  edemiyordu  sanki.  Mor 
Salkımlı Ev, bu önemli yazarımızın dünyaya ve kendine nasıl baktığına 
dair  önemli  ipuçlarıyla  dolu  bir  eser.  Nedense  Adıvar  burada  dönemin 
erkek  entelektüellerini  andığı  halde,  kadın  yazarlarını  görmezden  gelir. 
Mesela Fatma Aliye Hanım ya da Emine Semiye Hanım'a yeterli atıfta 
bulunmaz.  Halbuki  aynı  dönemde  ve  aynı  topraklarda  yaşayan  gerek 
Müslüman gerekse gayrimüslim kadın yazar ve şairlerle nice ortak nokta 
vardı arasında. Bunları es geçmesi, hemcinslerinden uzak duruşu bence 
düşündürücü.
*
 
   
Zihnimizin bir yerinde ne yazık ki hep "iyi kadın" ve "kötü kadın" 
ikilemi  duruyor.  Bir  sarkaç  gibi  tepemizde.  Böyle  öğrendik 
annelerimizden,  çevremizden,  filmlerden  ve  kitaplardan.  Daha 
entelektüel olanlarımız bunu biraz daha sofistike bir dille "ideal kadın" 
downloaded from KitabYurdu.org

105 
 
ve  "öteki  kadın"  yapıveriyor,  ama  ikilem  değişmiyor.  Halide  Edib'in 
henüz  otuz  yaşında  yazdığı  Handan  romanı  tam  da  bu  ikilemi  açığa 
çıkarır.  Orada  yazar  iki  farklı  kadın  tipi  çıkarır  okurun  karşısına.  Bir 
yanda Neriman, bir yanda Handan. 
   
Tatlı huylu, isyan nedir bilmeyen, evcimen, son derece sıradan ve 
sıradanlığıyla  yüceltilen  kadın  tiplemesidir  Neriman.  Alabildiğine 
edilgendir.  Her  türlü  hırstan,  arzudan,  kavgadan  arındırılmıştır.  Kocası 
onu  şöyle  anlatır:  "Hayatı  bir  işkence,  bir  burgu,  bir  ateş  yapan 
kadınlardan  sonsuz  olarak  kendisini  uzaklaştıran  sade  ve  samimi  bir 
kız..." 
   
Romandaki  zıt  kadın  karakter  ise  Handan'dır.  İlk  bakışta  dişi 
canavar  gibi  gelir  okura.  Ne  var  ki  Handan'ı  çekici  kılan  bir  özellik 
vardır: Beyni. Hatun akıllıdır, kültürlüdür. Bilim, felsefe, sanat, edebiyat 
gibi  konularda,  üstelik  erkek  meclislerinde  rahatlıkla  konuşabilecek 
kadar  birikimlidir.  Erkeklerin  tekelinde  olan  bilgi  ambarını  delebilmiş 
nadir kadınlardandır. Halide  Edib Adıvar'ın  pek çok romanında olduğu 
gibi  burada  da  bir  "ideal  kadın"  tiplemesi  öne  çıkar,  bir  de  "cariyelik 
geleneğini  sürdüren  kadın."  İdeal  kadınlar  ne  kadar  dirayetli, 
vatanperver, akıllı, azimli, cinsiyetsiz ve kadınlıktan uzak ise, cariyeliği 
sürdüren kadınlar da o kadar edilgen, kadınsı ve sınırlıdırlar. Mesele şu 
ki  erkeğin  hayatında  her  iki  kadın  tipine  de  yer  vardır.  Birine  karısı, 
çocuklarının  annesi,  evinin  hanımı  olarak.  Berikine  arkadaş,  fikirdaş, 
yoldaş olarak. Birinin bedenine ihtiyacı vardır. Ötekinin beynine. 
   
Margaret  Atwood'un,  Halide  Edib  Adıvar'ın  zihinlerini  ve 
kalemlerini  meşgul  eden  "Kadınları  Sevmeyen  Kadınlık  Hikâyeleri" 
bugün  bizlerin  karşılaştığı  ikilemlerden  o  kadar  farklı  değil.  Ama  bir 
nokta  açık.  Biz  kadınlar  birbirimizi  kategorilere  böldüğümüz, 
hemcinslerimize  hırçınca  eleştirel  bir  nazarla  baktığımız  ve  "kız 
kardeşlik" kavramı yerine suni bir Prenses Rekabeti'yle hareket ettiğimiz 
müddetçe değişmeyecek bu köhne kalıplar, değişemeyecek... 
downloaded from KitabYurdu.org

