Plagiat report
Yüklə 347,67 Kb. Pdf görüntüsü
|
|
3
Qızıl-monet standartı-
Qızıl-deviz standartı- Genuya valyuta sistemi (1922- 1930-cu illərə qədər) 3. Qızıl-valyuta standartı- Bretton-Vuds valyuta sistemi (1944- 1976-cı illərə
qədər) 4. Üzən valyuta sistemi- Yamayka valyuta sistemi (1976-1978-ci illərdən bu günə qədər) Paris valyuta sistemi: İlk olaraq qeyd etdiyimiz mərhələlərdən əvvəl mövcud olmuş bimetallizm standartından bəhs edək. Bimetallizm(İkiqat metal sikkə sistemi) iki fərqli sikkədən - qızıl və gümüşdən çap edilmiş pulların istifadə edildiyi bir sikkə sistemidir. Bu sistem əsasən 18-ci əsrin əvvəllərində Avropa və Amerikada tətbiq edilmiş və 1820-ci illərə qədər qüvvədə qalmışdır. İkili sikkə sistemində belə,- 1600-cü illərin ortalarından etibarən əskinaslar ödəmələrdə istifadə olunan ödəniş vasitəsi idi. Amma bu günkü anlamda pul sisteminə nəzarət olmadığından banklar öz aktivlərindəki müddəalardan artıq olan əskinasları asanlıqla dövriyyə buraxa bilirdilər. Əlbətdə ki, bu əskinaslar bank üçün bir öhdəlikdir və əskinasların ehtiyat hissəsindən çox olan banknotların miqdarı bu bankların bir müddət sonra öhdəliklərini yerinə yetirə bilməməsinə səbəb olur. Bu, əskinasların tez bir zamanda qəbul edilən mübadilə vasitəsinə çevrilməsinin qarşısını aldı. Nəticədə metal sikkələr ikiqat sikkə sistemində ümumi qəbul edilmiş mübadilə mühitinə çevrildi. Cüt metal sistemindən əvvəl də sikkələr dövriyyə vasitəsi kimi istifadə olunurdu. Mis və bürünc sikkələr qədim zamanlarda geniş istifadə olunurdu. Daha sonralar asanlıqla tədarük edilən bu metallarla basılan sikkələrin nəzarətsiz bir həcmdə çap edilib tədavülə buraxılmasından sonra bu sikkələrə etibarsızlıq genişləndi və sikkələr qızıldan basıldı. Şübhəsiz ki, pul bazarlarda satıla bilən bir maldır - kommersiya əmtəəsidir və bazarda pula olan tələbi üstələyən pul təklifi onun dəyərini aşağı salacaqdır. Pulun dəyərinin belə azalması pulun işləməməsi və pulların dövriyyə vasitəsi olaraq rədd edilməsi ilə nəticələnəcəkdir.Qızıl sikkələrin bu baxımdan bir üstünlüyü var, qızıl ehtiyatları məhduddur. Hökumətlər və ya monarxlar bazara məhdud miqdarda qızıl pul qoymaq məcburiyyətindədirlər. Bu, pul təklifinin tələbi üstələməsinin qarşısını alır. Xüsusilə Sənaye İnqilabından sonra həm milli iqtisadiyyatların, həm də beynəlxalq ticarətin sürətli inkişafı pula tələbatı sürətlə artırdı. Hökumətlərin əlindəki qızıl ehtiyatları yetərli olmadıqda, gümüşdən sikkələr çap olunmağa başlandı və beləliklə ikiqat metal sistemi meydana gəldi.Əvvəlcə rəvan işləyən bu pul sisteminin iflasa uğrayacağı qaçılmazdır. Dünya gümüş istehsalı həmişə qızıl istehsalından çoxdur. Nəticədə bazara çıxarılan gümüş pulların ümumi miqdarı qızıl pulun toplamından çox oldu. Bununla birlikdə, hər ikisi pul təklifini təşkil edir və yalnız bir pul tələbi var, başqa sözlə, pul tələbi qızıl pul tələbi, gümüş pul tələbi deyə ayrılmaz. Bazarda gümüş pulun ehtiyatı qızıl pul ehtiyatlarına nisbətən xeyli artdıqda, gümüşün alıcılıq qabiliyyəti pula olan tələb qanunlarına görə aşağı düşdü. Bazarların qızıl pulların bu şəkildə dəyər qazanmasına müqavimət göstərə biləcəyi bir lent vardır. Bu lent aşıldıqda Gresham Qanunu, "pis pul yaxşı pulu xaric edəcək" işə başlayacaq(Kovalenko Y.M.,2016). Bu lətifədə pis pul, dəyəri daim aşağı düşən gümüş pul, yaxşı pul dəyəri artan qızıl puldur. Gresham Qanununun fəaliyyəti iki istiqamətdə olmuşdur. Ya insanlar ödənişlərin qızıl pulla aparılmasında israr etdi, gümüş pulu qəbul etməkdən çəkindilər, nəticədə gümüş pul əslində dövriyyədən çıxdı ya da qızıl pul əridib qızıl külçə kimi bazara geri qaytarıldı.Ölkə daxilində gümüş sikkənin alış dəyəri və gümüşün külçə qiyməti üst-üstə düşsə belə, ölkələr arasında külçə qiymətləri arasındakı fərq səbəbindən ölkədən metal çıxışı olacaq, yenə pis pul yaxşı pulu xaric edəcəkdi. Beləliklə, ikiqat metal sikkə sistemi bir müddət sonra öz-özlüyündən vahid metal sisteminə çevrildi. Bimetallizm öz yerini birinci beynəlxalq valyuta sistemi olan qızıl-sikkə standartına verdi. Bu sistem kortəbii şəkildə XXİ əsr sənaye inqilabından və qlobal ticarətin böyüməsindən sonra formalaşmışdır. 1867-ci ildə Paris şəhərində keçirilmiş yığıncaqda bu sistemin əsas prinsipləri müəyyənləşdirildiyi üçün Qızıl sikkə standartı sistemi Paris valyuta sistemi adlandırılır. Sistemin əsas prinsipləri aşağədakılardır. 1. əmtəələrin qızılla hesablanması 2.
Yüklə 347,67 Kb. Dostları ilə paylaş:
|