English-Azerbaijani Explanatory

Part — Hissə, pay. Detal. 
Partial Carry — Qismən (bir 
hissə)
 hecalama.
Partial Selection — 
Qismən 
(bir hissə) seçim.
Participant
 
— İştirakçı. 
Particles
 
— Təsvirin 
müxtəlif 
ölçülü, 
istiqamətli, sıxlıqlı 
və
 
şəffafhqlı şar və ya 
ulduzcuqlardan
 ibarət 
fraqmentlərlə
 doldurulması.
Particulate — Xüsusi.
Konkret.
Partition
 — 
Bölmə [diskin]. 
Microsoft
 əməliyyat 
sistemində sərt 
diskin 
fiziki 
bölünməsindən
 yaranan 
məntiqi bölmələr 
(C, D
 və
Partition
 Boot
 Sector —
Bölmənin yüklənən sektoru 
(Master Boot Record).
Partition
 
of Fixed Disk —
Sərt
 diskin
 
bölməsi. 
Partitioned
 —
 Bölünmüş. 
Partitioning
 — 
1) Bölmək, 
ayırmaq,
 dekompozisiya 2) 
Bölmələrə ayırmaq. 
Partner
 
— Tərəfdaş,
 şərik. 
PASCAL — Sadə 
proqramlaşdırma
 
dillərindən 
biri.
 Fransız alimi, 
filosof 
və 
yazıçı 
Blez
 Paskalm
 şərəfinə 
adlandırılıb.
Pass —
 Əməliyyatın hər-hansı 
bir
 ardıcıllıqla
 yerinə 
yetirilməsi.
Pass
 Ahead
 —
 
Qabaqlamaq. 
Pass Control — 
Məlumatların 
ötürülmə idarəetməsi 
(şəbəkədə).
Passage
 — Ötürülmə;
 keçid.
Passing
 
— 
1) Ötürülmə
(parametrlərin)
 2) 
Göndərilmə.
Passing
 
by Value — Qiymətə 
görə ötürmə.
Passive Attack
 
— 
Passiv 
hücum
 (məlumatları 
dəyişdirmədən qoruma 
sistemini 
sındırma
 
cəhdi).
Passive Leg
 — Passiv budaq.
Passive
 
Network — Passiv 
şəbəkə.
 Qidalanma mənbəyi 
tələb etməyən şəbəkə.
Passive
 Speakers
 — Passiv
(səs)
 kolonkaları 
(kompüterin
 sistem 
blokundan qidalanan, səs 
tənzimlənməsi
 olmayan 
audio-kolonka).
Passive
 Threat 
— Passiv 
təhlükə (informasiyanın 
zədələnməsinə səbəb olan 
qoruma
 sistemi
 xətaları).
Passphrase 
— 
İdentifıkasiya 
ifadəsi (parolun çoxsözlü 
variantı).
Pass-Through Mode —
Retranslyasiya (edilmə) 
rejimi (ötürülən 
məlumatların).
Password
 Aging — 
Parolun 
köhnəlməsi.
-309-

Password Authentication
Protocol
— 
Parolun 
autentifıkasiya
 
edilməsi 
protokolu.
Password Cracker—
8 
Parolları sındıran.
Password Fishing—
Parolların
 
«qarmağa 
keçirilməsi»,
 
şəbəkə 
hakerliyi, 
dələduzluğu.
Password
 
Guessing—
Parolun duyulması. Qoruma 
sisteminin parolun sadəcə 
duyulub
 
tapılması
 
metodu 
ilə
 
keçilməsi.
Password
 Identification —
Parolun 
identifıkasiyası 
(idarəetmə sisteminə 
girişlə).
Password—
 Parol,
 məsələn, 
şəbəkədə 
işləməkdən ötrü 
istifadəçinin
 identifıkasiyası 
üçün
 şifrə.
Password
 
Protected — Parolla 
qorunan 
sistem.
Password Security—
Parolların
 köməyi
 
ilə 
qoruma (qeyri-qanuni 
girişdən).
Password
 
Uniqueness —
Parolun 
unikallığı; parolun 
işlədilməsi tezliyi.
-310-
Password Verification —
Parolların
 
verifikasiyası.
Paste
— Qoyma. Yapışdırma. 
Kontekst menyüdə
 bu əmr 
mübadilə buferində 
olanların
 
qoyulması
 üçün 
istifadə
 olunur. Bax: 
Clipboard
Paste
 
as New Document — 
Buferin içərisindəkinin təzə 
sənəd kimi yapışdırılması.
Paste
 as
 New 
Object— 
Buferin
 
