34
4-5 minil öncə
subar
kimi sumer-akad yazılarına düĢmüĢ, ərazi də
Subar
ölkəsi adlanmıĢdır. Eneolit dövründən sonra m.ö. IV minillikdə isə bura-
dan doğu ölkələrə böyük miqrasiyalar baĢlanır. Verilən xəritə-sxemlərdən
göründüyü kimi, rənglərin semantikası türk etnosunun Atayurdunu qədim
sivilizasiyasının yarandığı bölgədə - Ġkiçayarasının quzeyində yerləĢdirir.
Yazının ilk meydana gəldiyi çağlarda adı yazlı qaynaqlara düĢən
subar boylarının yaĢadığı bu ərazilərinin qədim tarixi yetərincə
öyrənilməmiĢdir. Bu yaxınlarda alman arxeoloqu Klaus ġmitdin
baĢladığı qazıntı ilə üzə çıxan Göbəklitəpə kompleksinin on iki
minil öncə
qurulmuĢ məbəd olması aydınlaĢ-
mıĢdır. Burada ucalığı 3-6 metr olan T
formalı dikilidaĢların hər birinin 40-50
ton ağırlığı var. Bu mengirlərin üzə-
rində qabartma üsulunda aslan, qaban,
tülkü, ilan, ördək, buğa, durna fiqurları
verilmiĢdir:
Dünyada hələlik ən qədim tapı-
naq olan ġanlı-Urfa yaxınlığındakı
Göbəklitəpədə 1995-dən baĢlanan
qazıntıların davam etdiyini nəzərə al-
saq, bu tapınağın yaĢı haqqında
dəqiqləĢmənin
hələ
tamamlanmadığını düĢünmək olar.
Lakin uzmanlar Ġkiçayarasının bu quzey-batısında torpaq altından üzə
çıxardıqları Göbəklitəpə tapınağını məĢhur Stounhenc abidəsindən də 7
minil öncə qurulduğunu yazırlar.
Türklərin boya-cəhət sözlərinin rus onomastikasında əks olunması
uzmanların diqqətini çəkmiĢ, onlar
belaya (ağ),
çyernaya (qara) və
çer-
vonnaya (qırmızı) sözlərində türk dilinə uyğun cəhət çaları yaranmasını
türk dilinin təsiri ilə izah etmiĢlər.
Maraqlıdır
ki, hələ m.ö. II əsrdə Çin ta-
rixçisi Sıma Tsyan hun-çin savaĢında Metenin (Bahadırın) süvari qoĢunu
haqqında yazır ki,
batıda
ağ atlılar, doğuda
mavi (boz) atlılar, quzeydə
Dostları ilə paylaş: