English-Azerbaijani Explanatory

i.
a.  Syn: Emoticon
Smoke
 and Mirrors-
«Şamanhq»
 (proqram 
təminatam real fimksional 
imkanlanni
 
vicdanla 
təsəvvür
 
etaəmə).
Smoked
—nəşr. Təsvirin 
üzərinə tüstülü
 şüşə filtrin 
qoyulması (yanşəffaf).
Smooth— nəşr. Hamarlama. 
Qonşu piksellərin fərqini 
yumşaldaraq
 azaldır, ona 
görə
 d'ə bu 
proses zamanı 
təsvirin
 və ya onun 
seçilmiş 
fraqmentinin
 
bir ؟ox 
detalları 
itirilir.
SMS
 
(Short Message Service) 
—
 Qisa 
Mesaj
 
Xidməti. 140 
baytliq format olunmamış 
yazı mətninin abonentə 
göndərilməsi
 xidməti. SMS 
sistemi 1992
-ci
 ilin 
sonlarında 
GSM standartam 
Phase-l tərkib
 
hissəsi kimi 
İşlənib hazırlanıb. Əhali 
arasmda
 SMS mübadiləsi ilk 
dəfə 1996-C1 İldə 
Almaniyada tətbiq olunub. 
SMS xidməti GSM, 
NMT, 
D-AMPS və 
CDMA 
vasitəsilə
 dəstəklənir.
 SMS- 
İə
 yollanan mətn 
latm 
əlifbasından və rəqəmlərdən 
(7
 
bitlik
 kodlaşdırma) 
istifadə 
olunarsa, 160 
işarədən
 
(simvoldan) İbarət 
olur. 8 bitlik 
kodlaşdırmadan 
(fransız və 
ya alman 
dilli) istifadə 
olunarsa 
İşarələrin 
sayı 140- 
a
 
enir. Ərəb, fars, rus və ya 
؟in
 
əlifbasından İsti'fadə 
olunaraq
 yollanan
 SMS-lər 
Unikod (UTF-16) 
sistemində 
oldugundan 70 
işarədən
 aıtıq
 ola bilməz.
SMS
 Banklng— SMS- 
bankinq, SMS
 protokol 
vasitəsilə bank 
xidməti.
SMS
 Message
— Qisa 
isman? 
(SMS), 
SMS-ismanş,
 Qisa 
mesaj.
SMTP
 (Simple
 
Mail Transfer 
Protocol) — Elektron po
؟t 
göndərişinin
 
sadə protokolu. 
-390-
-.391-

SMTP
 protokolu,
 
ilk dəfə 
ABŞ-ın
 
Müdafiə Nazirliyi 
üçün işlənib hazırlanıb.
 14 
əmrdən
 ibarətdir, İnternetdə 
elektron
 poçtun 
marşrutizasiyası üçün 
istifadə 
olur. Bax: həmçinin 
E-mail, 
IMAP, POP, 
TCP/IP
Smudge — nəşr. Tuşlama. 
Mazlama;
 bulama.
Snap —
 nəşr. Tutma, bənd 
etmə 
(təsvir obyektinin) || 
tutmaq,
 
bənd etmək (təsvir 
obyektinin).
Snap to Grid
 — 
nəşr.
Obyektlərin 
tora bənd 
edilməsi
 
rejiminin 
işə 
salınması/dayandırılması.
Snap to
 
Guidelines — nəşr.
Obyektlərin 
istiqamətləndiriciyə bənd 
edilməsi
 rejiminin 
işə 
salınması/dayandırılması.
Snapshot — 
Ani çəkiliş. 
Ekranın
 
surətinin 
çıxarılması 
(fayl
 şəklində).
Snarf
— 
sl. «Qamarlamaq» 
(mətnin
 
bir hissəsini).
Snark
 
— 
sl. 
Çezmə 
(kompüterin
 
izaholunmaz 
xətası).
Sniffer
— Cari
 
vəziyyətin 
yoxlanılması 
modulu 
(məs., 
şəbəkənin).
Snobol 
(String Oriented 
Symbolic 
Language) — 
Mətnin sətirlərinin 
işlənməsinə yönəlik simvol 
dili,
 Snobol 
dili.
Snooping
 
—
 
Təqib etmə, 
yaxalama.
Snow — nəşr. «Qar» (təsvirdə 
müxtəlif
 əngəllər).
SNR 
(Signal/Noise Ratio) — 
«Siqnal-küy»
 
nisbəti.
Social
 Network
— Sosial 
şəbəkə.
Social 
Software — Sosial 
proqram təminatı.
Socket
 
— Ana 
platalarda 
prosessorları qoşmaq üçün 
kvadrat 
formalı giriş (bax: 
həmçinin
 
Slot).
SODIMM
 (Small Outline 
DIMM) — Natebook-larda 
işlədilən
 
operativ yaddaş 
modul
 tipi.
Soft — Proqram, yumşaq; 
proqramlaşdırılmış.
 
