Uluslararasi ekonom‹ pol‹T‹k yazar Prof. Dr. Mehmet altan (Ünite 1-8) Editör

de¤ildir?
a. 2007 verilerine göre 854 milyon insan açl›k çek-
mektedir
b. 2009 y›l›nda yetersiz beslenenlerin say›s› 1 mil-
yar›n üstündedir
c. Yetersiz beslenenler yaln›zca az geliflmifl ülke-
lerde yer almaktad›r
d. Her y›l iki milyon çocuk yetersiz beslenme se-
bebiyle ölmektedir
e. Her y›l 7 milyon 800 bin insan g›da yetersizli¤i
sebebiyle göç etmektedir
2.
1996 y›l›nda FAO öncülü¤ünde toplanan Dünya G›-
da Konferans› hangi flehirde yap›ld›?
a. Cenevre
b. Stockholm
c. New York
d. Roma
e. Prag
3.
Roma Kulübü taraf›ndan çevre mesleklerinin
önemini vurgulamak üzere yay›mlanan raporun ad›
nedir?
a. Ortak Gelece¤imiz
b. Küresel 2000
c. Kaynak Zengini Dünya: Küresel 2000’e Cevap
d. Ortak Mal Trajedisi
e. Büyümenin S›n›rlar›
4.
Gelecek nesillerin durumlar›n› tehlikeye atmayacak
flekilde ekonomik faaliyette bulunmaya ne ad verilmek-
tedir?
a. Sürdürülebilir kalk›nma
b. Çevreci kalk›nma
c. Yeflil kalk›nma
d. Yeni kalk›nma
e. Temiz kalk›nma
5.
1997 Asya krizinde ülkeler paralar› üzerinde meyda-
na gelen bask›ya nas›l karfl›l›k vermifllerdi?
a. Paralar›n› devalüe ederek
b. Döviz sat›p paralar›n› piyasada sat›n alarak
c. Paralar›n› dolara ba¤layarak
d. Paralar›n›n de¤erini yükselterek
e. Paralar›n›n de¤erini serbest b›rakarak
6.
Afla¤›dakilerden hangisi Asya krizini tetikleyen ge-
liflmelerden biri de¤ildir?
a. Sermaye ak›mlar›n›n tersine dönmesi
b. Gayrimenkul piyasas›nda oluflan balonun pat-
lamas›
c. Ödemeler bilançosunda fazlal›klar›n ortaya
ç›kmas›
d. Yüksek enflasyonun paralar›n›n reel de¤erini
art›rmas›
e. Çin’in paras›n› devalüe etmesi
7.
Afla¤›dakilerden hangisi Asya krizinin ard›ndan IMF
ile ilgili olarak ortaya at›lan sorulardan biri de¤ildir?
a. Gittikçe boyutlar› büyüyen krizler karfl›s›nda IMF
fonlar›n›n yeterli olup olmad›¤›
b. IMF borçlar›n›n ülkelerde bir ahlâki rizikoya yol
aç›p açmayaca¤›
c. Krizlerin bir ülkeden di¤erine bulaflmas›n›n et-
kili biçimde önlenip önlenemeyece¤i
d. IMF yönetiminin demokratik olup olmad›¤›
e. IMF’nin krize giren ülkelere borç karfl›l›¤›nda ile-
ri sürdü¤ü flartlar›n uygun ve etkili olup olmad›¤›
8.
Afla¤›dakilerden hangisi Rusya’n›n 1997’de, krizden
önceki durumunu yans›tan geliflmelerden de¤ildir?
a. Sovyetler Birli¤i’nden devrald›¤› borçlar›n öde-
mesini yeniden yap›land›rmak için görüflmelere
bafllam›flt›
b. D›fl ticaret dengeye do¤ru ilerlemekteydi
c. Bat› ile iliflkiler olumluydu
d. Enflasyon düflmüfltü
e. Petrol fiyatlar› düflmüfltü

247
8. Ünite - Küresel Problemler ve Krizler
9.
Afla¤›dakilerden hangisi ABD’de 2008 krizi öncesin-
de ortaya ç›kan geliflmelerden biri de¤ildir?
a. Hanehalk› borcunun GSY‹H’ye oran› düflmüfltür
b. Uzun y›llard›r gayrimenkul en güvenli ve kârl›
yat›r›m alanlar›ndan biri olarak görülmektedir
c. 1990’l› y›llar›n sonundan 2000’lerin ortalar›na
kadar ev fiyatlar› sürekli olarak yükselmifltir
d. Hanehalk› geliri sabit kalmas›na ra¤men kredi
flartlar› gevfletildi¤i için daha fazla say›da insan
ev sahibi olmufltur
e. Konut talebi konut arz›n›n üzerindedir
10. 
Afla¤›dakilerden hangisi 2008 krizinin sebepleri ara-
s›nda de¤ildir?
a. Özensiz verilen krediler
b. Likidite darl›¤›
c. Menkul k›ymetlefltirme
d. Finans piyasalar›ndaki saydaml›k eksikli¤i
e. Düzenleyici ve denetleyici kurulufllar›n tedbir
almakta gecikmesi
‘‹nsanc›l Kapitalizm’ ne oldu?
Bill Gates, birkaç y›l önce, Dünya Ekonomik Forum
toplant›lar›nda, ‘21. Yüzy›lda Kapitalizm’e Yeni Yakla-
fl›mlar’ bafll›kl› oturumda, ‘Kapitalizm’i sadece zenginle-
re de¤il yoksullara da hizmet eder hale getirmeliyiz’
sözleriyle toplant›ya damgas›n› vurmufltu.