içərisindəkinin cari 
təsvirin
 içinə təzə obyekt 
kimi yapışdırılması.
Paste
 as New Selection 
—
Buferin içərisindəkinin cari 
təsvirin
 içinə təzə
 
seçmə 
(seçilmiş
 yer)
 kimi 
yapışdırılması.
Paste
 Buffer
 
—Təsvir 
fraqmentinin qoyulması 
(yapışdırılması) üçün 
bufer 
yaddaş
 sahəsi
 
(Cut and 
Paste əməliyyatından 
sonra).
Paste Into Selection —
Buferin
 içərisindəkinin 
cari 
təsvirin
 içindəki
 seçməyə 
(seçilmiş yerin içərisinə) 
yapışdırılması.
Pastels — 
nəşr. Pastel 
aləti. 
Təsviri 
pastellə çəkilmiş 
şəklə
 çevirir.
Pastie — Nakleyka (klavişə 
yapışdırılan
 hərflər).
PAT = PaT = P&T — 1) 
(Picture and Text) «Şəkil və 
mətn», 
televizor 
ekranlarında
 
PAT rejimi 
funksiyası. 
Bu rejimin 
seçilməsi zamanı ekrana 
həmçinin
 
teletekstin qaçan 
sətri də çıxır — 2) (Push- 
and-Talk)
 «Bas və danış», 
mobil telefonun PaT 
funksiyası
 (radiotelefon 
funksiyası).
Patch — 1) Proqramlarda 
xətaları
 
aradan qaldıran və 
ya yeni imkanlar
 əlavə 
edən 
proqram. Bax: Update 2) 
MIDI-musiqisinin 
çaldırılması
 
üçün əlavə 
yüklənən xarici kitabxana 
alətləri
 (patch) (bax: MIDI) 
3)
 Yamaq.
Patchcord
 —
 
Birləşdirici 
[kommutasiya] kabel.
Patched Program — 
«Yamaq»lı
 proqram.
Patchhole
 
— Kommutasiya 
yuvası
 (dəliyi).
Patching
 
— 1) Yamaq vurmaq 
(proqramı düzəltmək
 və 
dəyişmək üçün) 2) 
Yapışdırmaq (lent və 
ya 
plyonka).
Patching
 Tool
 — «Yamaq» 
vurmaq
 üçün utilit 
(alət, 
mexanizm).
Patchplug
 
٥
 
Patchtip
 — 
Şteker.
Patchword —
 
Birləşdirici söz. 
Patent
 — 
Patent. Əqli 
mülkiyyətin
 qorunma 
mexanizmi.
Path
 
—
 nəşr. 
1)
 
Kontur. 
Təsvirin
 vektorla görüntüsü 
2) Cığır, marşrut.
Path Test 
— Budaqların testi.
Patn
 
Pattern — 
1) Nümunə; 
model;
 şablon, trafaret 2) 
Sxem;
 struktur 3)
 İmic
Pattern
 —
 
Hazır nümunə, 
tədarük. Şablon [üstünə rəng 
çəkmə].
Pattern Fili
 — Trafaretin 
rənglə
 
doldurulması.
Pause — 
Pauza, fasilə.
Tapşırıq icrasının bitmədən 
dayandırılması.
Payload —
 
Faydalı yük.
Payment
 Order
 — 
Ödəmə 
tapşırığı.
-311-

Payoff Function
 — Ödəmə 
funksiyası.
Pay-per-View
 — 
Vaxta görə 
ödəmə,
 məsələn, videoya 
baxmaq üçün.
Payware
 — Ödənişli proqram 
vasitəsi
 
(Freeware-dən 
fərqli).
PBEM
 (Play by
 E-Mail) 
— 
Elektron
 
poçtla oyun. 
Kompüter oyunları növü.
PC
 (Personal Computer)
 
— 
Fərdi kompüter. 
IBM tipli 
(Apple
 
Macintosh-dan fərli) 
kompüter. 
Bax: Personal 
Computer
PC
 Mouse 
— 
Üçdüyməli maus 
(ikidüyməlidən
 fərqli).
PC 
Server — PC-server. Intel 
prosessorları platformasında 
server.
PC-Compatible
 —
 PC-yə 
uyğunlaşmış.
PCI
 