106 
 
   
downloaded from KitabYurdu.org

107 
 
   
 
   
   
downloaded from KitabYurdu.org

108 
 
   
     Yazarlığın İki Altın Formülü 
   
 
 
   
Yaptığım  her  imza  gününde,  gittiğim  her  edebiyat  etkinliğinde 
karşıma  çıkan  ilginç  bir  durum  var:  Saklı  edebiyatçılar  ülkesi  Türkiye. 
Potansiyel  yazarlar  ve  potansiyel  şairler  ülkesi  burası.  O  kadar  çok 
insandan benzer sözler duyuyorum ki: "Benim kızım da öykü yazıyor", 
"Eşim senelerdir şiir yazar, hiç bırakmadı" ya da "Ben de gençliğimden 
beri  bir  şeyler  karalıyorum."  Öğrenciler,  ev  hanımları,  serbest  meslek 
sahipleri,  doktorlar,  memurlar...  İlk  bakışta  edebiyatla  ilgisi  yok 
zannettiğiniz  bir  insan  pat  diye  aynı  şeyleri  söyleyiveriyor:  "Ben  de 
yazıyorum."  Ne  tür  şeyler  yazdıklarını  sorduğumda  yarı  mahcup 
açıklıyorlar,  bir  sırrı  paylaşırcasına.  "Denemeler,  öyküler,  şiirler... 
Defterler dolusu!" 
   
"Ne  güzel"  diyorum.  "Kaleminize  kuvvet.  Peki  neden  edebiyat 
dergilerinde  yahut  sitelerinde  yayınlatmaya  çalışmıyor,  dosya  yapıp 
yayınevlerine 
yollamıyorsunuz? 
Niçin 
yazılarınızı 
kendinize 
saklıyorsunuz?"  Tuhaf  bir  sessizlik  oluyor.  Yazmak  tamam  da, 
yazdıklarını  paylaşmak  zor.  Bir  genç  kız  büyük  bir  açıklıkla  itiraf 
ediyor: "Reddedilirim diye korkuyorum." 
   
"Reddedilebilirsiniz,  doğru.  Kimse  bunun  garantisini  veremez. 
Ama  reddedile  reddedile  başarılı  olan  o  kadar  çok  yazar  ve  şair  var  ki 
dünyada." 
   
"Evet  ama  yayımlansa  daha  mı  iyi  olur,  yoksa  daha  mı  kötü?" 
diyor  kısık  bir  sesle.  "Denemelerim  yayımlansa  beni  tanıyan  herkes 
okur, o zaman da herkes eleştirir." 
   
Eleştirirler ama sen gene de kapatma kendini. Eğer hayallerini ve 
hikâyelerini  hep  kapalı  bir  kutuda  tutarsan,  inan  ki  o  kutunun  havası 
downloaded from KitabYurdu.org

109 
 
yetmez  kelimelerine.  Harf  özgürlük  sever.  Harf  sonsuzluk  sever. 
Kapılar,  pencereler  açık  olsun  ister.  Püfür  püfür  essin  yel.  Dört  bucak 
yedi  iklim  sonsuzluk  ister  kelimeler.  Ne  kutu,  ne  çekmece,  ne  sandık 
yeter.  İnan  ki  havasız  kalır  ilham  perisi  kapatıldığı  yerde.  Kanatları 
solar,  benzi  atar.  Sen  aç  ruhunun  kapılarını.  Paylaş  yazdıklarını  cümle 
mahlukatla.  Aç  kendini  kâinata.  "Eleştirilirim,  yerilirim,  aman  yanlış 
anlaşılırım"  diye  korkma.  Eleştirilirsin,  yerilirsin  ve  dahi  yanlış 
anlaşılırsın,  doğru.  Ama  başka  türlü  nasıl  büyür  ki  insan,  nasıl  eğitilir 
nefs dediğin, nasıl mürekkebine kavuşur kalem? 
   