Kompüterin
 proqram 
hissəsi.
Soft-Compatible Computer 
—
 Birgə proqram- 
hesablama maşını.
Softcopy— «Yumşaq, 
proqram
 surəti». 
Elektron 
sənəd.
Soften
—nəşr. Yumşaltma. 
Təsvir detallarının kələ- 
kötürünü hamarlayır və 
yumşaldır.
Software— Proqram təminatı.
Software Developer— 
Proqram 
təminatını işləyib 
hazırlayan.
Software
 
Engineering— 
Proqram
 
mühəndisliyi, 
proqram
 
təminatının 
mühəndis 
işi.
Software
 Firm 
—
 
Proqram 
təminatı
 
işləyib hazırlayan 
və
 
satan 
firma.
SOHO
 (Small
 Office Home 
Office)
 — 
«Ev ofisi».
Solar Cel!— 
Günəş elementi.
Bax: Photovoltaic Cell
Solaris (OC Solaris) — Sun 
Microsystems
 
korporasiyasına
 məxsus 
Unix-ə
 bənzər
 əməliyyat 
sistem.
Solarize — Solyarizasiya.
Klassik
 fotoqrafiya
 işlənmə 
metodu
 analoqu. Təsvirin 
neqativ-pozitivinin 
yaradılması.
Solder— 
1) Aşağı ərimə 
temperaturu 
olan
 
lehim 2) 
Lehimləmə.
Solid— 1) 
Bərk (həndəsi) 
cisim 2) 
Monolit; massiv; 
bütün.
Solid Brush— nəşr. 
Bütün 
fırça.
Solid Color— Təmiz rəng 
(eyni rəngli
 piksellərdən 
yaranmış rəng).
Solid
 
Font
—Monolit şrift.
Solitaire
—Pasyans 
(kart 
kompüter 
oyunu).
Solution—
 
Qərar. 
Həll.
Solve
—Həll
 
etmək.
Solving— Qərar, 
həll prosesi. 
Son Tape
—
Üçüncü nəsil 
lenti.
Sonar— 
Lokator, sonar, 
hidrolokator cihaz. Aktiv 
exo-lokasiya.
SONI
 Group — Sun, 
Oracle, 
Netscape və IBM 
kompaniyaları
 birliyi.
Sony
— «Sonus»
 (lat.) 
Səs və 
«sonny» (sl. azyaşlı) 
sözlərinin
 
birləşdirilməsindən
 əmələ 
gəlib. 
Elektron
 və 
hesablama 
texnikası 
istehsalçısı
 (Yaponiya).
Soon — Tezliklə.
-392-
-393-

SOP
 (Standard
 Operational 
Procedure) 
— (Digispeak) 
Standart
 
hərəkətlər sırası.
Sort
—Sortlaşdırma.
Sorter
 
— 1.) Sortlaşdıran. 
Sortlaşdırma
 qurğusu
 2) 
Sortlaşdırma
 proqramı.
SOS
 Computer— Silisium- 
sapfir 
inteqral sxemli 
hesablama
 
maşını.
Sound
 
= SND — 
Səs. Səs 
fonu.
Sound Blaster — Creative 
firmasının
 səs
 platalannın 
adı. 
Keçmiş
 
SSRİ 
ölkələrində,
 ümumiyyətlə,
 
səs
 platası
 
deməkdir.
Sound Player— Audio player 
(çaldıncı).
Sound
 
Track — Səs cığırı. 
Səsyazma cığırı; 
fonoqram, 
saundtrek.
Soundcloud — (ing. Sound 
Cloud, yəni səs buludu 
sözündən) Rəqəmsal səs 
(audio) fayllannın 
yüklənməsi və 
paylaşılması 
üçün online-platforma və 
sayt.
Soundex
 
(Soundex Search) 
— 
«Saundeks»
 
axtarış 
alqoritmi.
Soundex
 Search —
Həmahəngliyə 
görə axtarış.
Soundmap
 
— Səs xəritəsi
(səsli 
informasiyanın 
saxlanması
 
üçün 
mikroprosessorun yaddaşda 
ayırdığı 
sahə).
Source
 —
 
1) 
Mənbə (məs., 
informasiyanın)
 