(Peripheral Component 
Interconnect) — Şin tipi 
(bax:
 Bus),
 ISA-dən (bax) 
fərqli
 olaraq
 
daha sürətli 
(bax: 
Slot).
PCL (Printer Control 
Language)
 — 
Printerlər 
üçün idarəedici 
dil.
PCMCIA
 (Personal Computer 
Memory Card International
Association)
 — 
Portativ 
kompüterlər,
 həmçinin 
modem,
 səs
 
kartları, 
operativ
 və
 daimi yaddaş və 
s. 
üçün əlavə spesifikasiya, 
pct — 
Faiz, 
faiz nöqtəsi. 
PDA
 (Personal Digital
Assistant) — Xüsusi 
funksiyalar 
icra edən 
«cib» 
kompüteri.
PDF (Portable Document 
Format)
 
— Daşınan sənəd 
formatı, PDF-format. 
PDF - 
fayl sənədlərin ən 
populyar, 
universal formatıdır.
Nəşriyyat
 işlərində
 və başqa 
işlərdə
 əvəzedilməz format. 
Adobe
 firması tərəfindən 
işlənib
 hazırlanıb. Bax: 
Postscript
PE (Paper End) 
— Kağızın 
bitməsi.
Peach — Sarı-narıncı, 
şaftalı 
(rəng,
 
boya).
Peak — Pik, yuxan nöqtə, 
maksimal
 
qiymət.
Pecking Motor — Addım 
mühərriki.
Pedestal-Style
 —
 Stolüstü; 
altlığı olan.
Peek-a-Boo
 
— «İşığa 
baxmaqla» 
(yoxlama 
metodu).
Peeling
 —
 Təmizləmə.
Peer
 —
 Şəbəkənin
 
eyni- 
hüquqlu iştirakçısı 
(istifadəçi).
Peer
 Code
 
Review —
Proqramın
 
ekspert 
qiymətləndirilməsi. 
Peer
 
Review — Ekspert 
qiymətləndirmə
 
|| ekspert 
qiymətləndirməsi
 aparmaq. 
Peer
 Web 
Services
 
—
İnternetdə eyni-hüquqlu 
xidmətlər 
(Windows NT-də 
WWW,
 FTP və Gopher 
xidmətləri
 kompüterdə 
işləyənə web-səhifələrlə 
eyni üsullarla işləməyə 
imkan
 
verir).
Peering — 
Pirinq (qonşuluq), 
internet
 provayderlər 
arasında trafikin mübadiləsi 
haqqında
 
anlaşma.
Peer-to-Peer
 
٥
 
P2P, = P@P
— Eyni-hüquqlu,
 
pirinq. 
Peg — Təməl,
 əsas. 
Peg 
Board — Kommutasiya 
lövhəsi; 
şteker 
paneli.
Pen — nəşr. «Lələk». Qrafik 
proqramlarda
 yazı
 aləti.
Pen — Pen 
dili. Skript 
proqramlaşdırma
 dili. 
CGI- 
skriptlərin
 
yaradılmasında 
istifadə
 
edilir.
Pen
 and
 Ink — 
nəşr. Lələk və 
mürəkkəb. Qrafik
 
proqramlarda
 
alət. Təsviri 
lələk
 
və mürəkkəblə 
çəkilmiş şəklə
 çevirir.
Pen
 Carrousel
 — Lələk 
karuseli
 (xətt aləti).
Pen Mouse — Lələk mausu. 
Pencil — Karandaş. Qrafik 
proqramlarda
 
yazı elementi.
Pencil-and-Paper Method —
Karandaş və kağız metodu.
Pending
 
—
 Gözləyən, 
baxılmaq üçün 
növbədə 
olan.
Penetrate
 
—
 Nüfuz etmək, 
daxil olmaq; qorumanı 
aşmaq.
Penetration —
 
Daxilolma; 
qorumanı 
aşma.
PenPoint 
— 
Planşet və pero 
(əlyazmalı)
 fərdi 
kompüterlər
 
üçün 
əməliyyat 
sistemi.
Pentium 
— Intel 
korporasiyasının 
mikroprosessorlar 
sistemində Pentium 
prosessoru, işçi adı - P5.
Pentium 
Pro — Pentium Pro 
prosessoru. 
Kod adı P6-dır. 
Intel
 
korporasiyasının ilk 
ikinci səviyyə
 keş-yaddaş 
-312-
-313-

qurulu (L2 cache) 
prosessoru.
Pentium
 Processor
— 
«Pentium»
 prosessoru
 (Intel 
firmasının 
yüksəkməhsuldarlıqlı,
 