Gelebilecek eleştirilerden çekindiğimizden yazmaya dair en temel, 
en  insani  heves  ve  hayallerimizi  bile  bastırıyoruz.  Ertelenen  kitap 
projeleriyle  dolu  zihinlerimiz.  Halbuki  pek  çoğumuzun  gönlünde  bir 
kitap  yazmak  var.  Günün  birinde,  işler  biraz  daha  rayına  oturunca,  bir 
kenara üç beş kuruş para koyup çalışmak zorunda kalınmadığında oturup 
yazılacak  bir  kitap...  Kimisi  hayat  hikâyesini  yazmak  istiyor,  kimi  bir 
tanıdığının başından geçenleri. Kimi geçmişin intikamını kitapla almak 
istiyor, kimi kalıcı bir eser bırakmak. Kimi bir kurgu  peşinde, öyle bir 
kurgu  ki  sürekli  yeniden  yazılıyor  zihinde.  Fikirler  güzel,  ama 
erteleniyor  nedense.  Halbuki  kitap  yazmanın  gelecekle  ilgisi  yok. 
Yazmanın tek bir zamanı var: "Şu anda, şimdi." 
   
Yazarlığın kalıbı yok. Genelgeçer reçetesi yok. Her insanın hayatı, 
kişiliği, mayası ve kimyası nasıl farklıysa, yazı serüveni de farklı olmak 
durumunda.  Kimi  kırkından  sonra  yazmaya  başlar,  kimi  en  güzel 
eserlerini  gençliğinde  verir.  Kimi  bir  kitabı  beş  senede  tamamlar,  kimi 
beş ayda. Hiçbir yol diğerine üstün değildir. Aslolan ortaya çıkan eserin 
derinliğidir.  Başkalarına  bakarak  değil,  ancak  kendi  içimizi  görerek 
yazabiliriz.  Her  işte  olduğu  gibi  burada  da  temel  itki  içeriden  gelir 
insana,  dışarıdan  değil.  Ama  gene  de  formül  arayanlara 
söyleyebileceğim tek şey şu: İki temel kaynaktan beslenir yazı. Birbirine 
zıt, ama ikisi de kudretli iki ana akıntı eşlik eder edebiyatçıya. 
downloaded from KitabYurdu.org

110 
 
   
Formül bir: (Hınç/Hırs çarpı Emek artı Disiplin) bölü (Yal-nızlık). 
Yazmanın  ilk  formülü  kişisel  hınçlar  ve  hırslarla  bağlantılıdır.  Kimi 
yazarlar  ve  şairler  kızgınlıktan,  kırgınlıktan,  hakkının  yenildiği  ya  da 
kıymetinin  yeterince  bilinmediği  saplantısından,  bir  konuda  kimsenin 
kendileri  kadar  uzman  olmadığı  inancından  yahut  birilerine  bir  şeyler 
anlatma  arzusundan,  bazen  de  kavgadan,  kavgacılıktan  beslenir.  Hınç, 
hırs ve öfke... Üçü de kudretli çarklardır. İnsanı üretken kılabilirler. Yanı 
sıra  muhakkak  emek  ve  disiplin  gereklidir,  bir  de  tabii  yalnız  kalmak. 
Yalnızlık  olmadan  yazarlık  olmaz.  Bu  formül  kısa  vadede  başarılı  gibi 
görünse  de  uzun  vadede  tavsar.  Öfke  keskin  sirkedir,  kabına  zarar. 
Hınçtan beslenen insan sonunda kendi bindiği dalı kesmeye başlar. 
   
Formül iki: (Aşk/Tutku çarpı Emek artı Delilik) bölü (Yal-nızlık). 
Burada  temel  etmen  aşktır.  Yaptığın  işi  sevdiğin  için  ve  severek 
yapmak.  Akıl  mantıkla açıklanamayan bir öte boyutta  gezinmek.  İnsan 
niye  âşık  olduğunu  bilebilir  mi?  Tek  bildiği  âşık  olduğudur.  Niyesi 
değil. Yazıya da âşık olunur. Kişi severek ve tutkuyla yazar. Yaptığı işi 
o  kadar  benimser  ki  yazmadan  yaşamayı  düşünemez  bile.  Disiplinin 
yerini  delilik  almıştır.  Yazmaya  koyuldu  mu  durmadan,  duramadan, 
gece  gündüz  yazar.  İçinden  cin  çıkartırcasına.  Saatler,  günler,  aylar  ve 
senelerce gıdım gıdım biriken emek. Ve tabii bir de yazarlığın olmazsa 
olmazı:  Yalnızlık.  Yazarlığın  iki  altın  formülü  var.  Bu  ikisinden 
hangisinin seçileceği tamamen kişiye kalmış, kişinin ruhunun rengine. 
   
downloaded from KitabYurdu.org

111 
 
   
     Balondan Görünen Dünya 
   
 
 