2) 
Təchizatçı
 (məs., avadanlıq 
sisteminin).
SourceSafe
—Başlanğıc 
kodun
 master-surətini
 
saxlamağa
 
imkan verən 
Microsoft
 
məhsulu.
Space 
—
 Ara, araburaxma, 
probel
 
|| Məkan,
 yer.
Space
 Character
 —
Araburaxma
 (probel) 
işarəsi 
və
 ya
 simvolu.
Spacebar
 
— 
Ara buraxma
(probel) klavişi.
Spacer
 
—
 Ayırıcı (çap zamanı 
işarələri ayıran).
Spacing— interval, məsafə.
Spam
— Spam (spəm), 
reklam 
göndərişlərinin 
kütləvi 
yayılması.
Spammer
— 
Spamer. 
Spam 
göndərən.
Span
— 1) Diapazon, 
interval, 
aralıq 2) Scan
 xətti boyu 
yerləşmiş
 piksellərin 
cəmi.
Spare
 
—Ehtiyat, artıq, əlavə.
Sparing
 — İş qabiliyyətinin 
bərpası.
Spark
 
— sl. «Qığılcım»
(birbaşa
 açılan dırnaqların
(«, ،،)
 jarqon
 adı).
Sparse — Seyrək, sıx olmayan. 
Spatial — 
Məkani.
Spatial
 View — Məkani 
görünüş.
Spawn — Altproses yaratmaq.
SPD (Serial Presence Detect)
—
 Operativ yaddaşın 
moduluna
 salınmış və onun 
parametrləri
 haqqında 
informasiya
 tutumlu 
mikrosxem.
Speaker
 
— Səs dinamiki, 
spiker.
Speaker Output — Səs 
dinamikinə
 
çıxış.
Speaker
 
Volume
 Control —
Dinamikin
 səs 
tənzimləyicisi.
Speakerphone Speakerset 
—
Yüksəksəsli rabitə; 
yüksək 
səslə 
danışan qurğu.
Spec
 —
 
Standart, spesifikasiya. 
Special
 —
 
Xüsusi,
 özəl, 
fövqəladə.
Special(-Purpose)
 
Computer
—
 
İxtisaslaşdırılmış 
hesablama maşını.
Special-Purpose 
—
İxtisaslaşdırılmış.
Specific
 
Name —
 Spesifik ad 
(doğmadan fərqli).
Specification
 = spec 
= specs 
— 
Spesifikasiya. Funksiya 
və/və
 ya parametrlərin 
(məsələn,
 məhsulun, 
proqramın, 
standartın və s.) 
təfsilatı
 
izahı.
Specified
 
— Göstərilmiş, 
verilmiş,
 
müəyyən.
Specimen 
— Nümunə.
Spectral Domain — Spektral 
sahə.
Spectrum
 — Spektr; 
diapazon. 
Speculate
 
— Təxmin 
etmək. 
Speculative
 
— Spekulyativ 
hesablama
 məhsuldarlığı.
Speech —
 
Nirq; nitq siqnalı.
Speech Input — Məlumatların 
nitq
 
şəklində 
daxil edilməsi.
Speech
 Recognition
 — Nitqin 
tanınması,
 müəyyən
 
edilməsi.
Speed — Sürət.
Speed
 
Dialing — 
Telefon 
nömrəsinin
 
sürətlə yığımı.
Speedup —
 
Təcil, sürətin 
artırılması
 
(hesablamanın), 
hərəkət
 
sürətinin
 artırılması.
Spell — Hərfbəhərf oxumaq.
-394-
-395-

Speli-Checking 
—
Orfoqrafiyanın 
yoxlanılması.
Spelling — 
Yazıda orfoqrafik 
səhvlərin tapılması.
Sphere
 
— nəşr. 
Sfera. Təsvirin 
xarici və ya 
daxili
 
səthinin 
sferaya bənzədilməsi.
Spike
 
— 1) Pik 2) Atma, 
kəskin
 impuls.
Spill(ing)
 
— Sıxışdırma, 
çəkmə, atma 
(məs., 
məlumatlann
 
keşdən).
Spim 
(spIM) — 
IM-spam. 
Spam
 növü. Chat 
proqramlarında Spam.
Spimmer
 
— IM-spam yayan. 
Spin 
— Fırlatmaq.
Spin
 
Box — Sayğacın 
pəncərəsi.
Spine — Mərkəzi ox.
Spinner
 — Fırladan,
 dövr 
etdirən.
Splash
 