64-
 
razryad şinli, superskalyar 
mikroprosessoru).
Pentop
 
٥ 
Pentop
 Computer
— 
Əlyazma girişli 
kompüter, qələm
 
(pero) 
kompüter.
Pentor
 
—
 Əlyazma girişli 
kompüter.
Peon
 
— Adi istifadəçi. Heç 
bir 
imtiyazı olmayan istifadəçi.
People— Personal. 
Peopleware
— Kadr təchizatı. 
Per Copy Royalty— Hər 
nüsxəyə görə ödəniş 
(proqramın hər
 
nüsxəsinə 
görə).
Percent
— Faiz, pay.
Percent Sign
— Faiz işarəsi, 
«%».
Percentage
— 
1) Faiz 2) Faiz 
dərəcəsi.
Perceptual
 Test
— 
Persepsion 
test, ətraf mühitin dərk 
edilməsi
 üçün 
təcrübə.
Perfect Component— İdeal 
element (xətasız, vahidə 
bərabər).
Perfect
 
Square — Tam 
kvadrat.
Perfect
 State—
 Saz 
vəziyyət.
Perfect-Information
 
Game—
Tam informasiyalı 
oyun. 
Perforate
 —
 
Perforasiya 
etmək, 
dəliklər
 açmaq. 
Perforation— Perforasiya 
etmə,
 perforasiya, dəlik 
[deşik] açmaq.
Perform
—
 1)
 Yerinə yetirmək
2)
 İstehsal etmək.
Performability— Yerinə 
yetirilə bilmə, həyata 
keçirilə
 
bilmə.
Performance—Məhsuldarlıq, 
kompüterin 
iş sürəti.
Performance Build—
Məhsuldarlığı
 
qiymətləndirən
 blok.
Performance
 
Requirements
—
 
İş
 xarakterinə tələblər.
Perihperal
 Support
Computer— Hesablama 
maşınını idarə etmək üçün 
periferiya
 avadanlığı.
Perimeter
 
Defense—
Perimetrin 
qorunması 
[təhlükəsizliyi].
Period
—
 1) 
Period, zaman; 
müddət
 
2) Nöqtə (onluq və 
ya cümlənin sonunda).
Peripheral
 
— 1) 
Xarici, 
periferial
 2) 
Periferial qurğu.
Peripheral Unit 
— Periferial 
qurğu.
PERL 
(Practical 
Extraction 
and
 
Report Language) — 
Universal
 ssenarilər
 
dili. 
Perl
 - azad yayılan 
maşın 
dili. Larry Wall tərəfindən 
1986-cı ildə yaradılıb.
Permanent — 
Daimi, 
dəyişməz. 
Pozulmayan.
Permanent Failure —
Dəyişməz xəta; daimi xəta.
Permanent 
Font
 — 
Daimi 
[yan-daimi]
 
şrift. HP 
kompaniyasında şrift 
termini. Lazer
 printerlərə 
yüklənərək onun yaddaşında 
qalır.
Permanent Lag — Daimi 
gecikmə.
Permanent
 Menu 
— Statik 
menü,
 tərpənməyən
 menü.
Permanent
 
Storage 
— 
1) 
Daimi
 yadda saxlayan 
qurğu 
2) Enerjidən asılı olmayan 
yadda
 
saxlayan qurğu, 
elektrik qidalanması sönülü 
qalanda
 
da
 informasiyanı 
saxlayan qurğu.
Permissible
 Error 
—Yol 
verilən
 xəta.
Permission 
Denied — Girişə 
icazə yoxdur.
Permissions —
 Girişə 
icazə. 
Permit 
— 
İzn vermək, icazə 
vermək.
Permutation —Yerdəyişmə. 
Persist
 
—
Yaşamaq. 
Qalmaq. 
Persistence 
— Yaşamaq 
qabiliyyəti,
 
dəyişməz 
qalmaq qabiliyyəti, daimi 
mövcudliıq.
Persistence Capability — 
Davamlılıq.
Persistence Time — Yaşamaq 
müddəti,
 saxlama
 müddəti.
Persistent — 
Daimi, 
permanent 
(obyekt).
Personal —
 
Fərdi, şəxsi.
Personal Computer (PC) — 
Fərdi
 
kompüter (PiSi). Fərdi 
kompüter
 adi 
termin kimi 
evdə 
və ya işdə 
işlədilən 
kompüterə deyilir, amma 
çox
 zaman Intel 
korporasiyasına 
məxsus 
prosessorlu fərdi 
kompüterlər nəzərdə tutulur 
(Macintosh olmayan). 
Termin 1981-ci
 ildə istehsal 
olunmuş
 IBM PC-dən 
götürülüb.
Personality 
— Fərdi 
xüsusiyyətlər;
 ixtisaslaşma.
-314-
-315-

