Teqvim-2015. pdf


Tarixdə bu gün Azərbaycan Milli Arxiv İdarəsi



Yüklə 21,42 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə439/484
tarix25.12.2016
ölçüsü21,42 Mb.
#3302
1   ...   435   436   437   438   439   440   441   442   ...   484
340
Tarixdə bu gün
Azərbaycan Milli Arxiv İdarəsi 
1920 
DEKABR
Dövlət arxivinin əsası 1920-ci il dekabr ayının 
6-da Azərbaycan İnqilab Komitəsinin sədri Nəriman 
Nərimanov tərəfindən imzalanmış dekretlə qoyul-
muşdur. Bu dekretə  əsasən Azərbaycan  ərazisində 
keçmişdə mövcud olmuş  və dekret verilərkən 
fəaliyyətdə olan idarə, təşkilat və müəssisələrin 
arxivləri Vahid dövlət arxiv fondunun tərkibinə daxil 
edilməli və kargüzarlıqdan qurtarmış işlər isə mərkəzi 
dövlət arxivinə verilməli idi. 1921-ci ilin yanvarın-
dan isə Azərbaycan Respublikası  Mərkəzi Dövlət 
Arxivi Qafqazda ilk dövlət arxivi kimi fəaliyyətə 
başlamışdı. 
Müxtəlif dövrlərdə burada yaranan qiymətli ar-
xiv sənədləri ya məhv edilmiş, ya da xarici işğalçılar 
tərəfindən talanıb aparılmışdır. Təsadüfi deyildir ki, bu 
gün Avropa, Asiya, Amerikanın müxtəlif ölkələrinin 
muzey və arxivlərində Azərbaycan tarixinə aid çoxlu 
qiymətli sənədlər və nadir əlyazmalar saxlanmaqda-
dır.  
SSRİ-nin yaranması ilə  əlaqədar olaraq 1922-ci 
ildə arxiv fondları ilə bağlı səlahiyyətlər müttəfiq res-
publikaların  əlindən alınır, arxiv təşkilatları ittifaq-
respublika tabeli orqana çevrilir, onların işinə məhz 
Moskvadan rəhbərlik edilməyə başlanılır. Onlara 
əməli rəhbərlik Daxili İşlər Nazirliyinin Baş Arxiv 
İdarəsi, sonra isə SSRİ Nazirlər Soveti yanında Baş 
Arxiv  İdarəsi tərəfindən həyata keçirilirdi. 1922-ci 
ilin avqust ayında Mərkəzi Dövlət Arxivinə rəhbərlik 
bilavasitə Azərbaycan SSR Mərkəzi  İcraiyyə 
Komitəsinin Rəyasət (MİK) Heyətinə  həvalə olu-
nur. 1925-ci il dekabr ayının 13-də Naxçıvan Mux-
tar Respublikasında Mərkəzi arxiv, 1928-ci ildən isə 
Azərbaycanın qəzalarında qəza arxiv bürolarının ya-
radılmasına başlanılır.
1938-ci ildə arxiv təşkilatları Xalq Daxili İşlər 
Komissarlığının tabeçiliyinə verilmiş, 1960-cı ilə 
qədər bu tabeçilik davam etmişdir. 1960-cı ildə ar-
xiv təşkilatları Daxili İşlər Nazirliyinin tabeliyindən 
Nazirlər Sovetinin tabeliyinə verilir və yalnız bundan 
sonra arxiv işinə  və arxiv sənədlərindən istifadəyə 
diqqət artırılır, dövlət arxivləri şəbəkəsinin yenidən 
qurulması və genişləndirilməsi işinə başlanır.
1991-ci ildə SSRİ dağıldıqdan sonra Azərbaycan 
xalqı öz mənəvi sərvətləri olan arxivlərə sahib ola 
bildi.  İllərlə qapalı saxlanmış bu arxiv materialla-
rından tariximizin tədqiqində  və  həqiqətlərin orta-
ya qoyulmasında geniş istifadə olunmağa başlandı. 
Beynəlxalq arxiv təşkilatları və ayrı-ayrı dövlətlərin 
arxiv xidməti orqanları ilə  əlaqələr yaradan Baş 
Arxiv  İdarəsi 1996-cı ildə YUNESKO yanında 
Beynəlxalq Arxiv Şurasına tam hüquqlu üzv qəbul 
edilmişdi. Arxivlər MDB-yə daxil olan ölkələrin 
arxivləri ilə yanaşı, bir sıra qonşu ölkələrin arxivləri
xüsusilə Türkiyə və İran arxivləri ilə geniş əlaqələr 
yaratmışdı. Bu gün ABŞ, İngiltərə, Fransa, Almani-
ya, Türkiyə, İran, Belçika, Polşa və başqa ölkələrdən 
olan tədqiqatçılar respublikamızın arxivlərində sax-
lanılan elmin müxtəlif sahələrinə aid sənədlərdən ge-
niş istifadə edirlər. 
1999-cu il iyul ayının 27-də isə ümummilli lider 
Heydər  Əliyev tərəfindən  “Milli arxiv fondu haq-
qında”  Azərbaycan Respublikası Qanununun tətbiq 
edilməsi barədə fərman imzalanmışdır. İlk dəfə olaraq 
bu Qanunla müəyyən edilmişdir ki, Azərbaycan Res-
publikasında dövlət, ictimai, dini və digər təşkilatlar, 
vətəndaşlar qanunvericilikdə müəyyən olunmuş qay-
dalarla arxiv yaratmaq hüququna malikdirlər. Yara-
dılmış bu arxivlər küll halda Azərbaycan Respubli-
kasının milli arxiv fondunu təşkil edir. Bu Qanuna 
əsasən  mülkiyyət formasından və mühafizə olundu-
ğu yerdən asılı olmayaraq Milli arxiv fonduna daxil 
olan sənədlər Milli Arxiv İdarəsi tərəfindən dövlət 
qeydiyyatına götürülür.
Xalqımızın tarixinin ilk mənbələr  əsasında 
öyrənilməsində idarə  və müəssisələrin, habelə 
vətəndaşların informasiyaya olan gündəlik 
tələbatlarının ödənilməsində milli arxiv fondu-
nun böyük əhəmiyyətini nəzərə alaraq arxiv işi-
nin təkmilləşdirilməsi məqsədi ilə 2002-ci ildə 
Azərbaycan Respublikasının Nazirlər Kabineti ya-
nında Baş Arxiv İdarəsinin bazasında Azərbaycan 
Respublikasının Milli Arxiv İdarəsi yaradılmışdı. Bu 
idarəyə  tabe olan respublika əhəmiyyətli 6 dövlət 
arxivi, Dövlət arxivinin 15 filialı, Naxçıvan Muxtar 
Respublikasının dövlət arxivi, habelə 55 rayon və 
şəhər dövlət arxivləri mövcuddur.

Yüklə 21,42 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   435   436   437   438   439   440   441   442   ...   484




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin