English-Azerbaijani Explanatory

CD 
—
 
Fotoqrafik 
kompakt-disk,
 fotodisk 
(fototəsvirin 
kompakt- 
disklərdə
 saxlama standartı).
Photo
 Scanner — Fotoskaner.
Fotoqrafıyam
 
skan
 etmək 
üçün xüsusi optik skaner.
Photo
 Stage — 1) Fotoqrafik 
kaskad,
 fotokamera qovşağı 
2) 
Skaner planşeti.
Photo
 
Textsetter —
 Foto 
çap 
edən
 
qurğu.
Photocell
 (Photoelectric
 
Cell)
—
 Fotoelement. 
Müqaviməti
 üzərinə düşən 
-317-

işığın 
intensivliyindən 
(KiloOm)
 
asılı
 olan element.
Photocell Readout —
Fotoelementin köməyi
 
ilə 
sayma.
Photoconducting Cell —
Daxili fotoeffektli 
fotoelement; 
fotorezistor.
Photoconductor 
—
Fotorezistor,
 fotonaqil.
Photocopier
 —
 
Fotosürət 
qurğusu.
Photocopying
 Paper 
—
Fotosürət
 kağızı.
Photocurrent
 
— Fotocərəyan. 
Photoelectric 
Cell
 — 
Fotoelement.
Photoelectric
 Pickup — 1) 
Fotoelektrik
 
sayğacı 
2) 
Fotoelektrik 
qeydiyyatı.
Photoelectric
 Tube
 — 
Elektron
 
fotoelement.
Photoetched
 
Pattern 
— Foto- 
aşınma
 ilə naxışvurma.
Photoetching
 
— Foto-aşınma, 
foto-kimyəvi
 üsulla şəkil 
çəkilməsi.
Photographic Quality
 —
Fotoqrafik keyfiyyət 
(təsvirin).
Photographic
 
Printing Unit 
— 
Fotoçap qurğusu.
Photographic
 
Tape — (Rulon) 
fotoplyonka.
Photoimpact — İşıq 
impulsunun təsiri.
Photolithography
 
—
Fotolitoqrafiya prosesi. 
Silisium
 
lövhələrdə foto- 
şablonların
 (maska) çapı 
üçün
 
istifadə
 
olunur.
Photoluminescent Phosphor
— Foto-lüminesent. 
Lüminofor.
Photomask
 
٥ 
Photographic
Mask
 
— 
Foto-maska, foto- 
şablon.
Photonics
 — Fotonika, 
şüşəlifli
 optika.
Photo-Offset Printing —
Fotoofset
 çap;
 litoqrafık çap. 
Photopolymer
 
— 
İşığahəssas 
polimer,
 
fotopolimer.
Photoprinter
 =
 Photo
 
Printer
— 
Fotoprinter. Xüsusi 
şırnaqlı
 
printer.
 Fotokağızda 
fotoqrafiyanın
 
yüksəkkeyfıyyətli
 rəqəmsal 
çapı
 
üçün qurğu.
Photoproccessing—
 1)
Fotoişlənmə
 2)
Fotolitoqrafiya.
Photorealizm 
(Photorealism
 - 
terminin
 
Amerika yazılışı) 
— 
nəşr. Fotorealizm, şəklin 
fotorealistik
 rəqəmsal 
təsviri.
Photoreduction
—
Fotoqrafik 
üsulla balacalaşma 
(təsvirin).
Photoresist
— Fotorezist.
İşığahəssas 
material. İşığın 
təsiri ilə bərkiyən material. 
Çap platalannın 
hazırlanmasında
 istifadə 
olunur.
Photoresistor—
Fotomüqavimət, 
fotorezistor.
 Müqaviməti 
işığın
 təsiri ilə
 dəyişən 
rezistor.
Photosensitive
—
 İşığahəssas.
Photosensor— 
Foto-sayğac, 
fotodetektor.
Photostore— Fotoyaddaş. 
Photoswitch—
 
Fotorele. 
Phototube—Fotoelement. 
Photovoltaic
 
Cell
— 
Fotoelektrik
 elementi. İşığın 
təsiri
 
ilə elektrik cərəyanı 
meydana
 
gətirən 
yanmkeçirici cihaz. Syn: 
Solar Cell
Photran
—
Fotran 
(işıqla idarə 
olunan
 açar).
PHP (Hypertext Preprocessor) 
—
 Hipermətni 
preprosessor, 
PHP 
dili. 
HTML-ə 
daxil 
olan açıq çoxplatformalı 
server
 ssenarili
 
dil. Dinamik 
Web-səhifələr
 qurulması 
üçün istifadə
 
olunur. İlk 
versiyalarını Rasmus 
Lerdorf,
 1994-1995-ci 
illərdə
 yazıb.
PHP
 Script—
 PHP 
dilində 
yazılmış skript,
 PHP-skript 
HTML səhifədə ?>
 
tegləri
 arası 
mətndir.
Phrase
— İfadə, 
ffaza, söz 
birləşməsi; 
(sintaksis) 
konstruksiya.
Phrase
 Search 
— Fraza 
axtarışı,
 
söz
 birləşməsi
 
üzrə 
axtarış.
Phreaker
— 
Telefon 
şəbəkələri
 smdıncısı, 
friker.
Phreaking—
 Frikinq. 
Qeyri- 
qanuni üsulla rayonlararası 
və
 
beynəlxalq danışıqlar 
etmək.
Physical—Fiziki. Aparat 
vasitəsilə
 realizə 
olunan, 
bilavasitə fiziki
 daşıyıcıda 
olan (məntiqidən fərqli).
Ant: Logical
Physical
 Address
—Fiziki 
ünvan. 
Proqram və 
məlumatların saxlandığı 
həqiqi ünvan.
-318-
-319-

Physical
 Brush — Fiziki 
fırça 
(Microsoft
 
Windows-da 
istifadə olunan kontura 
alınmış
 formanı rənglə 
dolduran
 vasitə).
Physical
 
Capacity — 
Fiziki 
tutum 
(məs. disk 
yaddaşında).
Physical
 Coordinates
 —
Mütləq
 
koordinatlar 
(aparatla
 müəyyən olunan).
Physical
 Input/Output 
—
Fiziki giriş-çıxış.
Physical Link — 
Fiziki kanal 
(məlumatların 
ötürülməsində).
Physical
 Memory 
—
 Fiziki 
(real) 
yaddaş.
Physical Reading — 
Fiziki 
oxuma.
Physical Representation — 
İnformasiyanın
 fiziki 
təsəvvürü.
Physical
 
Resource — Fiziki 
ehtiyatlar
 
(proqramlann 
istifadə
 
etdiyi qurğular, 
məs.,
 şəbəkə
 
avadanlığı, 
printerlər
 və s.).
Physical
 
Unit Number — 
Fiziki qurğuların nömrəsi.
Physical
 Volume
 — 
Fiziki 
tutum.
-320-
Physical Writing — Fi
ziki 
yazı.
Physical-Image
 
File — 
Fiziki 
surət faylı (kompakt-diskə 
köçürülən
 bütün
 fayllann 
bit-bit
 
surəti).
pi — 7t (pi) ədədi (yunan 
nepicpspıa
 
sözündən - 
periferiya, 
dairə). Çevrənin
 
uzununun onun diametrinə 
mütənasibliyi
 - təxminən 
3,1415926535897932-ə 
bərabər
 
olan konstant 
(əmsal).
Piano
 
Wiring — Açıq naqillə 
montaj,
PIC
 
(Picture Image 
Compression) 
— Hərəkətsiz 
təsvirin 
sıxılması a) 
məlumatların 
sıxılması 
mümkün 
olan qrafik 
fayllann
 formatı b)
 
təsvirin 
xüsusi
 
alqoritmlə sıxılması.
Pica
 
— nəşr.
 Pika 
(qaratoxmaq). Nəşriyyat 
sistemlərində
 səhifənin 
şaqulu
 
və
 
üfüqi 
ölçü vahidi. 
Dəqiq qiyməti - 35/83 
sm- 
dir.
Pick
 — 
Seçim, seçmək.
Pick List
 — 
Seçim 
üçün 
siyahı.
Pick
 The
 Button — Ekran 
düyməsini seçmək.
Pick-and-Go — Daşınan, 
mobil, portativ.
Picker
 
Mechanism — Tutucu 
mexanizm.
Picking
 —
 Obyektlərin 
ekranda göstərilməsi 
prosesi.
Pickup
 
— 
1) Çıxartmaq üçün 
uyğunlaşdırma, 
çıxancı 
mexanizm (siqnalın), həssas 
element
 2) Tuşlama 3)
 Qeyd 
edən, götürən 
(siqnalı).
Pickup Signal — Çıxış siqnalı, 
oxuma siqnalı.
Picometer
 —
 Pikometr. Metrin 
trilyonda
 
bir (10٠l2) hissəsi.
Picosecond — Pikosaniyə.
Saniyənin trilyonda 
bir (10
٠ 
12)
 hissəsi.
PICT (Picture File) — Format 
PICT.
 Qrafik fayl formatı, 
Macintosh
 
platformasında 
geniş 
yayılıb.
Pictorial Computer —
Panorama
 hesablama 
qurğusu.
Pictorial Diagram — Əyani 
diaqram,
 
əyani 
təsvir.
Pictorial
 Information
 —
 
1)
Əyani
 informasiya 2)
 Qrafik 
informasiya, 
qrafik formada 
informasiya.
Picture
 
— 
Təsvir, çəkilmiş 
şəkil. İllüstrasiya.
Picture Charge — Potensial 
relyef.
Picture
 
Digitizer — Təsviri 
rəqəmsal koda çevirən 
qurğu.
Picture
 Element — Təsvirin 
elementi. 
Bax: Pixel 
Picture
 File
 
— 
Təsvir faylı. 
Picture
 Generation 
— 
Təsvirin
 formalaşması.
Picture
 Mapping
 — 
Tekstur 
kölgə.
Picture Processing — İkonika, 
təsvirin işlənməsi.
Picture
 Representation
 —
Qrafik təqdimat.
Pie 
Chart
 
—
 
Dairəvi diaqram. 
Qrafıklərin təqdimatında 
dairəvi [sektorlu] diaqram. 
Piroq.
Pie
 Slice — Sektor, «piroq 
kəsiyi»,
 adətən dairəvi 
diaqramın kəsiyi.
Piece
 of 
Information —
İnformasiya
 porsiyası.
PIF
 (Program 
Information File) 
— 
Proqram haqqında 
informasiya faylı.
 16-bitlik 
DOS,
 
Windows 95/98/ME 
-321-

və
 ya
 
OS/2 altında 
proqramlarda
 işlədilən 
(köhnə)
 PIF
 fayl 
genişlənməsi. Fayl 
parametrlərini
 
göstərən fayl.
Pigtail
— Pozulma simvolu, 
məsələn, redaktə və korrektə 
zamanı
 mətn elementinin 
pozulmasını 
göstərən 
simvol.
Pixel 
(Picture Element) — 
İngilis
 dilində 
şəklin 
elementi
 
mənasım 
verir. 
Piksel
 
-
 ikiölçülü (uzunluq, 
en
 və
 ya
 hündürlük) 
şəklin 
minimal ünvanlı 
rastr 
elementidir. Bu elementlər 
bir-birindən rənginə
 və 
parlaqlığına görə kəskin 
fərqlənir. Piksel sözü ən çox 
qrafik
 adapterin və ya 
monitorun
 
həssaslığını ifadə 
etmək
 üçün işlədilir. 
Məsələn,
 palitrasında 
16 
rəng olan
 
VGA
 (Video 
Grafic
 Adapter): 640x480 
piksel
 ifadəsi o deməkdir ki, 
bir-birindən rənginə və 
parlaqlığına 
görə 
kəskin 
fərqlənən
 minimal iki 
element ölçüsündə 
uzununa 
640,
 
eninə (hündürlüyünə) 
480
 ədəd 
element yerləşir.
Yaddan çıxarmaq lazım 
deyil ki, 
piksel konkret ölçü 
vahidi olan
 
mm və ya sm- 
lərlə ölçülmür, məsələn eyni 
pikselli
 şəkil 
bu kompüter 
monitorunda
 
bir 
ölçüdə 
(məsələn,
 
200 mm), başqa 
bir monitorda isə başqa bir 
ölçüdə
 
(məsələn, 160 
mm) 
görünə 
bilər.
Pixel
 Image— Nöqtəli-rastr 
təsvir.
Pixel per Inc(PPI) — Düyümə 
düşən piksellərin 
sayı.
Pixel
 Shader
— Piksel şeyderi 
[işlənməsinin].
 
Piksellər 
üzərində
 işləmək 
(rəngləmək və s.) 
üçün 
proqram, blok və ya qurğu.
Pixel
 Value
— Piksel qiyməti 
(intensivlik).
Pixelate
— nəşr. Pikselləşmə. 
Təsvirə
 mozaiklik 
verən 
qrafiki
 alət. Ən çox 
televiziyada
 elementləri 
gizlətmək, 
oxunmasını 
qeyri-mümkün etmək üçün 
işlədilir.
Pixel-by-Pixei
— nəşr.
Element-element,
 piksel- 
piksel (təsvirin işlənməsi 
üsulu).
Pixel-Cruncher 
— Təsvirin 
işlənməsi
 (sürətli) 
üçün 
qurğu.
Pixelization — Piksellərin 
böyüdülməsi,
 məsələn, 
təsvirin
 keyfiyyətini 
(həssaslığını) 
•azaltmaqla.
Pixmap
 
— Təsvirin 
elementlərinin
 xəritəsi, 
piksel
 
əksi.
Piling-up 
— işarələrin qaçması 
(çap
 zamanı).
Pilot (Pilot
 Project) — 1) Pilot; 
təşəbbüsçü; lider; gid 2) 
Təşəbbüskar,
 
eksperimental, 
yoxlanılan,
 
pilot layihə.
Pilot
 Model 
— 
Əsas nümunə, 
təcrübi
 model.
PİM
 (Protocol-Independent 
Multicast) — Bəzi mobil 
telefonların 
dəstəklədiyi bu 
sistemi
 
Cisco və IETF 
şirkəti
 işləyib hazırlayıb. 
Hərfi mənası miqyaslı 
marşrutizasiya protokolu 
deməkdir.
Pin
 — Kontakt, 
ox, 
ayaq 
[mikrosxemin].
Pin
 Board 
— Kommutasiya 
lövhəsi; 
kommutasiya 
paneli;
 
şteker paneli.
Pin Carriage — Şriftlər 
qoyulmuş
 kareta
 (baraban).
Pin 
Compatible 
٥
 
Pin- 
Compatible 
— Uyğun 
çıxışı
 
olan mikrosxem.
Pin Count — 
Çıxışların
 sayı 
(ayaqların
 sayı). 
Mikrosxem.
Pin
 Jack — 
Oxlu çıxış üçün 
yuva
 (kontakt)'.
Pinch/Punch 
— nəşr. 
Basıb 
batırma/dartıb
 
çıxarma. 
Təsviri (özündən) 
basmaqla 
və
 ya
 
əksinə (özünə) 
çəkməklə
 deformasiya edən 
alət.
PIN-Code
 
(Personal 
Identification
 Number) 
— 
Fərdi
 kod, məsələn
 
plastik 
və
 ya
 sim 
kartlar üçün.
Ping
 (Packet internet 
Groper) 
— 
İnternet paketlərini 
yollayan.
 PING
 komandası 
-
 kompüterin
 lokal şəbəkədə 
yerini
 tapan, ona 
siqnal 
gəlib-gəlmədiyini
 
müəyyən 
edən proqram.
Pinging
 
—
Testpinqləmə 
(COM
 texnologiyalarında 
uzaqda
 olan
 «müştərinin» 
şəbəkədə
 olub-olmadığını 
yoxlama).
Pinhole — 
Dəlik, mikrokanal, 
yarıq.
-322-
-323-

Pinout
 
—
 Çıxışların 
yerləşdirilməsi sxemi.
Pinpoint
 —
 Aşkar etmək, 
dəqiq
 müəyyən
 etmək 
(yerləşməni).
Pinpoint
 Accuracy 
— 
Çox 
yüksək dəqiqlik.
PIO (Programming 
Input/Output)
 
— 
Məlumatların ötürülmə 
rejimi
 
(yaddaşlarda).'
Pip
 
— 1) Atma 
(əyri) 2) 
Ekranda
 (kəskin) impuls.
PIP
 =
 PiP
 (Picture-in-a- 
Picture)
 — 
«Şəkil içində 
şəkil»
 
(videotəsvirin maraqlı 
fraqmentlərinə
 
baxmaq 
üçün 
metod).
Pipe
 —
 Unix,
 
OS/2, DOS 
əməliyyat
 sistemlərində 
proqram kanal, [əmrlərin] 
konveyer.
Pipe Symbol — 
Məlumatların 
işlənməsi 
simvolu.
Pipeline (Instruction Pipeline) 
—
 
Konveyer. 
«Yığma 
xətti».
 Mərkəzi 
prosessorun 
paralel
 işləyən
 (icra olunan) 
əmrləri
 zənciri.
Pipeline
 
Bre
٩
k
 
— Konveyerin 
dayanması, təzədən 
yüklənməsi.
Pipeline Computer —
Konveyer
 kompüter.
Pipeline System —
 Konveyer 
sistemi
Pipelined
 
— Konveyerləşmiş. 
Pipelining — Konveyerləşmə.
Konveyer 
prinsipi ilə. 
Piping — 
Konveyerləşmə. 
Piracy — 
Pirat. Qeyri-qanuni 
istifadə
 
etmə, proqram 
vasitəsini kopyalama 
və/və 
ya
 yayma
 (bax: Pirated 
Software).
Piracy 
Investigator
 