   
Kapadokya'da bir bayram sabahı. Gün ağarmak üzere. Uzaklardan 
gelen  yabani  ot  ve  çiçek  kokuları,  rüzgârın  serin  nefesine  karışıyor. 
Havada  bir  iyimserlik,  bir  beklenti,  bir  macera  heyecanı.  Vadide 
yüzlerce  insan  toplanmış.  Her  milletten,  her  yaştan,  her  dili  konuşan... 
Yerde,  göz  alabildiğine  sağlı  sollu  uzanacak  şekilde  balonlar  yatıyor. 
Uzaktan  bakıldığında  rengârenk  kumaş  toplarını  andırıyorlar.  Sanki 
çılgın  bir  kumaşçı  uğramış  vadiye.  Çılgın  ve  cömert.  Dükkânındaki 
bütün kumaş toplarını taşımış buraya, saça saça açmış. Rüzgârda her şey 
renkli, her şey sürreel, her şey ve her yer yarı rüya yarı gerçek. 
   
Bizler  bir  kenarda  beklerken,  devasa  tüplerle  balonların  içlerine 
hava  dolduruluyor.  Aynı  anda  elliden  fazla  balonun  şişmesine, 
şekillenmesine,  büyümesine  ve  derken  yükselişine  tanık  oluyoruz.  Her 
şey  tamam  olduğunda  yolcular  onar  yirmişer  sepetlere  doluşuyor.  Az 
sonra  gökyüzü  benek  benek  balonlarla  kaplandığında,  o  sepetlerden 
birinin  içinde  bizler  de  varız.  Bakıyoruz  aşağıya,  oradan  bakınca 
bambaşka görünen dünyaya. 
   
Kapadokya'da  bir  bayram  sabahı.  Yerden  metrelerce  yükseklikte 
bir  balonun  içindeyiz  yakın  dostlarla  beraber.  Sadece  daha  yukarı 
çıkabiliyor  ya  da  alçalabiliyoruz,  hareket  kabiliyetimiz  bundan  ibaret. 
Tıpkı  gerçek  hayatta  olduğu  gibi.  Direksiyon  yok.  Vites  yok.  Ne  sağa 
dönebiliriz, ne sola. Rotamız, bizden daha kudretli bir etmene, rüzgârın 
iradesine  kalmış.  Biz  ne  yaparsak  yapalım  gidişata  yön  veremiyoruz. 
Esen  yelle  beraber  hareket  etmek,  diğer  balonlar  arasında  kendimize 
barışçıl  bir  yer  açarak,  kimseye  çarpmadan  ve  çatmadan  özgün  bir  yol 
izlemek durumundayız. Tıpkı gerçek hayatta olduğu gibi. Bundan ibaret 
downloaded from KitabYurdu.org

112 
 
balonun çabası... Mücadelesiz, rekabetsiz, gerilimsiz bir varoluş. 
   
Aramızdaki arkadaşlardan en titiz, en mükemmeliyetçi ve her şeyi 
kontrol  etmeye  en  meraklı  olanlarımız  bile  bu  durumdan  rahatsız 
olmuyor.  Balonun  yönünü  bizim  değil,  rüzgârın  tayin  ettiğini  kabul 
etmekte,  ne  tuhaftır  ki,  kimse  zorlanmıyor.  Halbuki  İstanbul'da  halimiz 
ne kadar farklı. Şehir hayatında her şeyi planlamaya veya planladığımızı 
sanmaya,  kendimizi  "Düşünen  ve  Kotaran  Özne"  olarak  algılamaya  o 
kadar  alışkınız  ki.  Halbuki  balonun  içindeyken,  normal  şartlar  altında 
unuttuğumuz bir teslimiyet ve hafiflik hissi geliyor üstümüze. Biraz da 
çocuksu  bir  merakla  dikiliyoruz  sepette.  O  an  herkes  kendi  kendisiyle 
baş başa kalıyor. Kendi içine bir göz atıyor. Bir an için de olsa herkes 
kendi bildiği dilde ve şekilde selam veriyor özüne, derununa. 
   
Şafak söküyor Kapadokya'da. Gökyüzü eflatun ve pembe tonlarda. 
Aşağıda  dünya  yepyeni  bir  güne  hazırlanıyor.  Olanca  telaş,  heves  ve 
hayhuyuyla.  Arabalar,  telefonlar,  randevular,  konuşmalar,  vaatler, 
kırgınlıklar,  yanlış  anlamalar...  Balondaki  bizler  ise  tüyden  hafif,  Sağır 
Sultan'dan sağır olmuşuz. Dünyanın ürettiği hiçbir gürültüyü işitmeden, 
hiçbir  yükü  sırtlanmadan  öylesine  duruyoruz  semada.  Seyrediyoruz 
âlemi. Seyrediyoruz âlemdeki kendimizi. 
   