Hatta kimilerine göre Gates, önümüzdeki on y›l›n tar-
t›flma konusunu da yaratm›fl oldu.
Kapitalizm’i hâlâ dünyadaki en iyi sistem olarak gören
Bill Gates, ‘yarat›c› Kapitalizm’ ad›n› verdi¤i bu yeni sis-
temle ‘insanc›l Kapitalizm’ yaratmak istiyordu:
“Yeni bir Kapitalizm geliflmekte olan dünyaya yarar sa¤-
l›yor. Yoksullara yönelik projeler gelifltirmek zorunday›z.
Kapitalizm kâr ve yoksullara yard›m› birlefltirmek zorun-
dad›r. Yarat›c› Kapitalizm’de bir baflka rol de hükümetle-
re düflüyor. Yar›n kahve üreticileri için bir proje bafllat›-
lacak. Böylece çiftçiler nas›l daha fazla üretim yapabilir
bu sa¤lanacak. Fakirler e¤itim, sa¤l›k ve teknolojiden ye-
terince yararlanam›yor. Microsoft olarak daha fazla insa-
n›n bilgisayar teknolojisiyle buluflmas› için çal›fl›yoruz.”
xxx
Ard›ndan Gates’in ‘insanc›l Kapitalizm’ kavram› Time’da
kapak oldu.
Time’a kapak olan ‘yoksullu¤a karfl› yarat›c› Kapita-
lizm’ bafll›kl› yaz›s›nda flunlar› yaz›yordu:
“Kapitalizm, büyük ekonomik belirsizliklerin oldu¤u
bir dönemde unutulmas› kolay olan bir fleyi, milyarlar-
ca insan›n yaflam›n›n düzelmesini sa¤lad›. Bununla bir-
likte milyarlarca insan› da d›fllad›. Bu d›fllanm›fllar›n çok
ciddi gereksinimleri var, fakat onlar bu gereksinimleri-
ni piyasalar için bir anlam tafl›yacak flekilde ifade ede-
bilecek durumda de¤il. Dolay›s›yla yoksullu¤a saplan-
m›fl, önlenebilir hastal›klardan mustarip ve yaflamlar›n-
da de¤erlendirebilecekleri olanaklara sahip de¤iller.
Hükümetler ve kâr amac› gütmeyen gruplar bu insanla-
ra yeri doldurulamaz bir flekilde yard›m ediyor, fakat
bu ifli tek bafllar›na sürdürdükleri takdirde sorunun çö-
zümü çok uzun sürecek. Yoksullar›n ifline yarayacak
olan teknolojik yarat›c›l›k temel olarak flirketlerde var.
Bu yetenekten gere¤ince yararlanabilmek için daha ya-
rat›c› bir Kapitalizm’e gereksinim duyuyoruz.
Birçok ülkede yaflam beklentisi geçen 100 y›l içinde çar-
p›c› bir flekilde artt›. Art›k çok daha fazla insan seçimler-
de oy veriyor, görüfllerini dile getiriyor ve hiç olmad›¤›
ölçüde ekonomik özgürlükten yararlan›yor. Günümüzde
karfl› karfl›ya oldu¤umuz tüm sorunlara ra¤men, insanl›-
¤›n refah› bak›m›ndan art›k daha ileri bir durumday›z.
Okuma Parças›

248
Uluslararas› Ekonomi Politik
Sorun, bu durumun yeteri kadar h›zl› bir flekilde ve her-
kes için eflit oranda daha iyiye gitmiyor oluflu.
Bir milyar insan günde bir dolardan az parayla yafl›yor.
Bu insanlar›n yeteri kadar besleyici g›dalar›, temiz içme
sular› ve elektri¤i yok. Birço¤umuzun yaflam›n› çok da-
ha kolaylaflt›ran afl› ve mikro yongalar gibi müthifl yeni-
likler bu insanlara büyük ölçüde ulaflm›yor. ‹flte hükü-
metlerin ve kâr amac› gütmeyen kurulufllar›n devreye
girdi¤i yer buras›.
Benim bak›fl aç›ma göre insan do¤as›n›n iki büyük gü-
cü var: Bencillik ve baflkalar› için kayg› duymak. Kapi-
talizm bencilli¤i yararl› ve sürdürülebilir bir flekilde kul-
lan›yor ancak bunu sadece karfl›l›¤›n› ödeyenler ad›na
yap›yor. Devlet yard›mlar› ve hay›rsever kurumlar ise
bedeli ödeyemeyenlere iliflkin kanal›m›z.
Ve dünya ancak, devlet ve kâr amac› gütmeyen kurum-
lar daha fazla ve etkin flekilde yard›m yapt›¤› takdirde
AIDS, yoksulluk ve e¤itim gibi süre gelen eflitsizlikler
konusunda kal›c› ilerleme sa¤layacakt›r. Ancak flayet, en
yoksullar›n gereksinimlerine uygun olan yeniliklerle pi-
yasa güçlerini de devreye soktu¤umuz takdirde gelifl-
meler daha h›zl› ve daha uzun süreli olabilecektir.
Do¤al olarak flayet flirketler daha fazla devreye girecek-
se bunun karfl›l›¤›nda bir flekilde getiri elde etmeye ge-
rek duyarlar.