—
Piratçılığa
 qarşı
 mübarizə 
aparan müstəntiq.
Pirate Software
 
— Pirat
məhsul,
 saxta, 
lisenziyası 
olmayan proqram 
təminatı.
Pit
 — Çökək, «krater» 
(CD-
ROM üzərində tünd 
ləkələr). 
PITA (Pain In The Ass) —
(Digispeak) Dalında 
ağn 
(zarafat),
 
babasil.
Pitch — Pitç. 
Bərabər enlilikdə 
olan
 
ədədlər və simvollar 
(bax: 
Monospaced Font).
Pit-Forming
 Recording
 —
Yazı
 
(birdəfəlik). Optiki 
diskin
 üzərində 
çökəklər 
yaradılması yolu ilə 
yazı.
PIU
 (Plug-in 
Unit) —
Dəyişilən 
blok.
Pivot — 
1) Dönmə nöqtəsi, 
dönmə
 oxu 2) 
Müqayisə 
elementi
 [sortlaşdırma 
zamanı]
 3) Dayaq 
nöqtəsi.
Pivot
 Channel — Sınaq 
kanalı.
Pivot 
Table — Toplu 
cədvəli 
(Excel 
proqramında).
Place
 
— 1) Razryad (dərəcə) 2) 
Yer (işarənin), mövqe 
(razryadın).
Place the Pointer 
— Kursoru 
qoymaq.
Placeholder — 
Mətn və ya 
qrafik elementlə 
doldurulacaq
 
(yerdəyişmə, 
qoyulma)
 yerin 
göstəricisi 
[səhifənin elektron 
şablonunda].
Placement— Yerləşdirmə, 
yerləşmə,
 
yerbəyer etmə.
Plain
 
ASCII 
—Əsl. ASCII, 
təmiz
 
mətn, fayl 
mətni 
formatı
 
(digər simvollar 
olmayan).
Plain 
Layers — nəşr. Qrafik 
proqramda
 
sadə təbəqə.
Plain 
Value— Sadə qiymət.
Plaintext
 
— 
Şifrələnməmiş, 
açıq mətn.
Plain-Text
 
Form
 
— Azad
mətn
 forması (təqdim etmə). 
Plan — Plan; sxem. 
Planar
—
 Planar, yastı.
Plane
 
— 1) Matrisa, plata 2) 
Müstəvi
 
3) Panel.
Planner 
— Planlaşdırma 
bloku.
Plant
 — 
1)
 «Gizlətmək» 
(əmrlərin
 yaddaşda)
 
2) 
Müəssisə
 
3) İstehsal 
avadanlığı, 
aqreqat.
Plant Loading Schedule —
Avadanlığın işə 
salınmasının
 təqvim planı.
Plasma 
Display 
Panel —
Plazma
 paneli displeyi; 
plazma
 
displey.
Plastic —، Plastmas.
 
Qrafik 
proqramlarda
 alət (təsvirə 
plastmas
 
qabarıqlığı verir).
Plastic Card — Plastik kart.
85,595 x
 53,975 mm 
standart ölçüdə,
 0,76 mm 
qalınlıqda 
(ID-1, standart 
ISO/IEC
 7810),
 
polivinilxlorid
 və
 ya asetat 
polivinilxloriddən 
hazırlanan plastik kartlar.
Plastic
 
Wall — 
nəşr. Malalama 
aləti.
 
Qrafik
 proqramlarda 
təsvirə «malalanmış» 
divar 
effekti verir.
Plate— 1)
 Plastin 
2) Plata 3) 
Disk 
(disk yaddaşı).
-324-
-325-

Plated
 Media —
 Metal 
informasiya daşıyıcısı 
(yaddaş).
Platen
 
—
 Val
 (çap 
qurğusunda).
Platform 
—
 Platforma.
Proqram,
 aparat və ya 
şəbəkə
 
mühitini 
ifadə edən 
ümumi
 termin.
Platter 
— Boşqab (yumru 
plastin). Disklər paketində 
bir maqnit disk.
Plausible 
Reasoning — 
Həqiqətəbənzər mühakimə.
Play 
— Çalmaq, 
oxutmaq, 
faylı
 işə salmaq və ya 
oyunları 
oynamağa
 
başlamaq.
Play
 Control Block — İşə 
salmağın blok idarəetməsi 
(audio- və
 
ya
 
video-yazmın 
işə
 salınmasının).
Play
 Market 
— 
Apps 
(proqram
 
əlavələri, mobil 
proqramlar)
 
mağazası 
(Android
 sistemlərində).
Play Movie — Animasiya 
fraqmentini göstərmək 
üçün 
işə salmaq.
Play of Chance — Bəxtəbəxt 
oyun. Təsadüf.
Playback
 
— İşəsalma; oxutma.
-
 326 
-