Personalization — 
Personalizasiya, 
məsələn, 
kompüteri konkret 
İstifadəçiyə
 
uyğun sazlama. 
Çox
 vaxt
 avtomatik
 olur. 
Syn: Customization 
Personnel
 
— Personal, kadr 
tərkibi.
Perspective
 -
 nəşr-
 Perspektiv 
aləti. Təsvirdə 
reallığı təhrif 
edərək
 perspektiv 
effekti 
yaradır,
 3 ölçülü dərinlik 
verir.
Pertinency
 
— Relevantliliq 
(informasiyanın).
Pertinency 
Factor — 
Relevantliliq əmsalı.
Pertinent
 
Query — 
Relevant 
sorgu.
Pervasive Computing — Hər 
yerə
 
nüfiız edən 
kompüteləşmə.
Pessimistic Estimation — 
Pessimist
 qiymət.
Petabyte (250 
byte) — 
Petabayt.
Petabyte
 =
 
PByte — 
Petabayt. 
Yaddaşın
 
tutumunu ölçmə 
vahidi,
 bir
 milyon 
qiqabayt. 
1997-Cİ
 İldə ən böyük 
yaddaş
 tutumunun həcmi 24 
Tbayt
 olub. Petabaytlar 
-316-
telekommunikasiyada
 
video- 
arxivlər 
üçün yaradılır.
Petal Printer
 
— Ləçəkli liter 
daşıyıcılı
 çap qurğusu. 
Ləçəkli 
çap qurğusu.
pg — Bax: Page 
PG 
(Parity
 Generator) —
Tezlik
 generatoru. 
Pg
 
Dn — Bax: Page down. 
Pg 
Up — Bax: Page up. 
PGA
 (Pin Grid 
Array) — Ox 
çıxışlı
 matrisa, PGA 
korpusu keramik tipli 
mikrosxemdən ibarətdir, 
məsələn x86
 ailəli 
mikroprosessorlarda.
PGC
 (Portable Game 
Console)
— Portativ oyun 
konsolu. 
PGP (Pretty
 
Good Privacy) —
Mətnlərin populyar şifrləmə 
sistemi. Əsasən İnternetdə, 
elektron yazışmada.
Phage
 — «Faq» proqramı, 
başqa proqram və ya 
məlumatlar
 bazasını 
modifıkasiya edən 
lisenziyasız
 proqram.
Phantom Branch — Xəyali 
budaqlanma.
Phase 
—
 1)
 
Faza; 
etap 2)
Etaplara bölmək 3) 
Fazalaşdırma.
Phase Error 
— Faza xətası.
Phase
 
Lead — Fazada 
qabaqlama.
Phase
 
Review —
 
Layihə 
etapının icmalı.
Phenomenon
 
— Hadisə, 
fenomen; 
effekt.
Philips
 — 
Philips Electronics 
kompaniyası (ABŞ) - 
elektron
 texnikası, aparat 
və 
proqram
 təminatı 
istehsalçısı, həmçinin ona 
məxsus 
ticarət markası.
Philosophic Intellect 
— 
Fəlsəfi
 intellekt,
 
fəlsəfi 
ümumiləşdirmə
 qabiliyyəti.
Philosophical
 
Logic — Fəlsəfi 
məntiq
 (idrakı 
məntiqdən 
fərqli).
Philosophy 
— Prinsip; 
yanaşma; 
strategiya.
Phishing — Fişinq, 
qarmaqatma, şüurlu
 sürətdə 
başqasının
 informasiyasını 
fishing (balıqçılıq)
 
üsulu ilə 
ələ
 keçirmə.
 
Məxfi 
məlumatlann
 haker 
üsulu ilə 
ələ
 keçirilməsi.
Phobia —
 Qorxu, xof, fobiya.
Phone
 Banking 
— Telefonla 
bank xidməti.
Phone 
Jack —
 Telefon yuvası 
(rozetkası).
Phoneme
 —
 Fonem baza 
vahidi.
 
Nitqin tərkibi.
Phonetic
 — Fonetik.
Phonetic
 
Alphabet —
 Fonetik 
əlifba.
 
Nitqin
 
sintezi üçün 
əlifba.
Phono Connector
 
— 
Səs 
ştekeri (mikrofonu və ya 
qulaqcığı 
kompüterə
 
qoşmaq üçün).
Phosphor
 
— Fosfor, 
lüminofor.
Phosphorescent 
Ink —
Fosforlu mürəkkəb.
Photo
 
—
 Foto-; 
şəkil.
Photo
 Carrier 
— 
Fotodaşıyıcı
(qrafik
 
informasiyada).
Photo