‹flte buras› yarat›c› Kapitalizm’in kalbi. Sorun sadece
daha fazla flirket hay›rseverli¤i yapmak de¤il, d›fllanan
insanlara hizmet verirken, ayn› zamanda getiri elde et-
meyi de olanakl› k›lmak.
Yap›lan bir araflt›rma, dünya nüfusunun en yoksul üçte
ikisinin yaklafl›k 5 trilyon dolarl›k sat›n alma gücü oldu-
¤unu ortaya ç›kard›. Microsoft uzun y›llar dijital eflitsiz-
li¤i kapatmak üzere, aksi takdirde elde edemeyecekle-
ri teknolojiyi yoksul insanlara ulaflt›rd› ve bu flekilde 3
milyar dolardan fazla nakit ve yaz›l›m ba¤›fl› yapt›. Ama
bizim as›l uzmanl›¤›m›z sorunlar› çözmekten ziyade,
yaz›l›mlar. Sonuçta yak›n zamanda fark ettik ki kalk›n-
makta olan dünyaya bu uzmanl›¤›m›z› yeteri kadar ulafl-
t›ram›yorduk. Dolay›s›yla art›k eflitsizli¤e yard›m yap›l-
mas› kadar bir ticari sorun olarak da bak›yoruz.
Cep telefonlar› bir di¤er örnek. Cep telefonlar› kalk›n-
makta olan dünyada patlayan bir piyasa ancak flirketler
bu potansiyelin yeterince fark›na varamad›. 2000 y›l›n-
da Vodafone’un Kenya’da sat›n ald›¤› cep telefonu flir-
ketinin abone say›s› 400 bin iken, bugün 10 milyon
abonesi var. fiirket bunu düflük gelirli Kenyal›lara yara-
t›c› yollarla hizmet vererek baflard›. Bu flirket bir fark
yarat›yor. Çiftçiler, cep telefonlar›n› kullanarak yak›n
piyasalardaki en iyi fiyatlar› ö¤renebiliyor.
Yeni piyasalar keflfetmek ve yeni ürünler gelifltirmenin
ötesinde flirketler, bazen de ciddi indirim yapt›klar› ürün-
lerini yoksullara sunarak kâr edebilir. Örne¤in yaz›l›m ve
ilaç flirketleri çok düflük üretim maliyetlerine sahip, dola-
y›s›yla bu flirketler varl›kl› piyasalarda ürünlerini daha
kârl› ve yoksul piyasalarda ise daha düflük kârl› satabilir.
Bu yaz ‹laçlara Eriflim Vakf› ad›ndaki Hollandal› bir ku-
rum, hangi ilaç flirketlerinin ilaçlar› kalk›nmakta olan
insanlar için üretti¤i ve onlara ulaflt›rd›¤›n› gösteren bir
rapor yay›nlamaya bafllad›. ‹laç flirketlerinin yöneticile-
ri ile görüfltü¤ümde, daha fazla göz ard› edilen ilaçlar
üretmek istediklerini, ancak bunu yapt›klar›nda da kar-
fl›l›¤›nda itibar kazanmak istediklerini belirtiyor. Bu ra-
por tam da bunu yap›yor.
Yarat›c› Kapitalizm hali haz›rda iflliyor. Ancak çok daha
fazlas›n› yapabiliriz. Devletler çok daha fazla teflvik ede-
bilir. Hollandal› kurumun yay›nlad›¤› raporu, ilaç flir-
ketlerinin ötesindeki sektörlere tafl›yabiliriz. Tüketiciler,
kendi paylar›na düflen fleyi yaparak, sat›n alarak flirket-
leri ödüllendirebilir. ‹flverenler iflçilerinden katk› sa¤la-
malar›n› isteyebilir. Sektörlerindeki en yarat›c› flirketleri
daha fazla flirket izledi¤i takdirde, dünyan›n en büyük
sorunlar› konusunda çok büyük etki yaratabilirler.
30 y›ldan daha uzun bir süre önce, Paul Allen ve ben,
her bir s›ra ve her bir eve bir bilgisayar koyacak olan
bir hareketin parças› olmak üzere Microsoft’u kurduk.
On y›l önce Melinda ve ben, bu kez, kimsenin günde
bir dolara yaflamayaca¤› veya nas›l önlenece¤ini bildi-
¤imiz bir hastal›ktan ölmeyece¤i bir dünyan›n yarat›l-
mas›na katk› sa¤layacak, baflka bir hareketin parças› ol-
mak üzere yeni bir vak›f kurduk. Yarat›c› Kapitalizm bu
amac›m›z› gerçeklefltirmemize yard›mc› olabilir. Uma-
r›m bu amaca daha fazla insan kat›lacakt›r.”
xxx
Gates’in bu ‘insanc›l Kapitalizm’ kavram›yla ilgili önem-
sedi¤im düflünce ve önerilerini daha öncede ‹nfomag’da
derinlemesine yazd›¤›m› an›ms›yorum...
Fikr-i takip yaparak, yeniden hat›rlamama taze bir ha-
ber vesile oldu.
May›s ay›nda, gelecek 10 y›l içinde üretilecek afl›larla
10 milyon insan›n kurtar›lmas› ça¤r›s› da yapan Bill Ga-
tes’in, dünyan›n en büyük sorunlar›ndan birini çözme-
yi amaçlayan yeni projesi kamuya yans›d›.
Gates ve eflinin baflkanl›¤›n› yapt›¤› Bill&Melinda Gates
Vakf› için çal›flan bilim insanlar› suya ihtiyac› olmayan
tuvalet üretmeye haz›rlan›yor.