Screen 
— Sistemin 
başlanğıc ekranı.
Splicer
 
— Yapışdıncı qurğu 
(məs., lenti).
Spline
 —
 
Splayn. Təsvir 
elementi qrafikində, 
Qabaqcadan
 
məlumatların 
bir neçə 
«nəzarət nöqtələri» 
əsasında qurulmuş əyrilər.
Spiit
 
—
 1) Parçalanmış, 
bölünmüş,
 bölünmə, 
parçalanma
 || parçalama, 
bölmə 
2) Altsektor (diskin).
Split Channels 
to — nəşr.
Rəng modelinə 
uyğun
 olaraq 
təsvirin kanallara ayrılması. 
Split 
Seek — Paralel axtarış. 
Split Window 
— Ayrı-ayrı 
pəncərələr.
Splitter
 
—
 
Ayrılmış.
Spoke — Mil (mərkəzdən 
dairənin periferiyasına 
gedən xətt).
Spoken
 
Command — Nitq 
əmri 
(səslə verilən əmr).
Sponge — nəşr.
 1) «Süngər» 
aləti
 2) Sürtmək.
Spontaneous
 NoiSe
 — 
Spontan 
küy; spontan əngəllər.
Spoof —
 1)
 
Oynama, aldatma
2)
 
Aldatmaq, oyun 
oynamaq,
 
yanıltmaq. 
Spool
 
— 
1) Çarx; tağalaq;
kasset ||
 
çarxa tağalağa 
və ya 
kassetə
 dolamaq 
2) Çəkmək 
(məlumatları); 
sormaq 
(məlumatlan).
 - 
Spooler —
 Proqram spuleri, 
məlumatlan
 qəbul edib 
üzərində
 işləyən.
Spooling
 
— 
Spulinq
(sənədlərin çapa 
göndərilməsi prosesi. Sənəd 
çap olunana qədər diskdə 
yadda
 saxlanır).
Sport 
—
 
İdman tipli 
oyunlardır. 
Bu janrdan olan 
oyunlara
 avtomobil 
yarışmaları
 və
 
s. daxildir.
Spot
 
— 
1) Yer, özək (yaddaş 
qurğusunda)
 2) 
Ləkə
 || ləkə 
ilə
 örtülmə
 3) 
Tanımaq 4)
 sl. 
Mürəkkəb
 ləkəsi
 («nöqtə», 
simvolun
 
jarqon adı).
Spot
 
Color 
— Tökmə rənglər. 
Spot Light — İşıq ləkəsi.
SPP (Standard Parallel 
Port) 
— 
Paralel port.
Spread
 — 
Səpələmə,
 sovurma. 
Spreadsheet
 
— 
Elektron 
cədvəl.
Sprite — Sprayt. Ekranda 
asanlıqla
 yerini
 
dəyişən rastr 
qrafik
 elementi.
Sputtering — 
Tozlamaq 
(nəyinsə
 üzərini).
Spy
 —
 
sl. Şpion 
proqram.
Spyware — Gizli şəkildə 
qurulandan
 sonra
 
kompüterdə
 istifadəçi 
məlumatları
 toplayan 
proqram
 təminatı. Sonradan 
həmin
 
məlumatlar 
tamahkarlıq
 niyyətilə 
istifadə
 oluna bilər, məsələn, 
spam göndərilməsi üçün 
(bax:
 
Spam).
SSkip
 —
 Buraxmaq, 
ötürmək. 
Stability
 — 
Davamlılıq; 
stabillik."
Stabilization — Stabilləşmə.
Stable
 
Behavior 
— 
1) Stabil 
rejim
 2)
 
Davamlı davranış.
Stack
 
— 
Stek, arxiv (yaddaş 
sahəsi).
Stacked
 — 1)
 
Bir-birinin 
üstündə
 
yerləşən 2) Stekə 
yerləşən.
Stacker
 
— 1) Qəbuledici; 
toplayıcı;
 çıxış [qəbuledici] 
cib
 2)
 Düzən 
(məs.,
 
çap 
olunmuş sənədləri).
Stacking 
— nəşr. Üstünə 
qoyma
 (məs., 
kadr mətnini 
təsvirin üstünə).
Staff— Ştat || 
Ştat yaratmaq. 
Stage
 
— Pillə, 
etap.
Stagnat — 
Mantissa.
Stained
 Glass
 
— nəşr. Vitraj.
Aktiv 
təsvirdən 
vitraj 
yaradılmasını
 imitasiya edən 
alət.
Staircase
 Function 
— Pilləli 
funksiya.
Stale
 