Elbette  bu,  yüzyıllardır  mutasavvıfların,  öyle  balonlara  veya 
tayyarelere binmeye gerek görmeden gayet yakından tecrübe ettikleri bir 
halin  kıyısı.  "Kâh  çıkarım  gökyüzüne  seyrederim  âlemi,  kâh  inerim 
yeryüzüne  seyreyler  âlem  beni"  dememişler  boşuna.  Balondan  bakınca 
dünyanın  orantıları  değişiveriyor.  Küçülüyor  sıkıntılar.  Aşağıdayken 
devasa görünen şeyler buradan bakınca karınca boyutunda kalıyor. Düz 
mantık, yerçekimine yenik düşüyor. Tasalar, hırslar, gayeler, didinmeler 
hepten  önemini  yitiriyor.  Zaman  uzun,  ince,  ilerlemeci  bir  çizgi 
olmaktan  çıkıyor;  ufacık  ve  rengârenk  sarmallara  dönüşüyor.  Her  şey 
geçici. Aslolan şu an ve şimdi. 
   
Ara  sıra  yapmak  lazım  bunu.  Balondan  bakmak  lazım  dünyaya. 
downloaded from KitabYurdu.org

113 
 
Bilhassa şu anda depresyonda olanlara ya da monotonluktan sıkılanlara, 
aşktan  ve  muhabbetten  uzak  kalanlara  ufacık  bir  tavsiye  bu.  Gidin 
Kapadokya'ya.  Gün  ağarmadan  çıkın  bir  balona.  Açıları  değiştirin.  Bir 
de o yükseklikten ve dinginlikten bakın hem içinize hem cümle kâinata. 
Beklemediğiniz kadar iyi gelebilir. 
   
downloaded from KitabYurdu.org

114 
 
   
     Neler Oluyor Bize? 
   
 
 
   
Bir  okurum  Adana'dan  bir  mektup  yollamış.  İçten,  duygusal, 
samimi.  Bugünlerde  bir  öğretmen  olarak,  bir  kadın  olarak,  bir  anne 
olarak, bir insan olarak gazeteleri okumakta zorlandığını söylüyor. "Bize 
neler oluyor?" diye sormuş ardından. "Böyle değildi bu toplum. Nasıl bu 
hale geldik? Utanç duyuyorum. İnsanlık adına." 
   
 
 
   
Peş  peşe  gelen  taciz  ve  cinayet  haberleri  tüm  ülkeyi  derinden 
sarsıyor.  Ama  bu  tür  insanlık  dışı  hadiselerin  bu  toplumda  daha  evvel 
yaşanmadığı,  bugünlerde  arttığı  iddiası  doğru  değil.  Benzer  olaylar 
eskiden  de  oluyordu,  ama  çoğunlukla  duymuyor,  konuşmuyorduk. 
Gazeteler  yazmıyor,  kamuoyu  tartışmıyor,  politikacılar  "görmüyor"du. 
Yerel  yetkililer  bu  konuda  bir  açıklama  yapma  ya  da  toplumu 
bilgilendirme  ihtiyacı  hissetmiyordu.  Kalın  bir  sessizlik  perdesi 
çekiliyordu,  o  kadar.  Tıpkı  "töre"  cinayetlerinde  olduğu  gibi.  Öteden 
beri  oluyordu  bunlar.  Tek  farkla:  Fazla  duyulmadan  kapanıyordu 
hadiselerin  üstü.  Toplumun  geri  kalanı  durumdan  bihaber  devam 
ediyordu yoluna; bilmeden, görmeden, düşünmeden... 
   
Bir  toplum  ne  kadar  feodal  ve  içine  kapanık  ise  orada  insanların 
–özellikle kadınların– hayatı o kadar önemsizleşir. Kolektivite ve otorite 
karşısında  birey  adeta  çaresizdir.  Sistem  demokratlaştıkça  ve  kitle 
iletişim  araçları  daha  iyi  bir  şekilde  işledikçe  tek  tek  bireylerin  varlığı 
önem kazanır. O zaman sadece nüfus sayımında birer "rakam"dan ibaret 
olmaz insanlar. Başlı başına eşit ve bağımsız bir birey olarak algılanırlar. 
Öyleyse, bugün ensest, töre cinayetleri ve cinsel taciz hadiselerini geniş 
downloaded from KitabYurdu.org

115 
 
düzeyde  konuşuyor  olabilmemiz,  aslında  bugün  dünden  daha 
demokratik  ve  açık  bir  toplum  oluşumuzla  ilintilidir.  Bu  bir  paradoks 
gibi  görünse  de,  konuşabilen  bir  toplum,  yazabilen  bir  toplum,  yani 
meseleleriyle  yüzleşebilen  bir  toplum,  "ortada  hiç  sorun  yokmuş  gibi 
yapan" bir toplumdan daha ileridedir. 
   