Bu proje ile gelecek befl y›l içinde Kenya’da 800 bin in-
san›n hijyene kavuflmas›, 200 bin kifli için de temiz su
sa¤lanmas›n› hedefliyor.

249
8. Ünite - Küresel Problemler ve Krizler
Gates, as›l amaçlar›n›n fakir yerleflim birimlerinde hij-
yenin sa¤lanmas› oldu¤unu ve art›k geleneksel tuvalet-
lerin de¤iflmesi gerekti¤ini ifade etmekte...
Gates, dünya nüfusunun yüzde 40’›na denk gelen 2,5
milyar insan›n hala sifonlu tuvalet kullanamad›¤›na dik-
kat çekerken, UNICEF’e göre de günümüzde 1,1 milyar
insan›n tuvalete eriflimi yok.
Bu nedenle Gates, ‘insanc›l Kapitalizm’ gere¤i insan at›-
¤›n›n su olmadan temizlenmesi ve hatta at›klar›n elek-
trik üretiminde kullan›lmas› gibi yeni projeler peflinde
kofluyor.
xxx
Yaz s›ca¤›nda, sular›n içindeyken, susuzluktan k›r›lan-
lar› ve onlar› göz ard› etmeyen Bill Gates’in fikirlerini
ve o fikirler istikametinde üretti¤i yeni projesini de an›m-
sayal›m istedim...
Çünkü bana göre ça¤›n yeni ideolojisi ‘pan-hümanizm’...
Mehmet Altan, ‹nfomag Dergisi,
01.08.2011
Yeflilim, yeflilsin, yeflil ve hepimiz çevreciyiz...
Çok de¤il, hat›rlars›n›z...
18-29 Ekim tarihlerinde Nagoya-Japonya’da toplanan
“Birleflmifl Milletler Biyolojik Çeflitlilik Konvansiyonu”
iki hafta süren müzakerelerin son gününde do¤a çeflit-
lili¤i ile ilgili tarihi bir anlaflmaya vard›.
Bu tarihi uzlafl›, “Do¤a Çeflitlili¤i Konvansiyonu”nu ba-
fl›ndan bu yana imzalamayan ABD d›fl›nda 190 ülkenin,
orta vade stratejik bir plan› kabul ederek, 2020 y›l›na
kadar do¤a ve türlerin yok olmas›n›n ürkütücü ritmini
azaltmas›n› öngörüyor.
Çünkü...
Uluslararas› Do¤ay› Koruma Birli¤i’ne göre üç kurba¤a-
gillerden biri, on kufltan biri, befl memeliden biri tüken-
me tehdidi alt›nda bulunuyor.
xxx
Yerkürenin korunan alanlar›n›n ço¤alt›lmas› da bir bafl-
ka önemli konu...
Söz konusu alanlar, yerküre topraklar›n›n yüzde
13’ünü, okyanuslar›n ise yüzde 1’inden az bir bölümü-
nü kapl›yor.
Anlaflmada 2020’ye kadar topraklar›n yüzde 17’si, de-
nizlerin ise yüzde 10’unun korunmas› hedeflenmekte...
xxx
2009 Kopenhag ‹klim Zirvesi’nin baflar›s›zl›¤›ndan on
ay sonra, Nagoya Konferans›’n›n baflar› ile sonuçlanma-
s›n›n, BM çevre müzakereleri sürecine canl›l›k kazand›-
raca¤› tahmin ediliyordu...
An›ms›yorum, protokolün kabulü tüm delegelerin uzun
alk›fllar›yla selamland›. 
Hatta protokol için “tarihi bir baflar›” ve “tüm ülkelerin
hayal etti¤i bir rüya” tabiri kullan›ld›.
O zaman sorum fluydu?
Acaba...
Bu anlaflman›n dünya çap›nda bir etkinli¤i olabilir mi?
xxx
Hâlbuki...
‹klim de¤iflikli¤i sorunlar› hakk›nda uluslararas› BM zir-
veleri Kyoto’dan bu yana toplan›yor; ancak bu toplan-
t›lar›n ço¤unda pek baflar›l› sonuçlar ç›km›yordu.
Belki de bu nedenle...
“Üçüncü Yol”un mucidi, ‹ngiliz sosyolog Antony Gid-
dens ve Royal Society baflkan› Martin Rees, Le Mon-
de’da aç›k bir mektup yay›nlayarak, 29 Kas›m-10 Aral›k
tarihleri aras›nda toplanan Cancun ‹klim Zirvesi önce-
sinde büyük dünya güçlerini sorumlulu¤a ve daha çok
çevre dostu olmaya davet etti...
xxx
“Bu mektubu siyasi ve ekonomik sorumlulara ve ka-
muoyuna sunuyoruz. Bu y›l, dünyan›n birçok bölge-
sinde afl›r› iklim de¤iflikliklerine tan›k olduk. Kimse,
Pakistan sellerinin, ABD’de efli görülmemifl iklim olgu-
lar›n›n, Rusya’daki kurakl›k felaketlerinin veya Çin’in
kuzeyindeki sel ve toprak kaymalar›n›n, iklim ›s›nma-
s›ndan kaynakland›¤›n› söyleyemez. Bununla beraber
ciddi uyar›larla karfl› karfl›yay›z. Global ›s›nma ba¤la-
m›nda, afl›r› iklim de¤ifliklikleri giderek daha s›k ve flid-
detli olacakt›r. 
Sanayileflme devrine girildi¤inden bu yana, bilhassa fo-
sil enerji tüketiminden dolay› karbondioksit yüzde 30
miktar›nda artt›. E¤er dünya, bu tür enerjilere ba¤›ml›
olmaya devam ederse, karbondioksit seviyesi 50 y›l içe-
risinde iki misline ç›kabilir.
Amerikan Deniz Ajans›’n›n verileri, 2010 y›l›n›n, 1880
y›l›nda bafllayan ölçülerinden bu yana global olarak en
s›cak y›l olaca¤›n› gösteriyor.
Dünyay› uyuflukluktan kurtarmak için yeni bir hamle
gerekli. 
Yukar›da sözünü etti¤imiz felaketler bu yönde önemli
bir rol oynayabilir. Pakistan selleri 20 milyon insan› ev-
siz barks›z b›rakt›; ne bu tür iklim felaketlerine maruz
kalan bu ülkeyi, ne de baflkalar›n› yard›ms›z b›rakama-
y›z. Devlet Baflkanlar› vakit kaybetmeden müzakereleri
h›zland›rarak, fakir ülkelerin iklim floklar›na karfl› tedbir
alabilmeleri için finansmanlar› kolaylaflt›rmalar› gerek. 
ABD ve Çin, toplam gaz sal›mlar›n›n yüzde 40’›n› ger-
çeklefltirerek dünyay› en çok kirleten iki ülke. AB, sa-
l›mlar›n› azaltma politikas›na devam ediyor fakat Avru-
pa ve di¤er ülkeler ne yaparlarsa yaps›nlar, ABD ve Çin

250
Uluslararas› Ekonomi Politik
politikalar›n› de¤ifltirmezlerse iklim de¤iflikli¤ini frenle-
mek mümkün olamayacak. ABD, dünya nüfusunun
yüzde 4’ünü teflkil etmesine ra¤men global sera etkili
gaz sal›mlar›n›n yüzde 25’ini üretmektedir. ABD’nin ik-
lim ›s›nmas›na karfl› uluslararas› alanda sorumlu bir ta-
v›r almas› flart. Baflkan Obama, iklim davas›n›, yöneti-
minin en önde gelen öncelliklerinden biri olarak görü-
yordu. Yerel kurulufllar›n, hizmet sektörünün, beledi-
yeler ve baz› eyaletlerin son derece olumlu inisiyatifle-
ri var. Fakat bu gruplar›n, genel iklim politikas›n›n de-
¤iflmesi ve gaz sal›mlar›n›n azalt›lmas› için birçok sevi-
yede bask› yapmalar› gerek. 
Çinli yöneticiler, ülkelerinin iklim de¤iflikli¤inden etki-
lenebilirlili¤inin giderek bilincine varmaktad›rlar. Yeni-
lenebilir enerjiler ve nükleere hat›r› say›l›r yat›r›mlar
yapmaktalar. Buna ra¤men Çin’in gaz sal›mlar› giderek
ço¤almaktad›r.
ABD ve Çin’den sonra en fazla gaz salan ülke ise Rus-
ya. Baflkan Medvedev ülkesi için baz› hedefler teklif et-
ti, fakat flimdilik etkisiz kalmaya devam etmekte.
Bilhassa gerekli olan, uluslararas› alanda iflbirli¤inin can-
land›r›lmas›d›r. Aral›k ay›, Meksika Cancun BM ‹klim
Zirvesi, flimdilik, genifl çapta önlemlerin al›nabilece¤i
umudunu vermiyor. ABD, Çin, AB, Rusya, Brezilya ve
Hindistan gibi ülkeler, fakir ülkelerin menfaatlerine du-
yarl› olmaya dikkat etmeliler; fakat durumun acil oldu-
¤unu anlamalar› ve ortak çal›flma ve iflbirliklerine de te-
mel haz›rlamalar› giderek zorunlu hale gelmektedir.” 
xxx
Mektup etkili oldu mu?
Bakal›m...
Birleflmifl Milletler’in, Cancun’da toplanan 200 ülke tem-
silcileri, 11 Aral›k günü, iklim de¤iflimine karfl› mücade-
le için bir dizi mekanizma ve bilhassa geliflmekte olan
ülkelere yard›m edecek bir Para Fonu’nun kurulmas›n›
kabul etti.
Zirveye kat›lan delegasyonlar›n ço¤unlu¤unun onayla-
d›¤› bu anlaflma, 12 gün süren ve bilhassa 2009 Kopen-
hag fiyaskosundan bu yana, yani bir y›ld›r hiçbir gelifl-
me göstermeyen iklim müzakerelerinin sonunda ger-
çekleflti.
Cancun anlaflmas›n›n en önemli baflar›lar›ndan biri, ge-
liflmekte olan ülkelerin iklim de¤iflikli¤ine uyumuna
yard›mda bulunmas›n› beklenen Yeflil Fon’un kurulma-
s› oldu. 
Bilhassa ev sahibi ülke Meksika taraf›ndan müdafaa
edilen bu teklif, ayn› zamanda ormanlar›n korunmas›,
günefl ve rüzgâr enerjileriyle ilgili teknoloji transferleri-
nin desteklenmesine de yarayacak. 