—
 Köhnəlmiş, 
vaxtı 
keçmiş [məlumatlar].
Stall — Dayanma.
-396-
-397-

Stamp — 1) Ştamp || 
ştamplama 2) İz; basma.
Stamper
 
— Matrisa.
Stand
 — 1) Əsas; altlıq 2)
Stend;
 dayaq.
Stand-Alone — Avtonom. 
Standard
 — Standart. 
Standardization — 1)
Standartlaşdırma, standart 
formaya
 
salma 2) 
Standartlaşdırma
 sistemi.
Stand-by
 
—
 Bloklanmış.
Standby
 Computer —
 
Ehtiyat 
hesablama
 maşını.
Standby
 
Mode — Gözləmə 
rejimi.
Standby Power 
— 1) Ehtiyat 
güc
 2) Saxlama rejimində 
(istifadə
 oilman)
 güc.
Standoff
 
— 
Ara, aralıq (məs., 
müstəvilərin arası).
Star
 
— Ulduz.
Start
 —
 Microsoft Windows- 
da
 proqramın 
işə salınması. 
Start.
Start
 Page
 
—
 
Başlanğıc səhifə 
(İnternetdə).
Startup
 
— Microsoft 
Windows-da
 yarlıqlar 
(keçidlər)
 
yerləşdirilmiş 
proqramlar
 qovluğu
 
(bax: 
Shortcut).
 Microsoft 
Windows 
sistemi ilə 
avtomatik
 olaraq birgə 
işə 
düşən sistem.
Startup Disk — İşədüşən 
disk. 
Starvation
 —
 
Prosesin asılı 
qalması (quruması) 
(əməliyyat
 
sisteminin 
xətası).
State
 — 
1)
 Hal 
(vəziyyət) 2) 
Rejim.
State
 
Assignment — Halın
(vəziyyətin)
 
bölüşdürülməsi. 
Statement 
— 
Təklif, operator
[proqramlaşdırma dilində]. 
Static — Dəyişməyən, 
statik. 
Static Color
 
— Statik rəng. 
Stationery — 
Çap qurğusu 
üçün
 kağız.
Statistical Computer —
Statistik
 
məlumatlar üçün 
hesablama
 
maşını. 
Status — 
Status. Hal. 
Status Bar 
—
 Cari vəziyyət 
haqqında
 
məlumat
 
sətri 
(proqramın açıq 
pəncərəsi 
haqqında
 məlumatlar olan 
sətir).
Status
 
Message — Vəziyyət 
haqqında
 ismanş.
Stave
 
— Yönəldici 
(printerlərdə sənəd blankını 
düzəldən).
Steady State 
— 1) Alınmış 
(qurulmuş) vəziyyət 2) Sabit 
hal
 3) 
Qurulmuş rejim.
Stealing
—
Tutma;
 ələ 
keçirmə.
Stealth
 Spam — Maskalanan 
[maskalanmış,
 
gizli, 
kamuflyajli] 
spam.
 
Adi 
məktub
 
və ya mesaj şəklində 
yayılan
 spam.
Stealth
 
Virus —
Gözəgörünməz
 virus. 
Maskalanmış
 virus, 
proqram 
təminatını azdıran virus.
Steering
 
— İdarəetmə.
Stem
 
—
 Literin (tökmə) ayağı. 
Stencil
 —
 
Trafaret, şablon. 
Step — Addım.
Step
 
Back 
One Frame — 
Əvvələ doğru 
bir kadr 
qayıtmaq.
Step
 Forward
 
One Frame — 
Axıra
 doğru
 
bir kadr 
qayıtmaq.
Step-by-Step — 1) Ardıcıl 2) 
Pilləli
 
3)
 
Addımbaaddım.
Stereo 
System— Stereosəs 
sistemi.
Stick
 
Diagram — Ştrixli 
diaqram.
Sticky
—
 
Yapışqan, qəmiş, 
məsələn, istifadəçiləri 
təngə 
gətirərək
 cəlbedən
 Web- 
sayt.
Stiction
 
— «Yapan»
(maqnitli). 
stiffy
 —
 
Floppi
 
(3,5 düyüm
diametrli
 
disk).
Stili
 Frame
— Stop-kadr. 
Stimulate 
— Stimul vermək;
oyatmaq;
 
doğurmaq.
stitch 
— Təsvirin panorammm 
yaradılması.
 
Təsvirin, çaquli 
və
 
ya üfiiqi istiqamətdə 
dartılması.
Stochastic — Ehtimal olunan, 
təsadüfi,
 
stoxastik.
Stock