Bir  kadın  kurultayında  bir  konuşmacının  çıkıp  şöyle  dediğini 
hatırlıyorum: "Ensest  ve yakın çevre içinde taciz gibi meseleler bizden 
çok  bireyci  Batı  toplumlarının  sorunudur.  Bizdeki  aile  yapısı  o  kadar 
sağlam  ve  köklü  ki  böyle  şeylere  milyonda  bir  bile  rastlanmaz.  Bizim 
aile  yapımızda  büyükler  küçükleri  korur,  küçükler  otoriteye  saygı 
gösterir." 
   
Artık  bu  yüzeysel  zannımız  kırıldı.  Ve  kırılmasına  ihtiyacımız 
vardı.  Gerçeklerle  yüzleşmek  için.  Hakikatleri  görmeden  ve 
kabullenmeden,  kendimizi  geliştiremez,  güzelleştiremeyiz.  Bir  toplum 
her  meseleyi  özgürce  konuşabildiği  ve  yazabildiği  ölçüde  zenginleşir. 
Konuşmak, konuşamamaktan çok daha iyidir. Bundan dolayı, olayların 
üzerini  kapatmaya  çalışmak,  "Aileler  kendi  aralarında  anlaştı,  siz 
karışmayın" demek doğru değildir. 
   
Siirt'teki gibi bir olay ortaya çıktığında yetkililerin  basına çatmak 
yerine  şunu  demesini  tercih  ederdim:  "Bizler  yaşananlardan  dolayı 
büyük  bir  üzüntü  duyuyoruz.  Kadın  olsun  erkek  olsun,  çocuk  olsun 
yetişkin  olsun,  tek  tek  her  vatandaşımızın  daha  iyi,  daha  eşit,  daha 
özgürce yaşaması için ve bir daha bu tür karanlık hadiselerin olmaması 
için  elimizden  geleni  yapacağız,  yapıyoruz.  Siz  de  bize  destek  olun. 
Beraber adım atalım." 
   
Öte  yandan  inanıyorum  ki  nice  Siirtli  durumdan  derin  bir  keder 
duymakta. Onlar da bu tür hadiselerin her yerde olabileceğini, bu şekilde 
damgalanmaktan  üzüntü  duyduklarını  belirtiyorlar.  Haklılar.  Görsel  ve 
yazılı  basında  bu  konuyu  konuşurken  meseleyi  Siirt'e  has  bir  günah 
haline  getirmemeliyiz.  Siirt'i  ve  Siirtlileri  dışlamadan,  ötelemeden, 
downloaded from KitabYurdu.org

116 
 
ötekileştirmeden konuşmak ve yazmak durumundayız. Peki ne yapmalı? 
Evvela  kolektif  bir  bilinç  oluşturmalı.  Ortak  duyarlılık,  adap  ve 
vicdanımızdan feyzalarak. Bu bizim ortak meselemiz. Hepimizin! 
   
Türkiye'deki  kadınlar,  eşler,  anneler,  anneanneler,  kız  kardeşler, 
ablalar, gelin beraber adım atalım. Milyonlarca seçmeniz aslında biz. Ne 
kadar  güçlüyüz,  ama  farkında  bile  değiliz.  Bugünden  itibaren,  siyasi 
partilerin  ve  siyasetçilerin,  kadınlar  ve  çocuklar  için  ne  yaptıklarına 
dikkat  edelim.  Daha  çok  kadın  vekilin  Meclis'e  girebilmesi  için 
uğraşalım. Oyumuzu, desteğimizi bu konulara duyarlı olanlara verelim. 
Zorda  olan,  darda  kalan  kız  kardeşlerimize  destek  vermek  için  tek  tek 
neler yapabileceğimize kafa yoralım. 
   
Birbirimizin  kederine  kayıtsız,  birbirimizin  hikâyesine  bigâne 
kalmayalım. 
   
downloaded from KitabYurdu.org

117 
 
   
 
   
   
downloaded from KitabYurdu.org

118