Geçici olarak Dünya Bankas›’n›n sorumlulu¤u alt›na
verilen bu Yeflil Fon, geliflmifl ülkeler taraf›ndan finan-
se edilecek ve iklim ›s›nmas› ile mücadelede geliflmek-
te olan ülkelere 2020 y›l›ndan itibaren 100 milyar dolar
da¤›tacak. Bu Fon’un ne flekilde finanse edilece¤i üze-
rine ortaya ç›kan sorular ise henüz cevap bulmufl de¤il. 
199 ülkenin imzalad›¤› bu anlaflman›n ciddi çevreciler
için bir özelli¤i yok. Onlara göre tüm dünya ülkeleri se-
ra etkili gaz sal›mlar›na devam edebilecekler...
K›sacas› radikaller için çok yetersiz, kötümserler için
ise umut veren bir anlaflma...
Mehmet Altan, ‹nfomag Dergisi,
Ocak 2011
K›yametin tohum ambar›
Norveç’e ba¤l› Svalbard tak›madalar›nda buzlar›n için-
de adeta bir Nuh’un Gemisi yarat›l›yor. Küresel Tohum
Deposu ile önemli tohumlar›n felaketlerde güvenli¤inin
sa¤lanmas› amaçlan›yor.
Norveç’in kuzeyindeki Svalbard tak›madas›nda buzul-
lar›n aras›ndaki bir da¤›n 130 metre derinli¤ine infla
edilen ambar, gelece¤in Nuh’un Gemisi ifllevi görecek.
2008 y›l›nda kurulan ve Norveç hükümetiyle ‘Kültür
Bitkileri Çeflitlili¤i Küresel Fonu’ (Global Crop Diversity
Trust) ve Kuzey Genetik Kaynaklar Merkezi taraf›ndan
desteklenen depo, sürekli yeni tohum numuneleriyle
zenginlefltiriliyor.
Depo, en son bu hafta Suriye’den getirilen 25 bin adet
nohut, bakla ve di¤er baklagillere ait tohum numune-
siyle takviye edildi. Svalbald Küresel Tohum Depo-
su’nda, resmi aç›l›fl›n›n yap›ld›¤› 2008 y›l›ndan bu yana
depolanan numune say›s› 740 bini aflt›. Toplamda 500’er
tohum içeren 4,5 milyon numune, yani 2 milyar 250
milyon tohumun depolanmas› hedefleniyor.
Eski bir kömür yata¤›n›n 120 metre kadar içine giren bir s›¤›nak fleklinde-
ki tesis, 27 metre uzunluk, on metre genifllik ve alt› metre yüksekli¤indeki
üç ambardan olufluyor.

251
8. Ünite - Küresel Problemler ve Krizler
‘Kriz bölgelerinde yedekleme önemli’
Kültür Bitkileri Çeflitlili¤i Küresel Yediemin Fonu Bafl-
kan› Cary Fowler, flu ana kadar depolanan 740 bin to-
hum numunesinin, dünyan›n önde gelen tohum çeflit-
lerinin dörtte üçüne denk geldi¤ini tahmin ettiklerini
belirtti.
Fowler, Suriye merkezli Uluslararas› Tar›msal Araflt›r-
malar Merkezi’nden gönderilen numunelerle birlikte,
flimdiye kadar elde bulunan tüm numunelerin yedek-
lendi¤ini belirtti. Suriye’deki tesisin ülkedeki çat›flma-
larda zarar görmedi¤ini belirten Fowler, “Suriye’de ya-
flanan olaylar, bir ülkenin d›fl›nda yedekleme çal›flmala-
r›n›n önemini aç›kça gösteriyor” diye konufltu. Irak ve
Afganistan’daki savafllarda tohum ambarlar›n›n tahrip
oldu¤una dikkat çeken Fowler, M›s›r’da geçen y›l yafla-
nan halk ayaklanmas›nda da bir ambar›n ya¤maland›¤›-
n› belirtti.
‘K›yamet günü kasas›’
K›yamet günü kasas› diye de an›lan Svalbard Küresel
Tohum Deposu, küresel ›s›nma, deprem ve hatta nük-
leer sald›r›lara karfl› dirençli bir flekilde infla edildi. Eski
bir kömür yata¤›n›n 120 metre kadar içine giren bir s›-
¤›nak fleklindeki tesis, 27 metre uzunluk, on metre ge-
nifllik ve alt› metre yüksekli¤indeki üç ambardan oluflu-
yor. fiu anki deniz seviyesinin 130 metre üzerinde bu-
lunan depolar›n, iklim de¤iflikli¤ine ba¤l› olarak su se-
viyesinin büyük ölçüde yükselmesi durumunda bile gü-
vende olaca¤› hesaplan›yor. ‹nflas›nda kullan›lan mal-
zemelerin nükleer savafl ya da uçak çarpmas›na karfl›
da dayan›kl› oldu¤u belirtiliyor. Özel so¤utma sistemi-
nin yer ald›¤› tesiste bilimsel tahminlere göre tohumla-
r›n, çeflidine göre, 55 y›l (ay çiçe¤i tohumu) ila 10 bin
y›l (bezelye tohumlar›) dayanabilece¤i öngörülüyor. Es-
kiyen tohumlar sürekli yenileriyle de¤ifltiriliyor.
Gelecek yabanî tohumlar›n
Bu y›l depolanan numuneler aras›nda Ermenistan’daki
de¤iflik iklim bölgeleri ile Tacikistan’daki Pamir da¤la-
r›ndan getirtilen bu¤day da bulunuyor. Yabani tohum-
lara da çetin hava koflullar›na dayan›kl›l›klar› nedeniyle
özel önem veriliyor. Yabani tohumlar›n hayatta kalabil-
mek için çetin olduklar›n› belirten Fowler, “Kurakl›¤a
karfl› direnç ya da haflere ve hastal›klara karfl› dayanma
gibi karakter özellikleri var. Bu nedenle gelecekte ikli-
me uyum gösteren çeflitler yetifltirme konusunda çok
de¤erli olacaklar›n› düflünüyoruz” diye konufltu.
Svalbard ambar›na en büyük katk› ABD tohum banka-
s›ndan geliyor. Bu y›l ABD’den, aralar›nda ‹nka ve Az-
teklerin besin de¤eri yüksek tah›llar›ndan horozibi¤inin
de bulundu¤u 12 bin 801 numune gönderiliyor.
Projenin hedefi, pirinç, m›s›r, bu¤day, patates, elma,
maniok, hindistancevizi gibi en önemli 21 bitki türünün
mümkün oldu¤unca yediemin ilkesine ba¤l› flekilde
muhafaza edilmesi ve tür çeflitlili¤inin sa¤lanmas›.
Deutsche Welle Türkçe, http://www.dw.de/dw/artic-
le/0,,15774252,00.html, 29.02.2012

252
Uluslararas› Ekonomi Politik
1. c
Yan›t›n›z yanl›fl ise “G›da krizi ve Açl›k’’
konusunu yeniden gözden geçiriniz.
2. d
Yan›t›n›z yanl›fl ise “G›da krizi ve Açl›k’’
konusunu  yeniden gözden geçiriniz.
3. 
e
Yan›t›n›z yanl›fl ise “Çevre Problemleri’’
konusunu  yeniden gözden geçiriniz.
4. a
Yan›t›n›z yanl›fl ise “Sürdürülebilir Kalk›nma’’
konusunu  yeniden gözden geçiriniz.
5. b
Yan›t›n›z yanl›fl ise “1997 Asya Krizi’’ konusunu
yeniden gözden geçiriniz.
6. c
Yan›t›n›z yanl›fl ise “1997 Asya Krizi’’ konusunu
yeniden gözden geçiriniz
7. d      Yan›t›n›z yanl›fl ise “1997 Asya Krizi’’ konusunu
yeniden gözden geçiriniz
8. e
Yan›t›n›z yanl›fl ise “1998 Rusya Krizi’’ konusunu
yeniden gözden geçiriniz
9. a
Yan›t›n›z yanl›fl ise “2008 Finansal Krizi’’
konusunu  yeniden gözden geçiriniz
10. b Yan›t›n›z yanl›fl ise “2008 Finansal Krizi’’
konusunu  yeniden gözden geçiriniz
S›ra Sizde Yan›t Anahtar›
S›ra Sizde 1 
1960’lardaki Yeflil Devrim ile daha yüksek verime sa-
hip, hastal›klara ve çeflitli zararl›lara daha dayan›kl›
bu¤day, pirinç ve di¤er tah›l türleri gelifltirilmifltir. Bu-
nun sonucunda dünya tah›l üretimi 1950 ile 1984 ara-
s›nda 2,6 kat art›fl göstermifl ve bu art›fl, dünyan›n bir-
çok bölgesinde açl›k probleminin azalmas›n› sa¤la-
m›flt›r.
S›ra Sizde 2
Dünya g›da krizinin sebeplerinin bafl›nda tar›m›n hâlâ
hava flartlar›na ba¤l› olmas› gelmektedir. Kurakl›k, afl›r›
ya¤›fl, yang›nlar, hastal›klar gibi geliflmeler tar›msal üre-
timde büyük düflüfllere yol açabilmektedir. Buna ek
olarak, biyoyak›tlarda oldu¤u gibi tar›msal ürünlerin g›-
da d›fl› amaçlarla kullan›m› da tar›msal ürün talebini
önemli ölçüde art›rarak bunlar›n fiyatlar›n›n yükselme-
sine yol açmaktad›r. Böylece, özellikle gelir düzeyi dü-
flük ve g›da maddelerinde ithalata ba¤›ml› olan ülkeler-
de yaflayan insanlar›n g›daya eriflimi zorlaflmaktad›r.
S›ra Sizde 3 
Ortak Mal Trajedisi görüflüne göre, dünyan›n kaynakla-
r› s›n›rl›d›r ve afl›r› kullan›m sonucu bir gün bitecektir.
Çevre herkesçe paylafl›lan ama kimseye ait olmayan bir
kolektif mald›r. Bu tür mallar suistimal edilmeye müsa-
ittirler. Ekonomik ve politik sistemler insanlar›, dünya-
n›n kaynaklar› üzerindeki etkilerini dikkate almadan,
mümkün oldu¤unca çok üretim yapmaya itmektedir.
S›ra Sizde 4
Klasik iktisatç›lar aras›nda say›lan Malthus, g›da üreti-
minin aritmetik bir dizi olarak, nüfusun ise geometrik
bir dizi olarak artt›¤›n›, nüfus art›fl› bir flekilde kontrol
alt›na al›nmazsa savafllar›n ve do¤al afetlerin bu denge-
yi sa¤lamak zorunda kalaca¤›n› ileri sürüyordu. Bugün-
kü duruma bak›ld›¤›nda teknolojik geliflmelerin Malt-
hus’u haks›z ç›kard›¤›n›, g›da üretiminin bütün insanl›-
¤a yetebilece¤ini söylemek mümkündür. Ancak bütün
insanlar›n g›daya eriflimi için ayn› fley söylenemez. Dün-
yan›n baz› bölgelerinde Malthus’un bahsetti¤i durum
ortaya ç›kabilir. 
S›ra Sizde 5
Asya krizinde paralara yönelik spekülatif hareketlerin
önemli bir rolü vard›r. Sermaye hareketlerinin serbest
b›rak›lmas›, iletiflim ve bilgisayar teknolojisindeki gelifl-
meler, spekülatif para hareketlerini ola¤anüstü ölçüde
art›rm›flt›r. Döviz piyasalar›ndaki ifllemlerin yüzde 95’ten
fazlas› ihracat ve ithalatla de¤il, sermaye hareketleri ile
ilgilidir. Kurlardaki de¤iflme ihtimaline karfl› paralar al›-
n›p sat›lmaktad›r. Bu para al›m sat›mlar› kurlar üzerin-
de önemli etkiler meydana getirmifl ve para ak›mlar›n›n
tersine dönmesi krizi tetiklemifltir.
S›ra Sizde 6
Birço¤unca ifade edildi¤i gibi bunun sebepleri k›saca,
bankac›l›k sisteminin sa¤lam durumda olmas› ve kamu
mali disiplininin sa¤lanm›fl olmas›d›r. Ancak bunlar ya-
n›nda, 2001 krizinin ard›ndan mali sistemde düzenle-
melerin art›r›lm›fl olmas›n›n ve finansal türevler ve ipo-
tek kredilerine dayanan menkul de¤erler gibi speküla-
tif yeniliklerin Türkiye’de yayg›nlaflm›fl olmamas›n›n da
önemli etkisi vard›r.
Kendimizi S›nayal›m Yan›t Anahtar›

253
8. Ünite - Küresel Problemler ve Krizler
Balaam, D. N. & Veseth, M. (2008). Introduction to
International Political Economy (4. Bask›). New
Jersey: Pearson.
Chiodo, A. J. & Owyang, M. T. (2002). A Case Study of
a Currency Crisis: The Russian Default of 1998. The
Federal Reserve Bank of St. Louis.
(November/December). 7-17.
http://research.stlouisfed.org/publications/review/
02/11/ChiodoOwyang.pdf.
Çetin, Murat. (2006). Teori ve Uygulamada Bölgesel
Sürdürülebilir Kalk›nma. C.Ü. ‹ktisadi ve ‹dari
Bilimler Dergisi. 7 (1). 1-20.
Delice, Güven. (2003). Finansal Krizler: Teorik ve
Tarihsel Bir Perspektif. Erciyes Üniversitesi ‹ktisadi
ve ‹dari Bilimler Fakültesi Dergisi. (20). 57-81.
http://iibf.erciyes.edu.tr/dergi/sayi20/delice.pdf.
Do¤an, Adem. (2005). Demokrasi ve Ekonomik
Geliflme.  Erciyes Üniversitesi ‹ktisadi ve ‹dari
Bilimler Fakültesi Dergisi. (25). 1-19.
Gangnes, Byron. (1998). The Asian Crisis: Toward
Recovery and Reform. New York: United Nations.
Gülo¤lu, Bülent & Altuno¤lu, Ender. (2002). Finansal
Serbestleflme Politikalar› ve Finansal Krizler: Latin
Amerika, Meksika, Asya ve Türkiye Krizleri. ‹.Ü.
Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi. (27). 107-134.
http://www.iudergi.com/tr/index.php/siyasal/articl
e/viewFile/11393/10655.
Güzelo¤lu, Turan. (2009). Küresel G›da Krizi ve Beslen-
me Hakk› (Right to Food). TBB Dergisi. (80). 299-
314. http://portal.ubap.org.tr/App_Themes/Der-
gi/2009-80-485.pdf.
Hepaktan, C. E. & Ǜnar, S. (2011). Mali Krizler ve Son
Mali Krizin (2008) Reel Sektöre Etkileri. Dumlup›nar
Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. (30). 155-168.
http://sbe.dumlupinar.edu.tr/dergi/30/14.pdf.
Kansu, Aydan. (2004). IMF'nin Kurtarma Politikalar›n›n
Yaratt›¤› ‹kilem: Ahlâki Riziko ve Bulaflma. ‹.Ü. ‹kti-
sat Fakültesi Maliye Araflt›rma Merkezi Konferans-
lar›, 46. Seri. http://iudergi.com/tr/index.php/ikti-
satmaliye/article/viewFile/7771/7272.
Lairson, T. & Skidmore, D. (2003). International
Political Economy: The Struggle for Power and
Wealth.(3. Bask›). Canada: Thomson/Wadsworth.
Reavis, Cate. (2012). The Global Financial Crisis of 2008:
The Role of Greed, Fear, and Oligarchs. MIT Sloan
Management Review. (16). 1-22. 
Topall›, Nurgün. (2006). Finansal Krizler ve IMF'nin
Kriz Politikalar›. (Yay›mlanmam›fl Yüksek lisans
Tezi). Erciyes Üniversitesi/Sosyal Bilimler Enstitüsü,
Kayseri.
Yararlan›lan ve Baflvurulabilecek 
Kaynaklar

---

Document Outline

• GİR
• EKONOMİ POLİT
• ULUSLARARASI EKONOMİ POLİT
• ULUSLARARASI EKONOMİ POLİTİĞ...
• DİSİPLİNLERARASI BİR ÇALIŞMA...
• ULUSLARARASI EKONOMİ POLİTİĞ...